Палацава-паркавы комплекс Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх (Жалудок)

колішняя сядзіба ў Жалудку
Помнік грамадзянскай архітэктуры
Палацава-паркавы комплекс Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх
Палац Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх
Палац Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх
Краіна Беларусь
Мястэчка Жалудок
Каардынаты 53°36′03″ пн. ш. 24°57′28″ у. д. / 53.60083° пн. ш. 24.95778° у. д. / 53.60083; 24.95778Каардынаты: 53°36′03″ пн. ш. 24°57′28″ у. д. / 53.60083° пн. ш. 24.95778° у. д. / 53.60083; 24.95778
Архітэктурны стыль нэабарока
Аўтар праекту Уладзіслаў Марконі
Заснавальнік Людвіг Сьвятаполк-Чацьвярцінскі
Дата заснаваньня 1908
Дата пабудовы 1908 год
Будынкі:
Палац • флігель • млын • кузьня • гаспадарчыя пабудовы • парк
Статус ахоўваецца дзяржавай
Палацава-паркавы комплекс Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх на мапе Беларусі
Палацава-паркавы комплекс Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх
Палацава-паркавы комплекс Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх
Палацава-паркавы комплекс Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх
Палацава-паркавы комплекс Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх на Вікісховішчы

Палацава-паркавы комплекс Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх — помнік архітэктуры і садова-паркавага мастацтва XIX — пачатку ХХ стагодзьзяў у Жалудку. Знаходзіцца за 1 км на захад ад мястэчка, на гістарычнай Дворнай вуліцы[a]. Твор архітэктуры нэабарока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Складаецца з палаца, флігеля, руінаў былога млына, кузьні ды іншых гаспадарчых пабудоваў, якія аб’ядноўваюцца сеткай узаемна пэрпэндыкулярных алеяў рэгулярнага парку.

Гісторыя

рэдагаваць
 
Праект палаца, 1907 г.

Да Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх маёнткам Жалудком валодалі Тызэнгаўзы, якія ў XIX ст. збудавалі тут мураваны палац (пазьней стаў флігелем палаца Сьвятаполк-Чацьвярцінскіх), а іх папярэднікамі былі Ўрускія. Палацава-паркавы комплекс у 1908 годзе збудавалі на заказ князя Людвіка Сьвятаполк-Чацьвярцінскага паводле праекту архітэктара Ўладзіслава Марконі.

 
Стайня, 1936 г.

Па Другой сусьветнай вайне савецкія ўлады перадалі комплекс вайскоўцам, якія занядбалі яго.

Архітэктура

рэдагаваць
 
Флігель

Палац — помнік архітэктуры нэабарока. Гэта манумэнтальны 2-павярховы будынак, накрыты мансардавым дахам з авальнымі люкарнамі. Галоўны і дваровы франтальныя фасады вылучаныя ў цэнтры акруглымі і з бакоў прастакутнымі рызалітамі, накрытымі самастойнымі шатровымі дахамі з заломамі. Дваровы цэнтральны рызаліт праразаецца высокімі парабалічнымі аконнымі праёмамі-вітражамі і авальнымі люкарнамі, якія асьвятляюць парадныя сходы. Рызаліт завяршаецца балюстрадай і скульптурна-геральдычнай кампазыцыяй з дэкаратыўнымі вазамі. Паміж дваровымі рызалітамі фронтам фасаду тэраса з балюстраднай агароджай і цыркульнымі сходамі. Галоўны ўваход вылучаецца бальконам. У дэкоры фасадаў выкарыстоўваюцца высокія панэлі, фігурныя і спрошчаныя ліштвы, сандрыкі, картушы, гірлянды, руст.

У цэнтры будынка разьмяшчаецца парадная заля, вэстыбюль з сходамі. Пад будынкам скляпеністыя сутарэньні.

Арыгінальны разьвязак мела водазабесьпячэньня палаца. Вада да яго паступала з крыніцаў у вёсцы Кукіняў (прыкладна за 2 км ад палацу) самацёкам. Вада дадаткова фільтравалася і падавалася ў рэзэрвуар на 3-м паверсе будынку з дапамогай помпаў, якія працавалі на сьціснутым паветры. Паводле аповядаў старажылаў, сыстэма падачы вады была настолькі эканамічнай, што для працы помпаў на працягу месяцу дастаткова было двух балёнаў зь сьціснутым паветрам[1].

Флігель — помнік архітэктуры нэаготыкі. Гэта 1-павярховы, прастакутны ў пляне аб’ём з круглай у сечыве шатровай вежай, прыбудаванай да тарцовага фасаду. Сьцены з бутавага каменю, падзяляюцца стральчатымі аконнымі праёмамі. Галоўны ўваход у выглядзе гатычнага парталу[2].

Гістарычныя здымкі

рэдагаваць

Сучасныя здымкі

рэдагаваць
  1. ^ Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Міру, 10
  1. ^ Людвиг Четвертинский(недаступная спасылка)  (рас.)
  2. ^ Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 211.

Літаратура

рэдагаваць

Вонкавыя спасылкі

рэдагаваць
  Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь, шыфр  412Г000627