Аплатка

хлебная пляцка

Апла́тка (ад лац. oblatum — «прынашэньне») — вельмі тонкі белы лісток прэснага цеста, выпяканы зь белай мукі і вады без дадатку дрожджаў. Зазвычай на дысках выціскаюцца выявы на тэмы Нараджэньня Хрыстовага або хрысьціянскія сымбалі.

Аплатка
Паходжаньне
Асноўны складнік

Зьбіраючыся за вігілійным сталом, каталікі лацінскага абраду дзеляцца міжсобку аплаткамі, ламаючы іх і пры гэтым зычачы адзін аднаму пажаданьні. Вігілійная аплатка ёсьць сымбалем яднаньня і дараваньня, знакам прыхільнасьці і любові. Дзяленьне яе на пачатку вігілійнае вячэры ёсьць выразам жаданьня быць разам.

Звычай вядомы ў Беларусі, Польшчы, Славаччыне[1], Летуве і іншых каталіцкіх краінах сьвету.

Выпякаюцца аплаткі ў кляштарах або касьцёлах ў адмысловых мэталічных формах. Апроч белых аплатак, прызначаных для ламаньня падчас вігіліі, выпякаюцца таксама каляровыя для хатніх жывёлаў і быдла.

Аналягам вігілійных аплатак у некаторых хрысьціянаў усходніх абрадаў (у тым ліку ў беларускіх грэка-католікаў) зьяўляецца звычай дзяліцца каляднай прасфорай.[2]

Паходжаньне

рэдагаваць

Традыцыя ламаньня хлебу паўстала яшчэ ў першыя вякі хрысьціянства (глядзіце антыдор). Пачаткова яна ня мела сувязі з Нараджэньнем Хрыстовым, зьяўляючыся сымбалем духоўнай сулучнасьці сябраў суполкі. З часам на вігілійныя набажэнствы пачалі прыносіць хлеб, які дабраслаўлялі і якім дзяліліся, падобна як падчас эўхарыстыі, але без асьвячэньня.

У Рэчы Паспалітай гэты звычай разьвіўся ў XVII стагодзьдзі як частка шляхецкай каталіцкай культуры і распаўсюдзіўся таксама на суседнія краіны. Тут таксама зьявілася традыцыя выціскаць на цесьце выявы на рэлігійную тэматыку.

Глядзіце таксама

рэдагаваць
  1. ^ Sviatky na Slovensku (славацк.) SlovakiaSite Праверана 27 сьнежня 2012 г.
  2. ^ Раство Хрыстова 2012 г.