Штурава

	Штурава
	славац. Štúrovo
Герб Штурава	Сьцяг Штурава
Дата заснаваньня:	1075
Былая назва:	Паркан
Краіна:	Славаччына
Край:	Нітранскі
Раён:	Новэ Замкі
Плошча:	13,44 км²;
Вышыня:	109 м н. у. м.
Насельніцтва:	▼9777 чал. (1 студзеня 2021);
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	036
Паштовы індэкс:	94301
Нумарны знак:	NZ
Геаграфічныя каардынаты:	47°47′57″ пн. ш. 18°43′5″ у. д. / 47.79917° пн. ш. 18.71806° у. д.Каардынаты: 47°47′57″ пн. ш. 18°43′5″ у. д. / 47.79917° пн. ш. 18.71806° у. д.
	Штурава на мапе Славаччыны Штурава
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
	http://www.sturovo.sk/

Штурава (па-славацку: Štúrovo, па-вугорску: Párkány, па-нямецку: Gockern, па-турэцку: Ciğerdelen) — горад у Славаччыне, разьмешчаны на Дунаі. Насельніцтва — 11 172 чалавекі (2005).

Штурава знаходзіцца насупраць вугорскага гораду Эстэргом. Мост Марыі Валерыі, зьнішчаны ў 1944 і адноўлены ў 2001 годзе, злучае два населеных пункты.

Назва

Да 1948 году горад быў вядомы пад назваю «Паркан» (па-славацку: Parkan). Цяперашняя назва была нададзеная пасьля Другой сусьветнай вайны ў гонар лідэра славацкага нацыянальнага руху Людавіта Штура. У 1991 годзе рабіліся спробы вяртаньня старое назвы праз рэфэрэндум, аднак, незважаючы на факталягічную абгрунтаванасьць, урад адмовіўся зьмяняць назву гораду^[2].

Гісторыя

Парканы і Эстэргом у 1664 г.

Горад быў заселены яшчэ ў дагістарычныя часы, дзякуючы свайму спрыяльнаму разьмяшчэньню. Гэта быў пункт рачных пераправаў, які зьяўляўся часткай сыстэмы рымскіх лімэсаў пад назвай Аванум (лац. Avanum) у часе рымскага панаваньня. Горад упершыню згадваецца ў 1075 годзе як «Kakath». У 1189 годзе ў горадзе прыпыняецца з сваім войскам Фрыдрых I Барбароса, які рушыў да Палестыны. У XVI стагодзьдзі, пасьля заваёвы туркамі Буды ў 1541 годзе, горад, разам з Эстэргомам, быў акупаваны Асманскай імпэрыяй і стаў прымежным населеным пунктам. За гэтым пасьледвалі шматлікія беспасьпяховыя спробы адваёвы гораду ад туркаў, пакуль у 1683 годзе вялікі князь літоўскі і кароль польскі Ян III Сабескі не разьбіў турэцкае войска ў бітве пад Парканамі.

За часам кіраваньня Марыі Тэрэзіі горад аднавіўся ў сваіх правах (1740) і набыў статус адміністрацыйнага цэнтру.

У 1850 годзе Парканы сталі чыгуначнай станцыяй на лініі Прэсбург — Будапэшт. У 1895 годзе быў узьведзены мост Марыі Валерыі.

Пасьля Першай сусьветнай вайны горад стаў прымежным пунктам з Чэхаславаччынай. У 1938 годзе ў выніку Першага венскага арбітражу ізноў стаў часткай Вугоршчыны. У 1944—1945 гадах акупаваны войскамі СССР. У часе нямецкага адступленьня мост Марыі Валерыі зьнішчаецца ў другі раз (першы раз быў у 1919 годзе).

Пасьля Другой сусьветнай вайны горад быў пераданы Чэхаславаччыне. У 1948 годзе перайменаваны ў Штурава. Раней незалежныя вёскі Нана і Обід былі далучаныя да гораду ў 1960 і 1972 гадах, адпаведна. Штурава перастаў быць раённым цэнтрам і ў 1960 увайшоў у раён Новэ Замкі.

У пасьляваенны час горад зазнаў імклівую індустрыялізацыю. У 1968 годзе быў адкрыты найбуйнейшы завод з назвай «Juhoslovenské celulózky a papierne», на якім працавала каля 4000 чалавек. У 1978 годзе быў адкрыты курорт гарачых крыніцаў «Vadaš». Мясцовая чыгуначная станцыя стала другой паводле памеру ў Славаччыне^[2].

Пасьля Аксамітнай рэвалюцыі муніцыпалітэты Нана (1990) і Обід (1998) сталі ізноў асобнымі вёскамі. У 2001 годзе мост Марыі Валерыі быў адноўлены ў трэці раз, што паспрыяла разьвіцьцю мясцовай эканомікі.

Мяжа

Дашэнгенаўская пашпартная марка з Штурава

Да 21 сьнежня 2007 году, калі Славаччына і Вугоршчына сталі часткаю Шэнгенскай зоны, Штурава быў буйным пунктам перасячэньня мяжы паміж дзьвюма краінамі цераз мост Марыі Валерыі да Эстэргома, разьмешчанага на вугорскім баку Дунаю. Мост мае 500 мэтраў у даўжыню і названы ў гонар эрцгерцагіні аўстрыйскай Марыі Валерыі (1868—1924), трэцяй дачкі імпэратара Франца Ёсіфа I Лізаветы Баварскай.

Першапачаткова мост быў адкрыты 28 верасьня 1895 году і руйнаваўся двойчы. 22 ліпеня 1919 году мост быў упершыню зьнішчаны шляхам падрыву яго першай апоры на заходнім баку. У 1922 годзе мост быў адноўлены і ў 1926 цалкам рэканстряваны. У часе Другой сусьветнай вайны, адступаючыя нямецкія войскі ўзарвалі мост 26 верасьня 1944 году разам зь іншымі мастамі каля Эстэргому.

Дзесягодзьдзі зацятага непаразуменьня паміж камуністычнымі ўрадамі Вугоршчыны і Чэхаславаччыны прадвызначылі няздольнасьць аднаўленьня канструкцыяў моста да яго канчатковага аднаўленьня 11 кастрычніка 2001 году. Палову грашовых выдаткаў у памеры 10 млн эўра пакрыў грант Эўрапейскага Зьвязу ў межах праекту EU PHARE для краінаў-кандыдатаў на ўступленьне ў ЭЗ.

Штурава таксама быў істотным чыгуначным пунктам перасячэньня славацка-вугорскай мяжы на лініі Браціслава-Будапэшт.