Квэбэк (горад)
Квэбэк (франц. Québec [kebɛk], або [kəbɛk]) — сталіца канадзкай францускамоўнай правінцыі Квэбэк і галоўная гарадзкая аглямэрацыя на ўсходзе правінцыі. У горадзе разьмешчаны Квэбэцкі парлямэнт і асноўны ўрадавы апарат правінцыі, хоць горад значна меншы за Манрэаль.
| Квэбэк | |||||
| |||||
| |||||
| Першыя згадкі: | 3 ліпеня 1608 | ||||
| Краіна: | Канада | ||||
| Правінцыя: | Квэбэк | ||||
| Мэр: | Андрэ П. Бушэ | ||||
| Плошча: | 450 км² | ||||
| Вышыня: | 118 м н. у. м. | ||||
| Насельніцтва (2001) | |||||
| колькасьць: | 492 937 чал. | ||||
| шчыльнасьць: | 1095,42 чал./км² | ||||
| Часавы пас: | UTC-5 | ||||
| Тэлефонны код: | +1-418 | ||||
| Геаграфічныя каардынаты: | 46°48′58.00″ пн. ш. 71°13′27.01″ з. д. / 46.8161111° пн. ш. 71.2241694° з. д.Каардынаты: 46°48′58.00″ пн. ш. 71°13′27.01″ з. д. / 46.8161111° пн. ш. 71.2241694° з. д. | ||||
Квэбэк на мапе Канады   Квэбэк | |||||
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |||||
| www.ville.quebec.qc.ca | |||||
.svg)
З 2001 году Квэбэк зьяўляецца адным з самых эканамічна квітнеючых гарадоў Канады пасьля Калгары, Эдмантану і Саскатуну[1]. У горадзе зарэгістраваны самы нізкі ўзровень беспрацоўя ў краіне[2]. Галоўнымі сэктарамі росту эканомікі гораду зьяўляюцца біятэхналёгіі, прамысловасьць, турызм, ахова здароўя, харчаваньне, страхаваньне, прыкладныя тэхналёгіі[3]. Квэбэк таксама важны партовы цэнтар, яго порт зьяўляецца трэцім у краіне па танажы. Акрамя таго, горад прымае каля 70 тыс. турыстаў і 30 тыс. чальцоў экіпажаў штогод[4].
У 2009 г. насельніцтва гораду склала 508 349 чалавек, якія жывуць у 6 муніцыпалітэтах: Сітэй-Лімуалю, Рывіерс, Сэн-Фуа-Сілеры-Ка-Руж, Шарлебур, Бапор і Ад-Сэн-Шарль, якія ў сваю чаргу падзяляюцца на 35 гарадзкіх раёнаў і на 27 выбарчых акругаў. У 2008 г. Квэбэк зь вялікім шыкам адсьвяткаваў 400-ю гадавіну з дня свайго заснаваньня, падкрэсьліўшы тым самым сваю ролю калыскі францускай цывілізацыі ў Паўночнай Амэрыцы.
Квэбэк вядомы сваім гістарычным кварталам, вялікай колькасьцю музэяў і культурных установаў. Мянушка Квэбэку — «горад тэатраў».
Гісторыя
рэдагавацьГісторыя назвы «Квэбэк»
рэдагавацьЗвужэньне ракі паміж Квэбэкам і Леві, на процілеглым беразе, далі назву гораду, Kebec на мове алганкіны значыла «месца, дзе рака звужаецца». Паводле іншай тэорыі Самюэль дэ Шамплен запазычыў назоў у індзейцаў, якія словам Kebec называлі сваю зямлю. Іншая гіпотэза заключаецца ў тым, што горад проста носіць імя карэнных жыхароў, якія пражываюць паблізу гэтага рэгіёну kebik, сёньня вядомых як «мантанье»[5].
Дзьве іншыя назвы разглядаліся на працягу многіх гадоў, каб даць імя гораду. Самуэль Шамплен хацеў даць новаму гораду імя «Людовіка» ў гонар караля Людовіка XIII. Акрамя таго, пры стварэньні канадзкай канфэдэрацыі ў 1867 г. гораду хацелі даць індзейскую назву «Стадакона», каб пазьбегнуць блытаніны з назвай новай правінцыі[6].
Геалягічная гісторыя
рэдагавацьМесца, на якім цяпер стаіць горад Квэбэк, 14 тысяч гадоў назад у літаральным сэнсе слова знаходзілася пад ледзяной шапкай. Праз 2 тысячы гадоў яно апынулася пад вадой у выніку раставаньня леднікоў, якія ўтварылі мора Шамплена, якое з часам стала ракой. Тады былі бачныя толькі пагоркі Квэбэку. Яшчэ праз 6 тысяч год, дзе цяпер знаходзіцца Квэбэк, здалося з-пад вады[7].
Горад у складзе францускай калёніі
рэдагаваць
Квэбэк быў заснаваны Самюэлем дэ Шампленам, францускім дасьледчыкам і дыпляматам, 3 ліпеня 1608 году на месцы даўно закінутага іракескага селішча пад назвай Стадакона. Гэта месца ён заўважыў у 1603 г., бо яно было спрыяльным для стварэньня пастаяннай калёніі. Квэбэк стаў першым значным паселішчам францускай калёніі ў Амэрыцы. Шамплен, таксама званы «бацькам Новай Францыі», служыў у якасьці кіраўніка горада ўсё жыцьцё.
У 1665 г. насельніцтва гораду складала 550 чалавек, якое жыло ў 70 дамах. Чвэрць жыхароў былі каталіцкімі парафіяльнымі сьвятарамі, айцамі ордэна езуітаў і сёстрамі урсулінкамі, якія кіравалі мясцовым шпіталем Гатэль-Дье.
Падчас Сямігадовай вайны паміж Францыяй і Вялікабрытаніяй ангельцы трымалі Квэбэк у аблозе з 26 чэрвеня да яго здачы 18 верасьня 1759. Ён быў акупаваны аж да 1763 г.
У гэты час адбыліся тры значныя бітвы ля Квэбэка:
- 31 ліпеня 1759 г. — бітва пры Бапорце, якая скончылася перамогай французаў;
- 13 верасьня 1759 г. — бітва на раўнінах Абрахама, у якой брытанскія войскі пад камандаваньнем генэрала Джэймса Вулфа перамаглі францускага генерала Луі-Жозэф дэ Монкальма і неўзабаве пасьля гэтага ўзялі горад;
- 28 красавіка 1760 г. — бітва пры Сэнт-Фуа, у якой перамаглі французы.
Па выніках Сямігадовай вайны Францыя саступіла калёнію Новая Францыя зь яе сталіцай Квэбэк, Вялікабрытаніі ў 1763 годзе.
У канцы францускага панаваньня колькасьць жыхароў горада Квэбэк складала 8000 чалавек. У той час горад уражваў сваёй манумэнтальнай архітэктурай, умацаваньнямі, бруднымі вуліцамі, дамамі багатых з каменя і халупамі ў прыгарадзе Сен-Жан і Сен-Рош. Нягледзячы на статус сталіцы, Квэбэк заставаўся невялікім каляніяльным горадам, цесна зьвязаны з сельскай мясцовасьцю. Побач жыхары гандлявалі лішкамі з фэрм і дровамі, таксама імпартнымі таварамі з Францыі на двух рынках горада.
Ангельскае панаваньне
рэдагаваць
Падчас амэрыканскай рэвалюцыі, рэвалюцыйныя войскі з паўднёвых калёній напалі на брытанскі гарнізон у спробе «вызваліць» Квэбэк. Параза рэвалюцыянэраў з поўдня паклала канец надзеям, што народ Квэбэку далучацца да амэрыканскай рэвалюцыі і што Канада далучыцца да Кантынэнтальнага кангрэсу і стане адным з штатаў Злучаных Штатаў Амэрыкі разам з іншымі брытанскімі калёніямі Паўночнай Амэрыкі. Па сутнасьці, зыход бітвы стаў пачаткам расколу Брытанскай Паўночнай Амэрыкі на два розных палітычных ўтварэньня. Сам горад не быў атакаваны падчас вайны 1812 года, калі Злучаныя Штаты яшчэ раз паспрабавалі захапіць канадзкія зямлі. З-за боязі паўтарэньня амэрыканскага нападу на Квэбэк у 1820 годзе пачалося будаўніцтва Квэбэцкай крэпасьці. Амэрыканцы больш і не нападалі на Канаду пасьля вайны 1812 года, але да 1871 г. ў крэпасьці заставаўся вялікі брытанскі гарнізон. Крэпасьць да гэтага часу выкарыстоўваецца вайскоўцамі, а таксама прыцягвае турыстаў.
У 1840 г., пасьля ўтварэньня правінцыі Канада, роля сталіцы была падзелена паміж Кінгстаном, Манрэалем, Таронта, Атавай і Квэбэкам. У 1867 Атава (якая была абраная ў якасьці пастаяннай сталіцай правінцыі Канада) была выбрана ў якасьці сталіцы Дамініёна Канада.
Архітэктура
рэдагаваць
Геаграфічнае разьмяшчэньне
рэдагавацьГорад зьяўляецца часткай адмысловай сталічнай акругі (La Capitale Nationale) каля вусьця ракі Сьв. Ляўрэнція. Гэта адзіны горад на поўначы ад Мэксыкі, чыя вялікія фартыфікацыйныя збудаваньні, створаныя для абароны Новай Францыі ад нападаў ангельцаў, дайшлі да нашых дзён. Стары горад Квэбэку ў 1985 годзе быў абвешчаны міжнародным спадчынай ЮНЭСКО. Адной з галоўных славутасьцяў гораду зьяўляецца Замак Франтэнак (Шато-Франтэнак) — гасьцініца, пабудаваная ў канцы XIX стагодзьдзя ў стылі позьняга Сярэднявечча.
Сам Квэбэк разьмешчаны на левым беразе ракі Св. Ляўрэнція. З разьмешчаным на правым беразе горадам Лэві яго злучае Квэбэцкі мост.
Насельніцтва
рэдагаваць
У 2011 насельніцтва Квэбэку склала 516 622 чалавекі.
У 2001 француская мова зьяўлялася роднай для 94,8 % жыхароў Квэбэку, ангельская мова — для 1,46%, іншыя мовы — 3,69%. Паводле рэлігіі, 90,2% жыхароў Квэбэку — хрысьціяне, 1,5% — мусульмане, 1,2% — юдзеі. 7,1% ня маюць рэлігіі.
Транспарт
рэдагаваць
Квэбэцкі мост і мост П'ера Лапорт злучаюць горад з паўднёвым берагам ракі Сьв. Ляўрэнція. Паміж Квэбэкам і Арлеанскай выспай рэгулярна ходзіць паром. Горад зьяўляецца буйным цэнтрам правінцыйнай сеткі аўтамабільных дарог, якія разыходзяцца па абодва бакі ракі з шырокай сыстэмай аўтастрад. Некалькі важных аўтастрад дарожнай сеткі праходзяць міма Квэбэку. 40-я аўтастрада злучае з Манрэалем, 175-я аўтастрада - з горадам Шыкуць.
Крыніцы
рэдагавацьВонкавыя спасылкі
рэдагаваць
Квэбэк (горад) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў