Палацава-паркавы комплекс Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх (Жалудок)

Помнік грамадзянскай архітэктуры
Палацава-паркавы комплекс Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх
Палац Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх
Краіна	Беларусь
Мястэчка	Жалудок
Каардынаты	53°36′03″ пн. ш. 24°57′28″ у. д.
Архітэктурны стыль	нэабарока
Аўтар праекту	Уладзіслаў Марконі
Заснавальнік	Людвіг Сьвятаполк-Чацьвярцінскі
Дата заснаваньня	1908
Дата пабудовы	1908 год
Будынкі: Палац • флігель • млын • кузьня • гаспадарчыя пабудовы • парк
Статус	ахоўваецца дзяржавай
Палацава-паркавы комплекс Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх на мапе Беларусі Палацава-паркавы комплекс Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх
Палацава-паркавы комплекс Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх на Вікісховішчы

Палацава-паркавы комплекс Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх — помнік архітэктуры і садова-паркавага мастацтва XIX — пачатку ХХ стагодзьзяў у Жалудку. Знаходзіцца за 1 км на захад ад мястэчка, на гістарычнай Дворнай вуліцы. Твор архітэктуры нэабарока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Складаецца з палаца, флігеля, руінаў былога млына, кузьні ды іншых гаспадарчых пабудоваў, якія аб’ядноўваюцца сеткай узаемна пэрпэндыкулярных алеяў рэгулярнага парку.

Гісторыя

Праект палаца, 1907 г.

Да Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх маёнткам Жалудком валодалі Тызэнгаўзы, якія ў XIX ст. збудавалі тут мураваны палац (пазьней стаў флігелем палаца Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх), а іх папярэднікамі былі Ўрускія. Палацава-паркавы комплекс у 1908 годзе збудавалі на заказ князя Людвіка Сьвятаполк-Чацьвярцінскага паводле праекту архітэктара Ўладзіслава Марконі.

Стайня, 1936 г.

Па Другой сусьветнай вайне савецкія ўлады перадалі комплекс вайскоўцам, якія занядбалі яго.

Архітэктура

Палац

Флігель

Палац — помнік архітэктуры нэабарока. Гэта манумэнтальны 2-павярховы будынак, накрыты мансардавым дахам з авальнымі люкарнамі. Галоўны і дваровы франтальныя фасады вылучаныя ў цэнтры акруглымі і з бакоў прастакутнымі рызалітамі, накрытымі самастойнымі шатровымі дахамі з заломамі. Дваровы цэнтральны рызаліт праразаецца высокімі парабалічнымі аконнымі праёмамі-вітражамі і авальнымі люкарнамі, якія асьвятляюць парадныя сходы. Рызаліт завяршаецца балюстрадай і скульптурна-геральдычнай кампазыцыяй з дэкаратыўнымі вазамі. Паміж дваровымі рызалітамі фронтам фасаду тэраса з балюстраднай агароджай і цыркульнымі сходамі. Галоўны ўваход вылучаецца бальконам. У дэкоры фасадаў выкарыстоўваюцца высокія панэлі, фігурныя і спрошчаныя ліштвы, сандрыкі, картушы, гірлянды, руст.

У цэнтры будынка разьмяшчаецца парадная заля, вэстыбюль з сходамі. Пад будынкам скляпеністыя сутарэньні.

Арыгінальны разьвязак мела водазабесьпячэньня палаца. Вада да яго паступала з крыніцаў у вёсцы Кукіняў (прыкладна за 2 км ад палацу) самацёкам. Вада дадаткова фільтравалася і падавалася ў рэзэрвуар на 3-м паверсе будынку з дапамогай помпаў, якія працавалі на сьціснутым паветры. Паводле аповядаў старажылаў, сыстэма падачы вады была настолькі эканамічнай, што для працы помпаў на працягу месяцу дастаткова было двух балёнаў зь сьціснутым паветрам.

Флігель

Флігель — помнік архітэктуры нэаготыкі. Гэта 1-павярховы, прастакутны ў пляне аб’ём з круглай у сечыве шатровай вежай, прыбудаванай да тарцовага фасаду. Сьцены з бутавага каменю, падзяляюцца стральчатымі аконнымі праёмамі. Галоўны ўваход у выглядзе гатычнага парталу.

Галерэя

Гістарычныя здымкі

• Старыя здымкі
• 
  1916 г.
• 
  1917 г.
• 
  1917 г.
• 
  1917 г.

• 
  1917 г.
• 
  1917 г.
• 
  1917 г.
• 
  1917 г.

• 
  Ф. Дангель 1918—1936 гг.
• 
  верасень 1929 г.
• 
  да 1939 г.
• 
  да 1939 г.

Сучасныя здымкі

• Сучасны стан
• 
  Агульны выгляд палаца
• 
  Дах рызаліта
• 
  Парадныя сходы
• 
  Палац усярэдзіне

• 
  Стайня
• 
  Руіны млына
• 
  Гаспадарчая пабудова
• 
  Кузьня

Літаратура

• Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
• Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Менск: Беларус. Сав. Энцыклапедыя, 1986. — 371 с.: іл.
• Лаўрэш Л. Палац у Жалудку // Наша слова. № 28 (1543), 15 ліпеня 2021 г.; № 29 (1544), 22 ліпеня 2021.

Вонкавыя спасылкі

Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  412Г000627

• Палацава-паркавы комплекс Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх у Жалудку, Radzima.org