Нясьвіская ратуша

Помнік грамадзянскай архітэктуры
Нясьвіская ратуша
Нясьвіская ратуша
Краіна	Беларусь
Места	Нясьвіж
Каардынаты	53°13′8.42″ пн. ш. 26°40′52.25″ у. д. / 53.2190056° пн. ш. 26.6811806° у. д. / 53.2190056; 26.6811806Каардынаты: 53°13′8.42″ пн. ш. 26°40′52.25″ у. д. / 53.2190056° пн. ш. 26.6811806° у. д. / 53.2190056; 26.6811806
Архітэктурны стыль	рэнэсанс, барока
Дата заснаваньня	1596
Статус	Ахоўная зона
Нясьвіская ратуша на мапе Беларусі Нясьвіская ратуша
Нясьвіская ратуша на Вікісховішчы

Нясьві́ская ра́туша — помнік архітэктуры XVI—XVIII стагодзьдзяў у Нясьвіжы, адзін з сымбаляў места. Знаходзіцца пасярод гістарычнага Рынку^[a]. Будынак з трох бакоў агінаюць гандлёвыя рады, якія адкрываюцца аркадамі да пляцу. Твор архітэктуры рэнэсансу і барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Комплекс ратушы і гандлёвых радоў уваходзіць у Нацыянальны гістарычна-культурны музэй-запаведнік «Нясьвіж».

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Па атрыманьні Нясьвіжам Магдэбурскага права ў 1586 годзе прыкладна да 1596 году на галоўным пляцы места — Рынку — збудавалі мураваную ратушу. За часамі Вялікай Паўночнай вайны (1700—1721) пацярпела ад пажару.

У 1752 году ратушу перабудавалі ў стылі позьняга барока^[1]. У 1784 годзе ў ёй правялі рамонт у зьвязку з наведваньнем места каралём і вялікім князем Станіславам Аўгустам Панятоўскім.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Нясьвіж апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у будынку праходзілі паседжаньні мескай думы. У 1806 годзе князь Дамінік Радзівіл прызначыў на ўтрыманьне ратушы і яе рамонт піцейны падатак. У 1834—1835 гадох уздымалася пытаньне рамонту будынка, які аднак не правялі.

У 1836 годзе пацярпела ад вялікага пажару. Па пажары верхнія ярусы ратушнай вежы не адбудавалі. У другой палове XIX ст. на другім паверсе праводзіліся паседжаньні мескай думы, унізе былі крамы, сьвіран, частка будынка пуставала. У 1863 годзе чарговы раз узьнялі пытаньне рамонту ратушы. У 1870 годзе адрамантавалі дах і два памяшканьні думы. У 1896—1901 гадох у час чарговага рамонту паправілі і падмацавалі сьцены, нанава атынкавалі галоўны фасад зь вежай, прывялі ў парадак скляпеньні, якія прыстасавалі пад склады, паставілі новыя аконныя рамы, унутры адрамантавалі памяшканьні і прыстасавалі пад мескую залю паседжаньняў грамадзкага сходу.

Найноўшы час

У 1990-я гады ратушу аднавілі ў аўтэнтычным выглядзе паводле праектнага пляну канца XVI ст. і гравюры Тамаша Макоўскага 1604 году.

Архітэктура

Вонкавы выгляд

Помнік архітэктуры рэнэсансу і барока. Гэта 2-павярховы прастакутны ў пляне будынак, які на тарцовым паўночным фасадзе мае высокую 6-ярусную вежу над уваходам. Чатыры ніжнія ярусы чацьверыковыя, два верхнія — васьмерыковыя ў пляне. Вежа завяршаецца гранёным купалам . Па перабудове ў сярэдзіне XVII ст. вежа стала 4-яруснай. Бакавыя часткі галоўнага фасаду завяршаюцца 3-кутнымі шчытамі. Амаль пазбаўленыя дэкору сьцены праразаюцца невялікімі прастакутнымі аконнымі праёмамі і завяршаюцца тонкім прафіляваным карнізам. Высокі двухсхільны вальмавы дах зрокава павялічвае аб’ём будынка.

Інтэр'ер

Будынак мае сымэтрычны ўнутраны плян. Першапачаткова на першым паверсе знаходзіліся адміністрацыйныя памяшканьні магістрату і суду, на другім паверсе — вялікая заля для ўрачыстых грамадзянскіх актаў і тэатральных паказаў. Заля мела скляпеністае перакрыцьце; да яе з боку галоўнага ўваходу вялі шырокія 1-маршавыя сходы.

Галерэя

Гістарычная графіка

Старая графіка
У панараме места. Ю. Пешка, пач. XIX ст.
1822 г.
Да пажару 1836 г.
Да пажару 1836 г.

Гістарычныя здымкі

Старыя здымкі
Т. Барэці, 1894 г.
Т. Барэці, 1894 г.
1900 г.
1905 г.

1916 г.
1915 г.
1918 г.
1923—1934 гг.

А. Віслоцкі, 1925 г.
А. Абухоўскі, 1927 г.
1934 г.
да 1939 г.

да 1939 г.
Я. Булгак, да 1939 г.
да 1939 г.
да 1939 г.

Сучасныя здымкі

Сучасны стан
Галоўны фасад
Вежа
Уваход
Інтэр’ер, сходы

Заўвагі

^ Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Савецкая, 1а

Крыніцы

^ Габрусь Т. Нясвіжская ратуша // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 371.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2000. — Т. 11: Мугір — Паліклініка. — 560 с. — ISBN 985-11-0188-5
Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0
Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Нясьвіжскага р-на. — Мн.: БелЭн, 2001. — 628, [1] с. ISBN 985-11-0206-7.
Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 1999. — Т. 5: М — Пуд. — 592 с. — ISBN 985-11-0141-9

Вонкавыя спасылкі

Нясьвіская ратуша , Radzima.org

[1] Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Савецкая, 1а

[2] Габрусь Т. Нясвіжская ратуша // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 371.

[a]

[1]