Царква Сьвятога Спаса (Шумакі)

Помнік сакральнай архітэктуры
Царква Сьвятога Спаса
Спаская царква, аўтэнтычны выгляд
Спаская царква, аўтэнтычны выгляд
Краіна Беларусь
Вёска Шумакі
Каардынаты 52°09′27.20″ пн. ш. 23°31′55.30″ у. д. / 52.1575556° пн. ш. 23.5320278° у. д. / 52.1575556; 23.5320278Каардынаты: 52°09′27.20″ пн. ш. 23°31′55.30″ у. д. / 52.1575556° пн. ш. 23.5320278° у. д. / 52.1575556; 23.5320278
Канфэсія Беларускі экзархат
Эпархія Берасьцейская і Кобрынская япархія 
Архітэктурны стыль готыка
Дата заснаваньня 1609
Статус Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Царква Сьвятога Спаса на мапе Беларусі ±
Царква Сьвятога Спаса
Царква Сьвятога Спаса
Царква Сьвятога Спаса
Царква Сьвятога Спаса
Царква Сьвятога Спаса
Царква Сьвятога Спаса
Царква Сьвятога Спаса на Вікісховішчы

Царква Сьвятога Спаса[a] — помнік архітэктуры XVII стагодзьдзя ў Шумаках. Знаходзіцца на захад ад вёскі, на правым беразе ракі Лясной. Пры пабудове была ў юрысдыкцыі Сьвятога Пасаду, цяпер — у валоданьні Маскоўскага патрыярхату. Твор архітэктуры готыкі і рэнэсансу, мастацкае аблічча якога пацярпела ў выніку надбудовы купалоў-цыбулінаў. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Утварае адзіны ансамбль з драўлянай званіцай.

Гісторыя

рэдагаваць
 
Званіца
 
Царква па надбудове купалоў-цыбулінаў

Вялікае Княства Літоўскае

рэдагаваць

Паводле паданьня, царкву ў Шумаках збудавалі пры сядзібе князя I. Шуйскага з цэглы раскіданага палаца Радзівіла, які прайграў яго ў карты ў 1609 годзе.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

рэдагаваць

Па трэцім падзеле Рэчы Паспалітай (1795 год), калі Шумакі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, царква працягвала дзеяць як уніяцкая. Аднак па гвалтоўнай ліквідацыі Ўніяцкай царквы ў 1839 годзе расейскія ўлады адабралі будынак царквы ў Сьвятога Пасаду і перадалі ў валоданьне Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскага патрыярхату).

Найноўшы час

рэдагаваць

Па Другой сусьветнай вайне ў выніку рэканструкцыі над царквой паставілі маскоўскі купал-цыбуліну, перабудавалі франтон.

Архітэктура

рэдагаваць

Помнік архітэктуры готыкі і рэнэсансу. Складаецца з прастакутнага аб’ёму, які спалучаецца з масіўнай паўкруглай апсыдай, агульны 2-схільны дах над якой пры дапамозе застрэшкаў пераходзіць у канічнае пакрыцьцё. У цэнтры даху ўзвышаецца купал на драўляным 8-гранным барабане. Вытанчаную плястыку фасадам надаюць шырокія лапаткі ў прасьценках стральчатых аконных праемаў, прафіляваны і падзелены паддахавы карніз, што сьведчыць пра ўплыў раньняга барока. Аконны праём апсыды запаўняе каляровы вітраж у выглядзе крыжа. Уваход ажыцьцяўляецца праз прыбудаваны пазьней нізкі прытвор пад 2-схільным дахам.

Прастора малітоўнай залі перакрываецца цыліндрычным з распалубкамі скляпеньнем, сьцены падзяляюцца лапаткамі, адпаведнымі вонкавым.

Званіца першапачаткова ўзвышалася над прытворам і сваёй формай нагадвала гранёны барабан. Пазьней замест яе на царкоўным двары збудавалі простую і зграбную драўляную званіцу ў стылі традыцыйнай беларускай драўлянай архітэктуры (перабудоўвалася ў 1930-я гады)[1].

  1. ^ Назва помніка архітэктуры прыводзіцца паводле беларускай гістарычнай традыцыі. Афіцыйны тытул Маскоўскага патрыярхату: «Царква Праабражэньня Гасподняга» або «Спаса-Праабражэнская царква» (рас. Церковь Преображения Господнего, Спасо-Преображенская церковь); таксама Спаская царква
  1. ^ Кулагін А. Праваслаўныя храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік. — Менск: Беларуская Энцыкляпэдыя, 2007.

Літаратура

рэдагаваць
  • Кулагін А. Праваслаўныя храмы Беларусі: Энцыкл. даведнік. — Менск: Беларуская Энцыкляпэдыя, 2007.— 653 с.: іл. ISBN 978-985-11-0389-4.

Вонкавыя спасылкі

рэдагаваць
  Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  112Г000128

  Царква Сьвятога Спаса (Шумакі)сховішча мультымэдыйных матэрыялаў