Отан Гедэман
О́тан Ге́дэман (па-польску: Otton Hedemann; 29 красавіка 1887, в. Мнішчызна Рэчыцкага павету Менскай губэрні[1], Расейская імпэрыя, цяпер Васілевічы Рэчыцкага раёну Гомельскай вобласьці[2] — 18 траўня 1937, Вільня, Польская рэспубліка[3]) — беларускі і польскі гісторык, краязнаўца, пэдагог.
Отан Гедэман | |
| Otton Hedemann | |
 | |
| Дата нараджэньня | 29 красавіка 1887 |
|---|---|
| Месца нараджэньня | в. Мнішчызна, Рэчыцкі павет Менскай губэрні |
| Дата сьмерці | 18 траўня 1937 (50 гадоў) |
| Месца сьмерці | Вільня |
| Месца вучобы | |
| Занятак | гісторык, краязнавец |
| Навуковая сфэра | гісторык |
Жыцьцяпіс
рэдагавацьНарадзіўся ў ваколіцах Менску ў сям’і датчаніна Магнуса Яна Гедэмана і полькі Ядвігі з Андрыеўскіх. Бацька працаваў інжынэрам-мэліяратарам. Скончыў гімназію ў Гомлі, за ўдзел у рэвалюцыйным руху выключаны з Кіеўскага ўнівэрсытэту. Вярнуўся ў бацькоўскі фальварак пад Гомлем. Па сканчэньні I сусьветнай вайны бальшавікі адабралі маёнтак, і Отан з жонкай і дзецьмі зьехаў у II Рэч Паспалітую. З 1922 року працаваў настаўнікам гісторыі ў браслаўскай гімназіі. З пачатку 1930-х — у Друі.
Хварэў на сухоты[4]. Памёр у Вільні пасьля перанесенай апэрацыі[3].
Дзейнасьць
рэдагавацьЗьбіраў матэрыялы па гісторыі Браслаўшчыны, сярэдняга Падзьвіньня, Белавескай пушчы. Выдаў кнігі пра Дзісну, Друю, Глыбокае, Браслаў, Браслаўскі павет[5]. На старонках месячніка „Echa Leśne” зьмяшчаў артыкул па гісторыі Белавескай пушчы, складзеных на аснове архіваў. Апошняя праца пра Белавескую пушчу пабачыла сьвет ужо па ягоным сконе.
Творы
рэдагаваць- Historja Powiatu Brasławskiego (1930)
- Dawne puszcze i wody (1934)
- Dzisna i Druja. Magdeburskie miasta (1934)
- Graf Manuzzi (1935)
- Głębokie. Szkic dziejów (1935)
- Testamenty brasławsko-dziśnienskie XVII-XVIII wieku jako źródło historyczne (1935)
- Szkoły walerjanowskie X.X. Pijarów łużeckich (1937)
- Dzieje puszczy Białowieskiej w Polsce przedrozbiorowej w okresie do 1798 roku (1939, pracę ukończył Wiktor Hartman)
Ушанаваньне памяці
рэдагавацьУ 2012 року на будынку Браслаўскага гісторыка-краязнаўчага музэю адкрытая памятная дошка Отану Гедэману[1][6].
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б Календарь памятных дат Браславщины на 2017 год (рас.) Портал браславского региона Праверана 30 сакавіка 2020 г.
- ^ Гедэман, Ота Магнусавіч (гісторык ; 1887—1937) Сводный электронный каталог бібліотек Беларусі. Нацыянальная біблітэка Беларусі. Праверана 30 сакавіка 2020 г.
- ^ а б Zgon historyka polsko-duńskiego w Wilnie // Gazeta Lwowska. — 20 maja 1937. — № Nr 110. — С. 1.
- ^ Аўчыньнікава, Раіса (16 красавіка 2013) Магнус Гедэман - метэаролаг з Васілевіч Блог Раісы Аўчыньнікавай. Геоверсум. Праверана 30 сакавіка 2020 г.
- ^ Г. А. Каханоўскі. Гедэман Ота Магнусавіч // ЭГБ. — Мн.: 1994 Т. 2. - С. 503
- ^ Хітроў, Аляксандар (18 чэрвеня 2012) Представители девяти стран приняли участие в празднике традиционной культуры "Браславские зарницы-2012" (рас.) Фотохроніка Беларусі. БелТА. Праверана 30 сакавіка 2020 г.
Літаратура
рэдагаваць- Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1997. — Т. 5: Гальцы — Дагон. — 576 с. — ISBN 985-11-0090-0
- Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1994. — Т. 2: Беліцк — Гімн. — 537 с. — ISBN 5-85700-142-0
- Jakub Dolatowski, Raisa Aŭčynnikava, Oskar Hedemann. Otton Hedemann (1887-1937) - szkic biograficzny (пол.) // Rocznik Polskiego towarzystwa dendrologicznego. — 2017. — Т. 65. — С. 47-71.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць- Энцыкляпэдыя Белавескай пушчы (пол.)
- Отан Гедэман і ягоныя кнігі па гісторыі Віленшчыны (пол.)
- Польскі біяграфічны інтэрнэт-слоўнік(недаступная спасылка) (пол.)