Рабэр Ляфон
Рабэр Ляфон (акс. Robèrt Lafont; фр. Robert Lafont; 16 сакавіка 1923, Нім, Францыя — 24 чэрвеня 2009, Флярэнцыя, Італія) — аксытанскі і францускі пісьменьнік, паэт, публіцыст і гісторык літаратуры. Аксытаніст, абаронца самабытнасьці Аксытаніі[3]. Пісаў на аксытанскай, францускай, каталянскай і італійскай мовах[4]. Прафэсар лінгвістыкі[5].
| Рабэр Ляфон | |
| акс. Robèrt Lafont | |
 | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Імя пры нараджэньні | акс. Robèrt August Cesar Lafont, фр. Robert Auguste César Lafont |
| Нарадзіўся | 16 сакавіка 1923 Нім, Францыя |
| Памёр | 24 чэрвеня 2009 Флярэнцыя, Італія |
| Бацькі | Raymond Lafont[d] |
| Сужэнец | Fausta Garavini[d] і Andrée Lafont[d][1] |
| Дзеці | Suzanne Lafont[d][2] |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | Паэт, пісьменьнік, драматург, перакладнік, мовазнаўца, аксытаніст, палітык |
| Гады творчасьці | 1946-2009 |
| Жанр | Паэзія, проза, эсэ, казка, п'еса |
| Мова | Аксытанская, француская, каталянская і італійская |
| Дэбют | 1946 |
| Значныя творы | Paraulas au vièlh silenci (1946), Mistral ou l'illusion (1954), La cosmocritica (2008) |
| Узнагароды | |
Жыцьцяпіс
рэдагавацьРабэр Ляфон нарадзіўся ў 1923 годзе ў Німе[6].
У 1940—1943 гадах вывучаў класычную філялёгію ў Манпэлье. У гэты пэрыяд, з 1941 па 1942 гады, ён стаў чальцом Фэлібрыжу (Félibrige), культурнага руху за адраджэньне аксытанскай мовы і літаратуры ў Німе, перш чым стварыць асобны рух Joventuts Occitanas. Зь лета 1943 году да траўня наступнага году яму давялося працаваць над францускімі моладзевымі праектамі, спачатку ў Марыяку, а потым у Лескары[7].
Пасьля вызваленьня Францыі ён некалькі месяцаў працаваў у канцылярыі прэфэкта Гару, перш чым у 1945 годзе быў мабілізаваны ў францускія акупацыйныя войскі ў Нямеччыне і Аўстрыі[8].
У лютым 1945 году стаў сябрам новастворанага Інстытуту аксытаназнаўства[9].
У 1964 годзе ён скончыў сваю дысэртацыю La Phrase occitane, якая была апублікаваная ў 1967 г. У 1972 г. ён стаў загаднікам катэдры аксытанскай мовы і літаратуры ва ўнівэрсытэце Поля Валеры ў Манпэлье. Ён стане ганаровым прафэсарам гэтага ўнівэрсытэту[10].
У 1970-я гады спрыяў узьнікненьню новай лінгвістычнай тэорыі — праксэматыкі[11].
Памёр у 86 год 24 чэрвеня 2009 году ў Флярэнцыі ў Італіі[12].
Творчасьць
рэдагавацьТворчая спадчына Рабэра Ляфона шматгранная і ўключае зборнікі вершаў, п'есы, дасльедаваньні аксытанскай літаратуры і публіцыстычныя творы. У апошніх Ляфон настойліва абараняў самабытнасьць роднай Аксытаніі, крытыкаваў культурную палітыку Францыі, абвінавачваючы яе ва «ўнутраным каляніялізме». Акрамя твораў на аксытанскай і францускай мовах, Ляфон напісаў некалькі працаў на каталянскай і італійскай, якімі таксама валодаў дасканала[13].
Творы
рэдагавацьПаэзія
рэдагаваць• Paraulas au vièlh silenci, I.E.O., 1946.
• Dire,I.E.O., 1957.
• Pausa Cerdana, Action poétique, 1962.
• L'Ora, Oc, 1963.
• Aire Liure, P. J. Oswald, 1974.
• Lausa per un solèu mòrt e reviuda, Jorn,1984.
• La gacha a la cistèrna / Le guetteur à la citerne, Jorn, 1998.
• Cosmographia monspessulanensis, Jorn, 2000.
• Lo Viatge grand de l’Ulisses d’Itaca, Jorn, 2004.
• Poèmas 1943-1984, Jorn, 2011.
Раманы і казкі
рэдагаваць• Vida de Joan Larsinhac, IEO, 1951.
• Li Camins de la Saba, IEO, 1965.
• Lei Maires d’Anguilas, I.E.O., 1966.
• Té tu té ieu, IEO,1968.
• L’Icòna dins l’Iscla, I.E.O., 1971.
• Lo Sant Pelau, Cap e Cap, Agen, 1972.
• Tua Culpa , I.E.O., 1974.
• La Primiera Persona, Féderop, 1978.
• Lo Decameronet, Vent Terral, Energas, 1982.
• La Festa: 1- Lo Cavalier de Març, 2- Lo Libre de Joan, 3 - Finisegle, Fédérop-Le Chemin Vert- Obradors, Lyon, Paris, Eglise-Neuve-d’Issac, 1983-1996.
• Bertomieu, Fédérop, 1986.
• La Reborsiera, Fédérop,1991.
• Chronique de l’Eternité, Fédérop, 1991.
• L’Enclaus, I.E.O., 1992.
• Insularas, I.E.O, 1996.
• Contes libertins e faulas amorosas, Trabucaire, 2000.
• L’Eròi talhat, Trabucaire, 2001.
• Lo Fiu de l’Uòu, Atlantica, Bayonne, 2001.
• Lei Miraus Infidèus, I.E.O., 2002.
• Nadala, M.A.R.P.O.C, Nîmes, 2003.
• Lei Vidas d’Atanasi, Reclams, Pau, 2005.
• Lo Cèrcadieu, Reclams, Pau, 2007.
• La cosmocritica, I.E.O., 2008.
Драматургія
рэдагаваць• Lo Pescar de la Sépia, I.E.O., 1958.
• La Loba, ò la Frucha dei Tres Aubas, Aubanel,Avignon, 1959.
• La Bourride du Comte, U.F.O.L.E.A., 1966.
• Ramon VII , Lo Libre Occitan, 1967.
• La Nuech deis Enganats, in Cinc Peçòtas, I.E.O., 1967.
• Los Ventres Negres, I.E.O., 1967.
• Teatre Claus, I.E.O, 1969.
• Dòm Esquichòte, I.E.O.,1973.
• Lei Cascaveus, C.D.O., 1977.
• La Croisade, Edisud, Aix-en-Provence, 1983.
• Istòria dau Trauc, lo Relòtge, la Cabra in Teatre d’òc al sègle XX , C.R.D.P., Montpellier, 1984.
Мовазнаўчыя эсэ
рэдагаваць• Phonétique et Graphie du Provençal, I.E.O., 1952.
• La Phrase Occitane. Essai d’analyse systématique , P.U.F.,1967.
• L’ortografia occitana, sos principis, C.E.O., Montpellier, 1971.
• L’ortografia occitana, lo provençau, C.E.O., Montpellier, 1972.
• Le Travail et la Langue, Flammarion, Paris, 1978.
• Le Verbe occitan , M.A.R.P.O.C., Nîmes, 1981.
• Eléments de Phonétique Occitane, Vent Terral, Energas, 1983, 2005.
• Le Dire et le Faire, Praxiling, Montpellier, 1990.
• Il y a quelqu’un. La Parole et le Corps, Praxiling, Montpellier, 1994.
• Quarante ans de sociolinguistique à la périphérie, l’Harmattan, Paris, 1997.
• Schèmes et motivations. Le lexique du latin classique, l’Harmattan, Paris, 2000.
• Praxématique du latin classique, l’Harmattan, Paris, 2001.
• L’Être de Langage, Pour une anthropologie linguistique, Lambert-Lucas, Limoges, 2004.
• La motivation postérieure et nasale du schème en sémitique. Une approche par l’arabe classique, Lambert-Lucas, Limoges, 2006.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ http://www.histoire-contemporaine-languedoc-roussillon.com/Bio%20Lafont.htm
- ^ https://avis-deces.midilibre.fr/avis/2015/10/23/andree-paule-lafon-533134.html
- ^ «Lafont (Robert)», dans Ivan Gaussen (préf. André Chamson), Poètes et prosateurs du Gard en langue d'oc: depuis les troubadours jusqu'à nos jours, Paris, Les Belles Lettres, coll. «Amis de la langue d'oc», 1962 (BNF 33021783), p. 81.
- ^ Philippe-Jean Catinchi, Robert Lafont, "Etudes héraultaises", n° 40, 2010.
- ^ Philippe-Jean Catinchi, Robert Lafont, linguiste, écrivain occitan, Le Monde, le 30 juin 2009, https://www.lemonde.fr/disparitions/article/2009/06/30/robert-lafont-linguiste-ecrivain-occitan_1213508_3382.html
- ^ «Lafont (Robert)», dans Ivan Gaussen (préf. André Chamson), Poètes et prosateurs du Gard en langue d'oc: depuis les troubadours jusqu'à nos jours, Paris, Les Belles Lettres, coll. «Amis de la langue d'oc», 1962 (BNF 33021783), p. 81.
- ^ Robert Lafont, Imatges e votz / Images et voix , anthologie bilingue éd. par Claire Torreilles, préface de J.-C. Forêt et aquarelles originales de Robert Lafont, CRDP Montpellier, 2010.
- ^ Philippe-Jean Catinchi, Robert Lafont, linguiste, écrivain occitan, Le Monde, le 30 juin 2009, https://www.lemonde.fr/disparitions/article/2009/06/30/robert-lafont-linguiste-ecrivain-occitan_1213508_3382.html
- ^ Per Robèrt Lafont, "Lenga e País d’òc", n° 50-51, CRDP Montpellier, 2011.
- ^ Marie-Jeanne Verny, «Lafont Robert», dans Patrick Cabanel et André Encrevé (dir.), Dictionnaire biographique des protestants français de 1787 à nos jours: H-L, t. III, Paris-Max Chaleil, 2022 (ISBN 978-2-8462-1333-2), p. 575-577.
- ^ Robert Lafont, Le roman de la langue. Actes du Colloque de Nîmes et Arles (2000), CELO/William Blake &Co, Toulouse, 2005.
- ^ Philippe-Jean Catinchi, Robert Lafont, linguiste, écrivain occitan, Le Monde, le 30 juin 2009, https://www.lemonde.fr/disparitions/article/2009/06/30/robert-lafont-linguiste-ecrivain-occitan_1213508_3382.html
- ^ Philippe-Jean Catinchi, Robert Lafont, "Etudes héraultaises", n° 40, 2010.