Пісьменнасьць
Пісьме́ннасьць — традыцыйна вызначаецца як здольнасьць чалавека чытаць і пісаць або ўменьне карыстацца мовай, каб чытаць, пісаць альбо размаўляць. Традыцыйна пад «пісьменны» маюць на ўвазе чалавека, які мае ўмеласьць чытаць і пісаць, ці толькі чытаць, на якой-небудзь мове. У сучасным сэнсе гэта азначае здольнасьць пісаць згодна ўстаноўленым нормам граматыкі й правапісу. Людзей, якія ўмеюць толькі чытаць, таксама называюць «паўпісьменнымі». У статыстыцы пад пісьменнасьцю разумеецца здольнасьць чалавека прачытаць, зразумець і напісаць кароткі прасты тэкст, які тычыцца ягонага штодзённага жыцьця. Узровень пісьменнасьці дарослага насельніцтва ёсьць паказчыкам долі пісьменных ва ўзросьце 15 гадоў і болей. Індэкс пісьменнасьці, які часам называецца проста пісьменнасьцю, пэўнага народу ёсьць суадносінамі паміж лічбай пісьменных і колькасьцю ўсяго насельніцтва. Стаўленьне гэтых парамэтраў звычайна выяўляецца ў адсотках. Пісьменнасьцю, выражаную ў адсотках, калі не вымяраецца, але, па меншай меры, яскрава характарызуецца ступень народнай адукацыі.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f2/WorldMapLiteracy201111.png/350px-WorldMapLiteracy201111.png)
Пісьменнасьць зьяўляецца падмуркам, на якім можна пабудаваць далейшае разьвіцьцё чалавека. Адкрываючы доступ да кнігі, надаецца магчымасьць карыстацца скарбніцай думкі й ведаў, створаных чалавецтвам. Але магчымасьць яшчэ не зьяўляецца фактам. Ступені распаўсюджваньня пісьменнасьці ў дадзеным народзе характарызуецца ступеньню ўдзелу ўсяго народа ў разумовым жыцьці чалавецтва, але характарызуецца толькі да пэўнай ступені, бо непісьменныя народы ўдзельнічаюць і ўдзельнічалі, хоць і нязначна, у назапашваньні разумовых і маральных скарбаў чалавецтва.
Шмат намаганьняў для росту пісьменнасьці, то бок пераадоленьню непісьменнасьці, робіць ЮНЭСКО. Гэтая міжнародная арганізацыя лічыць пісьменнасьць адным з базавых правоў чалавека[1].
Эканамічны аспэкт
рэдагавацьМногія аналітыкі разглядаюць ровень пісьменнасьці як ключавы фактар у каштоўнасьці людзкога капіталу. Так, пісьменных людзей лягчэй навучыць, адрозна ад непісьменных, і яны зазвычай маюць вышэйшы сацыяльна-эканамічны статус.[2] Пісьменныя людзі маюць лепшыя пэрспэктывы ў пошуку працы і атрыманьні вышэйшай адукацыі.
Каратаеў і суаўтары выявілі істотную залежнасьць паміж роўнем пісьменнасьці на пачатку XIX стагодзьдзя і посьпехамі ў мадэрнізацыі і эканоміцы ў канцы XX стагодзьдзя, бо «пісьменных людзей можна апісаць як болей інавацыйна актыўных, што дае магчымасьць мадэрнізацыі, разьвіцьця і эканамічнага росту»[3].
Да ўзору, сьмяротнасьць сярод жанчын і дзяцей Кералы ў Індыі значна паменшылася ў 1960-х гадох: жанчыны, што навучаліся паводле парэформавых адукацыйных праграмах пасьля 1948 году, пачалі заводзіць сем’і. Але ня толькі пісьменнасьць можа параджаць дабрабыт: наадварот, агульны дабрабыт можа прасоўваць падвышэньне пісьменнасьці, дзякуючы агульнапрынятым культурным звычаям і палегчанаму доступу да адукацыі.
Беларусь
рэдагаваць11 сьнежня 1920 году стварылі Надзвычайную камісію ліквідацыі непісьменнасьці ў Беларускай ССР. Народны камісарыят асьветы Беларускай ССР зрабіў яе сваёй спэцыяльнай камісіяй, якая кіравала навучаньнем малапісьменных у 1920—1930 гадах. У 1921—1922 навучальным годзе ў школах для непісьменных займалася 12 200 чалавек. У 1923 годзе стварылі грамадзкае аб’яднаньне «Далоў непісьменнасьць», удзельнікаў якой зь ліку інтэлегенцыі, навучэнцаў і работнікаў называлі культармейцамі. У 1929 годзе ў БССР працавала каля 4000 гурткоў і пунктаў ліквідацыі непісьменнасьці на 75 000 навучэнцаў. Да 1932 году ў Беларускай ССР пераадолелі непісьменнасьць сярод дарослага насельніцтва[4].
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Literacy. Education. UNESCO
- ^ Phonics. It's Profitable (анг.) The Phonics Page
- ^ Korotayev, Andrey; Zinkina, Julia; Bogevolnov, Justislav; Malkov, Artemy Global Unconditional Convergence among Larger Economies after 1998? (анг.) // Journal of Globalization Studies. — Лістапад 2011. — Т. 2. — № 2.
- ^ Даты, падзеі, людзі // Зьвязда : газэта. — 11 сьнежня 2013. — № 233 (27598). — С. 8. — ISSN 1990-763x.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Партал «Пісьменнасьць». ЮНЭСКО
- Пісьменнасьць на Open Directory Project