Гэй, славяне
«Гэй, славя́не» (спачатку «Гэй, славакі») — песьня гімнавага ладу на словы Самуэля Тамашыка (1834) і на музыку «Мазуркі Дамброўскага», але з павольнейшым тэмпам.
Хеј, Словени! Hej, Sloveni! | |
Гэй, славяне! | |
Аўтар словаў | Самуэль Тамашык, 1834 |
---|---|
Кампазытар | невядомы |
Краіна | |
Зацьверджаны | 1977 |
Скасаваны | 1991—2006 |
Хеј, Словени! у Вікісховішчы |
Словы песьні былі складзены пад назвай «Гэй, славакі», і заклікалі славакаў (а пазьней, усіх славян) да патрыятызму і пашаны да роднай мовы.
Самуэль Тамашык, тады студэнт, напісаў словы песьні аднойчы ўвечары, 2 лістапада 1834, калі пад уражаньнем перавагі нямецкай мовы над чэскай на вуліцах Прагі — «пярліны заходне-славянскага сьвету» быў поўны пэсымізму адносна будучыні чэскай і славацкай культуры. Узгадка пра «Мазурку Дамброўскага» натхніла Тамашыка, і ён вельмі хутка склаў верш таго ж памеру і з тым жа сэнсам пачатковых радкоў: «Гэй, славакі // Яшчэ наша славацкая мова жыве»[a].
Песьня хутка набыла папулярнасьць у колах славянскіх актывістаў 2-й пал. XIX — пач. XX ст., асабліва ў славянскіх землях Аўстра-Вугоршчыны. Між іншым, яна была гімнам арганізацыі «Сокал» і выконвалася сабранымі на адкрыцьці помніка славенскаму паэту Францэ Прэшэрэну (1905). У Вугоршчыне яна доўгі час была забаронена[1]. Фактычна песьня стала неафіцыйным гімнам тагачаснага панславянскага руху і заставалася папулярнай і ў міжваенны пэрыяд.
У Славаччыне песьня амаль заўсёды лічылася неафіцыйным гімнам, асабліва ў часы распаду Аўстра-Вугоршчыны, Славацкай рэспублікі (1939—1945) і пасьля атрыманьня незалежнасьці (1993). Аднак песьня ніколі не была афіцыйным гімнам Славаччыны.
У Югаславіі песьню абралі на ролю музычнага нацыянальнага сымбалю кіраўнікі цітаўскага руху супраціўленьня AVNOJ, а пасьля 1945 і скасаваньня старога гімну яна была неафіцыйным гімнам у пэрыяд да 1977, калі ніякага афіцыйнага гімну Югаславіі не існавала. Пасьля 1977 песьня была зацьверджана як афіцыйны гімн Югаславіі, пасьля распаду Югаславіі (1991—1992) заставалася гімнам фэдэрацыі Сэрбіі і і Чарнагорыі, а пасьля канчатковага распаду фэдэрацыі (2006) песьня не зьяўляецца гімнам аніводнай дзяржавы.
Вэрсіі на розных славянскіх мовах
рэдагаваць
Hej Slaveni, jošte živi Živi, živi duh slavenski Nek se sada i nad nama Mi stojimo postojano |
Сэрбскахарвацкая кірыліцарэдагавацьХеј Славени, јоште живи Живи, живи дух славенски Нек' се сада и над нама Ми стојимо постојано |
Сэрбская кірыліцарэдагавацьХеј Словени, јоште живи Живи, живи дух словенски Нек' се сада и над нама Ми стојимо постојано |
Сэрбская лацініцарэдагавацьHej Sloveni, jošte živi Živi, živi duh slovenski Nek se sada i nad nama Mi stojimo postojano |
Hej Slaveni, jošte živi Živi, živi duh slavenski Nek se sada i nad nama Mi stojimo postojano |
Харвацкая (партызанская)рэдагавацьOj Slaveni, zemlja tutnji Živi, živi duh slavenski, Gromko kliče drug nam Staljin Mi stojimo postojano Za slobodu na braniku Makar na nas navalile |
Hej Slaveni, jošte živi Živi, živi duh slavenski Nek se sada i nad nama Mi stojimo postojano |
Хеј Словени, јоште живи Живи, живи дух словенски Нек се сада и над нама Ми стојимо постојано |
Хей славяни, все още жив е Жив е, жив е духът славянски Нека сега и над нас Ние стоим твърдо като крепост. |
Еј, Словени, жив е тука Жив е вечно, жив е духот Пустошејќи, нека бура Стоиме на стамен-прагот |
Hej Slovani, naša reč Živi, živi, duh slovanski, Naj tedaj nad nami Bratje, mi stojimo trdno |
Славенская (да-югаслаўская вэрсія)рэдагавацьHej Slovani, naša reč Živi, živi, duh slovanski, Bog pa gromo-vladni nam Bo naj kolikor ljudi, tolikanj Naj tedaj nad nami Bratje! Mi stojimo trdno, |
Hej, Slováci, ešte naša Žije, žije, duch slovenský, I nechže sa aj nad nami My stojíme stále pevne, Jazyka dar sveril nám Boh, I nechže je koľko ľudí, |
Hej Słowianie, jeszcze nasza Żyje, żyje duch słowiański, Dar języka zwierzył nam Bóg, Ilu ludzi, tylu wrogów, I niechaj się ponad nami My stoimy stale, pewnie, |
Hej Slované, ještě naše Žije, žije duch slovanský, Jazyka dar svěřil nám Bůh, I nechať je tolik lidí, I nechať se též nad námi, My stojíme stále pevně, | |
Расейская (пры СССР)рэдагавацьГей, славяне, гей, славяне! Гром и ад! Что ваша злоба, Дал нам Бог язык особый — Пусть нечистой силы будет Пусть играет ветер, буря, Устоим одни мы крепко, |
РасейскаярэдагавацьГей, славяне, наше слово Дух Славянский жив навеки, Наше слово дал нам Бог, Против нас хоть весь мир, что нам! |
Гей, слов’яни, наше слово Дух слов’янський живе вічно Наше слово дав Господь нам Проти нас хоч світ повстане |
Гий Славляне, ищи жиє Живи, живи дух Славляньскый Нич ся трафит кідь над намы Стойиме сьме, постояны |
Гэй, славяне, ў нашым сэрцы Жыве, жыве дух славянскі, Хай ўшчэнт разаб’юцца муры, Родны край наш мы ніколі Пераклад П. Жумара. |
Hej, słavianie, ŭ našym sercy Žyvie, žyvie duch słavianski, Chaj ŭščent razabjucca mury, Rodny kraj naš my nikołi |
Глядзіце таксама
рэдагавацьЗаўвагі
рэдагаваць- ^ Дзёньнік С. Тамашыка ад 2.11.1834, працытаваны ў артыкуле ангельскай Вікіпэдыі
Крыніцы
рэдагавацьВонкавыя спасылкі
рэдагавацьГэй, славяне — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў
- Запіс па-сэрбскахарвацку
- Запіс па-македонску
- Запіс па-славенску
- Запіс па-славацку
- Hej, slovaci! — The Slovak Anthem // 50th Anniversary of the 19th Regular Convention of National Slovak Society. Youngstown, Mahoning County, Ohio. August 5-10, 1946.