Дз (дыграф)
кірылічны дыграф
| Дз | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
.png)
| |||||||||||||
| Кірыліца | |||||||||||||
| А | Б | В | Г | Ґ | Д | Ђ | |||||||
| Ѓ | Е | Ё | Є | Ж | Ѕ | З | |||||||
| И | І | Ї | Й | Ј | К | Л | |||||||
| Љ | М | Н | Њ | О | П | Р | |||||||
| С | Т | Ћ | Ќ | У | Ў | Ф | |||||||
| Х | Ц | Ч | Џ | Ш | Щ | Ъ | |||||||
| Ы | Ь | Э | Ю | Я | Ә | Ӏ | |||||||
| Архаічныя літары кірыліцы | |||||||||||||
| Ꙁ | Ꙃ | Ꙅ | Ꙇ | Ꙉ | Ҁ | Ѻ | |||||||
| Ѹ | Ꙋ | Ѡ | Ѽ | Ꙍ | Ѿ | Ꙏ | |||||||
| Ѣ | Ꙑ | Ꙓ | Ꙕ | Ꙗ | Ѥ | Ѧ | |||||||
| Ꙙ | Ѫ | Ꙛ | Ѩ | Ꙝ | Ѭ | Ѯ | |||||||
| Ѱ | Ѳ | Ѵ | Ѷ | Ꙟ | Ꙡ | Ꙣ | |||||||
| Ꙥ | Ꙧ | Ꙩ | Ꙫ | Ꙭ | ꙮ | Ꚙ | |||||||
| Ꚛ | П̓ | П̀ | П́ | П̧ | П̑ | Ԗ | |||||||
| Шматграфы | |||||||||||||
| Дз | Дж | ||||||||||||
Дз, дз — дыграф, які выкарыстоўваецца ў кірыліцы. Складаецца з двух асобных кірылічных літараў д і з. Пазначае адзін гук — звонкі альвеольны афрыкат [d͡z]; перад /i, j/ пазначае паляталізаваны (памякчаны) [d͡zʲ]. Выкарыстоўваецца ў славянскіх (беларускай і ўкраінскай) і неславянскіх (абазынскай, адыгейскай, асэтынскай, кабардына-чаркескай) мовах. Дыграфу адпавядае лацінская літара Ʒ.
Мовы
рэдагаваць| Мова | МФА | Заўвагі |
|---|---|---|
| беларуская | /d͡z/ | дзьве асобныя літары, адна фанэма |
| украінская | /d͡z/ | дзьве асобныя літары, адна фанэма |
| абазынская | /d͡z/ | самастойная літара ДЗ, дз |
| адыгейская | /d͡z/ | самастойная літара ДЗ, дз |
| асэтынская | /d͡z/ | самастойная літара ДЗ, дз |
| кабардына-чаркеская | /d͡z/ | самастойная літара ДЗ, дз |
- У беларускай і ўкраінскай мовах на сутыку прэфіксу і кораню слова дз чытаецца як два асобныя гукі (напрыклад: па-беларуску: падземны; па-ўкраінску: підземний).
Іншыя пазначэньні
рэдагавацьУ кірылічных абэцэдах гук [d͡z] таксама пазначаецца як:
- Ӡ — абхаская мова.
- Ѕ — македонская мова.
У некірылічных мовах:
- Ձ — армянская мова
- ძ — грузінская мова
- dz — мовы, якія карыстаюцца лацінкай.
Крыніцы
рэдагавацьЛітаратура
рэдагаваць- Українська радянська енциклопедія. В 12-ти томах / За ред. М. Бажана. — 2-ге вид. — К.: Гол. редакція УРЕ, 1974—1985.
- Півторак Г. П. Ч // Українська мова. Енциклопедія. — К.: Українська енциклопедія ім. М. П. Бажана, 2000.
- Жовтобрюх М. А., Кулик Б. М. Курс сучасної української мови. Частина І. — Киïв: Радянська школа, 1965. — 424 с.
- Жовтобрюх М. А., Русанівський В. М., Скляренко В. Г. Історія української мови. Фонетика. — Киïв: Наукова думка, 1979. — 367 с.
- Press, Ian; Pugh, Stefan. Ukrainian: A Comprehensive Grammar (Routledge Comprehensive Grammars). — London, New York: Routledge, 1999. — 332 с. — ISBN 978-0415150309
- Compendium of the World's Languages. — 3rd edition. — London, New York: Routledge, 2012. — 1984 с. — ISBN 978-0415499699