Траска

Траска
	Траска
	Атлянтычная траска
Клясыфікацыя
Царства	Жывёлы
Тып	Хордавыя
Кляса	Прамняпёрыя
Атрад	Траскападобныя
Сямейства	Трасковыя
Бінамінальная намэнклятура
	Gadus morhua
Ахоўны статус
	У рызыкоўным стане (VU)
	Траска на Віківідах Траска ў Вікісховішчы ITIS 164712 ·

Траска́ (па-лацінску: Gadus) — род рыб сямейства трасковых.

Біялёгія

Пашыраны ў паўночных морах Атлянтычнага ды Ціхага акіянаў. 1 від — траска атлянтычная (Gadus morhua) з падвідамі: балтыйская, або дорш; беламорская; ґрэнляндзкая; кільдзінская; ціхаакіянская. Паводле іншых клясыфікацыяў, да асобных відаў адносяць траску ґрэнляндзкую (Gadus ogac) ды ціхаакіянскую (Gadus macrocephalus). Мае фіёрдавыя і азёрныя формы. Жыве ў прыдонных слаях вады на глыбіні да 300 м. У Атлянтыцы робіць кармавыя і нераставыя міграцыі да 2 тыс. км. Даўжыня дсягае 180 см, маса — 40 кг. Сьпіна зеленавата-аліўкавая з дробнымі жаўтаватымі плямамі, бруха й бакі — сьветлыя. 3 сьпінныя ды 2 анальныя плаўнікі. На ніжняй сківіцы вусік. Корміцца рыбай ды ракападобнымі. Зь печані траскі атрымліваюць рыбін тлушч. Аб’ект промыслу.

Гісторыя

З канца 15 стагодзьдзя лоўля траскі ў паўночнай Атлянтыцы, асабліва на водмелях Ньюфаўндленда, зрабілася буйным промыслам заходнеэўрапейскіх рыбакоў, за які спаборнічалі баскі, нарвэжцы, датчане ды іншыя. Паступова першынства ў гэтым промысле захапілі дзяржавы, якія мелі магутныя ваенныя флаты: Нідэрлянды, Францыя ды Ангельшчына. У 16—17 стагодзьдзях траска робіцца другой паводле распаўсюджанасьці марской рыбай у рацыёне Заходняй Эўропы, шырока даступнай нават бедным пластам грамадзтва. У англасаксонскіх народаў промысел траскі — істотная частка нацыянальнай культуры, а стравы зь яе маюць важнае значэньне ў нацыянальнай кухні. Праз Гданьск траска трапляла і ў Рэч Паспалітую. Аднак, тут яна была значна менш даступнай. У «Літоўскай гаспадыні» зьмяшчаецца шэраг рэкамендацыяў, як імітаваць траску зь мясцовых прэснаводных рыб — шчупака і судака. Польская назва траскі dorsz — запазычаньне зь нямецкай мовы; назва «мянка» ў старабеларускіх пісьмовых крыніцах (зь сярэдзіны 16 стагодзьдзя, ад летувіскага ménkė), відавочна, дзеля асацыяцыі зь ментузом — адзінай рыбай сямейства трасковых у Беларусі ды Летуве. Траску трыбушылі і салілі на борце карабля ў Паўночнай Атлянтыцы, або сушылі ў эўрапейскіх портах; такую сушаную і салёную траску ў Рэчы Паспалітай называлі «штокфіш». Траска была ў нас даступная пераважна ў такім выглядзе.

Кухня

Траска — каштоўная рыба з добрымі дыетычнымі вартасьцямі (малы змест насычаных тлустых кіслот ды нізкая калярыйнасьць — 118 ккал на 100 г), з лагодным смакам, далікатным белым, сочным, слаістым мясам. Гарманічна спалучаецца з большасьцю прыправаў, надаецца да гатаваньня рознымі спосабамі: смажаньня, запяканьня, вырабу кракетаў, мусаў, катлетаў. Падаюць як гарачай, так і халоднай, з разнастайнымі соусамі. Перад гатаваньнем рэкамэндуецца на працягу гадзіны ці болей вымачыць у лімонным соку, каб выдаліць непрыемны смак ды пах рыбінага тлушчу. Клясычным беларускім спосабам гатаваньня лічыцца запяканьне пад «футрам» з пакрышаных кіслых яблыкаў і сьмятаны (у іншым варыянце — з хрэну).

Літаратура

Гэты артыкул створаны з дапамогай матэрыялаў з: Алесь Белы, праект «Наша ежа».