Заслаўскі замак

Помнік абарончай архітэктуры
Заслаўскі замак
Заслаўскі замак. Рэканструкцыя Віктара Сташчанюка
Краіна	Беларусь
Места	Заслаўе
Каардынаты	54°00′27″ пн. ш. 27°17′32″ у. д. / 54.0075° пн. ш. 27.29222° у. д. / 54.0075; 27.29222Каардынаты: 54°00′27″ пн. ш. 27°17′32″ у. д. / 54.0075° пн. ш. 27.29222° у. д. / 54.0075; 27.29222
Статус	Ахоўная зона
Заслаўскі замак на мапе Беларусі Заслаўскі замак
Заслаўскі замак на Вікісховішчы

Засла́ўскі за́мак — помнік архітэктуры XVI—XVII стагодзьдзяў у Заслаўі. Знаходзіцца ў цэнтры места, у абалоне ракі Сьвіслачы. Твор архітэктуры рэнэсансу. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Заслаўскі замак — адзін зь першых бастыённых замкаў Вялікага Княства Літоўскага і Беларусі.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Бастыённы замак у Заслаўі ўзьвялі князі Глябовічы ў другой палове XVI — пачатку XVII ст. на месцы гарадзішча XI ст. Пасярод замку збудавалі кальвінскі збор і мураваны палац.

У 1676 годзе заходнюю частку замка перадалі Заслаўскаму кляштару дамініканаў. У XVIII ст. замак канчаткова страціў вайсковае значэньне^[1], рэзыдэнцыю ўладальнікаў места перанесьлі ў іншае месца.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Заслаўе апынулася ў складзе Расейскай імпэрыі, пачаўся заняпад замка. У 1870-я гады дадатковыя мураваныя бастыёны разабралі на цэглу.

Архітэктура

Помнік архітэктуры рэнэсанс, збудаваны ў традыцыях стараітальянскай фартыфікацыйнай школы. Ён знаходзіўся за 200 мэтраў на поўнач ад места і атачаўся з трох бакоў шырокім вадзяным ровам, а з поўначы надзейна прыкрываўся ракой Княгінькай.

Будаваньне на тэрыторыі ранейшага замчышча абумовіла абрысы фартэцыі: крыху звужаны з захаду прастакутнік 215×190×120×80 м. Звонку бастыёны і курціны былі абмураванымі цэглай і каменем. Дзеля абароны курцінаў у фланках бастыёнаў разьмяшчаліся капаніры з гарматамі, якія забясьпечвалі моцны флянгавы агонь. З напольнага боку ўсе курціны мелі таксама дадатковыя ўмацаваньні г. зв. п’ятаформы, своеасаблівыя паўкруглыя бастыёны. Знутры валы-курціны, каб не асыпаліся ўнутар, умацоўваліся мураванай сьцяною вышынёй 2,5 мэтры і таўшчынёй 0,33, а таксама мелі ўнутры схаваны ход дзеля перамяшчэньня абаронцаў. Валы і бастыёны былі насыпанымі зь пяску, жвіру і гліны з выкарыстаньнем фашын.

Галоўны ўваход у замак меў выгляд 2-павярховай брамы і разьмяшчаўся ў паўднёвай курціне. З паўночнага боку, скіраванага ў бок ракі, месьцілася меншая брама. Каля галоўнай брамы ад пачатку існаваў падземны ход, зроблены з цэглы. Ён прызначаўся, відаць, дзеля патаемных вылазак. Значнай дамінантай замка была ўваходная вежа кальвінскі збору, які стаіць амаль пасярод прастакутніка замка. Вежа, як і сам збор, мела абарончыя функцыі: на шасьці паверхах вежы і пэрымэтрам збору існавалі баявыя байніцы.

Галерэя

Гістарычная графіка

Старая графіка
Плян. К. Тышкевіч, 1858 г.
М. Філіповіч, 1924 г.
М. Філіповіч, 1924 г.
Плян. А. Ляўданскі, 1928 г.

Гістарычныя здымкі

Старыя здымкі
да 1918 г.
да 1918 г.
1926 г.
1928 г.

Сучасныя здымкі

Сучасны стан
Агульны выгляд
Валы
Усярэдзіне
Руіны брамы

Крыніцы

^ БЭ. — Мн.: 1998 Т. 6. С. 547.

Літаратура

Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1998. — Т. 6: Дадаізм — Застава. — 576 с. — ISBN 985-11-0106-0
Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 1: Абаленскі — Кадэнцыя. — 684 с. — ISBN 985-11-0314-4
Ткачоў М. Замкі і людзі. — Мн.: Навука і тэхніка, 1991. — 184 с.: іл. ISBN 5-343-00880-1.
Заяц, Ю. А. Заславль X—XVIII веков. — Мн., 1987.

Вонкавыя спасылкі

Заслаўскі замак , Radzima.org

[1] БЭ. — Мн.: 1998 Т. 6. С. 547.

[1]