Адраджэньне мовы

вяртаньне зацікаўленымі згуртаваньнямі заняпалай мовы да паўсядзённага ўжытку

Адраджэньне мовы — вяртаньне зацікаўленымі згуртаваньнямі заняпалай мовы да паўсядзённага ўжытку[1].

Узнаўленьне ўстойлівага разьвіцьця мовы вымагае падзелу ажыцьцяўленьня адпаведных захадаў на наступныя ступені:

  1. авалодваньне моваю дарослымі навучэнцамі;
  2. стварэньне згуртаванае грамады карыстальнікаў мовы;
  3. заахвочваньне пазаслужбовага ўжытку мовы ў зносінах між людзьмі розных пакаленьняў ды ў сем’ях, а таксама стварэньне суседзкіх установаў, у якіх ужытак мовы заахвочваецца й бароніцца;
  4. заахвочваньне пісьменнасьці ў мове незалежна ад урадавых установаў адукацыі;
  5. заахвочваньне ўжытку мовы ва ўрадавых установах адукацыі (школах, гімназіях, ліцэях);
  6. заахвочваньне ўжытку мовы ў працы;
  7. заахвочваньне ўжытку мовы ў мясцовых установах улады ды вяшчаньні;
  8. заахвочваньне ўжытку мовы ў вышэйшых навучальных установах (ВНУ) ды ўрадзе[2].

Чыньнікі

рэдагаваць

Мова перастае занепадаць, калі яе носьбіты:

  1. павялічваюць свой прэстыж у паноўнай грамадзе;
  2. павялічваюць сваё багацьце;
  3. павялічваюць сваю законную ўладу над паноўнаю грамадою;
  4. маюць моцную прысутнасьць ва ўстановах адукацыі;
  5. здольныя запісаць сваю мову;
  6. здольныя выкарыстоўваць інфармацыйныя тэхналёгіі[3].
  1. ^ Гілад Цукерман (Ghil'ad Zuckermann) (2020). Revivalistics: From the Genesis of Israeli to Language Reclamation in Australia and Beyond, Oxford University Press. ISBN 9780199812790 / ISBN 9780199812776
  2. ^ Джошуа Фішман. Адкат моўнага асіміляваньня: тэорыя і ажыцьцяўленьне падтрымкі загрожаных моваў = анг. Reversing Language Shift: Theory and Practice of Assistance to Threatened Languages. — Клівдан: Multilingual Matters, 1991. — 448 с. — ISBN 185359122X
  3. ^ Дэвід Крыстал. Адміраньне мовы = анг. Language Death. — Кембрыдж: Cambridge University Press, 2000. — 198 с. — ISBN 0-521-65321-5

Вонкавыя спасылкі

рэдагаваць