Баля Касьцельная
Ба́ля Касьце́льная[1] (таксама — Ба́ля, Ба́ля Царко́ўная; з 1964[2] году — Зарача́нка[3]) — вёска ў Гарадзенскім раёне Гарадзенскай вобласьці на левым беразе Нёману. Баля Касьцельная ўваходзіць у склад Сапоцкінскага сельсавету.
| Баля Касьцельная | |
| трансьліт. Balia Kaścieĺnaja | |
.jpg)
| |
| Былыя назвы: | Баля, Баля Царкоўная |
| Краіна: | Беларусь |
| Вобласьць: | Гарадзенская |
| Раён: | Гарадзенскі |
| Сельсавет: | Сапоцкінскі |
| Насельніцтва: | 171 чал. (2010) |
| Часавы пас: | UTC+3 |
| Тэлефонны код: | +375 152 |
| Паштовы індэкс: | 231737 |
| СААТА: | 4220863038 |
| Нумарны знак: | 4 |
| Геаграфічныя каардынаты: | 53°44′19″ пн. ш. 23°44′37″ у. д. / 53.73861° пн. ш. 23.74361° у. д.Каардынаты: 53°44′19″ пн. ш. 23°44′37″ у. д. / 53.73861° пн. ш. 23.74361° у. д. |
Баля Касьцельная на мапе Беларусі ±   Баля Касьцельная | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
Паходжаньне назвы
рэдагавацьНазва вёскі хутчэй за ўсё паходзіць ад балцкага bala, што азначае балота. Дадаткі Царкоўная і Касьцельная зьвязаныя з канфэсійнай прыналежнасьцю храма. Дадатак Касьцельная адносіцца да ХХ ст. Дадаткі ўжываліся для адрозьненьня ад іншых суседніх паселішчаў з назвай Баля, зь якіх да нашых дзён дайшла Баля Сольная.
У савецкія часы ў сувязі з рэлігійным гучаньнем Баля Касьцельная была перайменавана ў Зарачанку, што мела азначаць, што ад Горадні вёска знаходзіцца за ракой.
Канфэсійная гісторыя
рэдагавацьПраваслаўная парафія ўзьнікла прыкладна ў апошняй чвэрці XV стагодзьдзя і падобна таму як Гоская парафія зьяўлялася цэнтрам рыма-каталіцтва, парафія ў Балі была цэнтрам праваслаўя на поўнач ад Горадні.
Захаваўся фундуш 1526 году паводле якога Багдан Грынковіч Валовіч забясьпечваў маёмасьцю праваслаўную царкву ў Балі. Царква насіла імя Сьвятога Спаса і мела сьвятароў Міхаіла і Матвея, і дзяка Карпа. Тады ж нехта Хаціан Шэмбель (адсюль назва вёскі Шэмбелеўцы) зафундаваў каля царквы прыдзел (капліцу) сьвятога Мікалая.
Паміж пачаткам XVII ст. і 1875 годам парафія ў Балі была ўніяцкай, а з 1875 па 1915 год ізноў праваслаўнай. Большасьць насельніцтва вёскі пасьля 1875 году не жадала пераходу ў праваслаўе, ухілялася ад праваслаўных хростаў, шлюбаў, адпяваньняў, а калі стала магчыма (1905) масава перайшло ў рыма-каталіцтва.
Касьцёл Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі
рэдагавацьУ часы Першай сусьветнай вайны праваслаўная царква ў Балі была разбураная. Каталіцкая парафія ў вёсцы ўзьнікла толькі ў 1927 годзе. У 1937 годзе завяршылася будаўніцтва касьцёла Нараджэньня Найсьвяцейшай Панны Марыі, які стаіць да сёньняшняга дня. Храм у стылі постнэаготыкі, аднанававы, прамавугольны ў плянэ, сакрыстыі і 3-гранная апсіда зьлёгку выступаюць за межы асноўнага аб’ёма. З заходняга боку над галоўным уваходам двух’ярусная квадратная ў сячэньні вежа, завершаная шасьцігранным шпілем.
Архітэктурная кампазыцыя будынка мае вэртыкальны гатычны парыў, які яшчэ больш падкрэсьліваецца скульптурнай выявай Дзевы Марыі на востраканечным шчыце над галоўны стрэльчатым уваходам у храм.
Адным зь першых каталіцкіх пробашчаў парафі быў кс. Баршчэўскі. З 1960-х па 1990-я гады храм быў зачынены. Цяпер парафія дзейнічае, належыць да Сапоцкінскага дэканату Гарадзенскай дыяцэзіі.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9. (pdf) С. 185
- ^ Краткий топонимический словарь Белоруссии / В.А. Жучкевич. — Мн.: Изд-во БГУ, 1974. — 448 с.
- ^ Назвы населеных пунктаў Рэспублікі Беларусь: Гродзенская вобласць: нарматыўны даведнік / І. А. Гапоненка і інш.; пад рэд. В. П. Лемцюговай. — Мн.: Тэхналогія, 2004. — 469 с. ISBN 985-458-098-9. (pdf) С. 163
Літаратура
рэдагаваць- А. Вашкевіч, Дз. Нарэль. Паміж Ласоснай і Чорнай Ганчай. Гісторыя каталіцкіх парафій у паўднёва-ўсходняй частцы Аўгустоўскай пушчы. — Менск, 2006. ISBN 985-6783-18-6.