Эдвард Коцбэк

Эдвард Коцбэк (па-славенску: Edvard Kocbek; 27 верасьня 1904, Сьветы Юры аб Шчавныцы, пад Марыборам, Ніжняя Штырыя, Аўстра-Вугоршчына — 3 лістапада 1981, Любляна) — славенскі паэт, празаік, драматург, дзяржаўны і палітычны дзяяч.

Эдвард Коцбэк
Асабістыя зьвесткі
Нарадзіўся	27 верасьня 1904(1904-09-27) Свэты Юры об Шчаўніцы[d], Штырыя, Аўстра-Вугоршчына
Памёр	3 лістапада 1981(1981-11-03) (77 гадоў) Любляна, СФРЮ[d]
Пахаваны	могілкі Жале[d]
Літаратурная дзейнасьць
Род дзейнасьці	мовазнавец, паэт, камісар, пісьменьнік, перакладнік, палітык, партызан, эсэіст
Мова	француская мова і славенская
Узнагароды	прэмія Прэшэрэна[d]
Эдвард Коцбэк у Вікісховішчы

Жыцьцяпіс

Сын царкоўнага арганіста. Два гады вывучаў багаслоўе ў Марыборы, потым перавёўся на раманскую філялёгію ў люблянскі унівэрсытэт (1927—1930). Працаваў настаўнікам, належаў да левых каталікоў, якія знаходзіліся пад уплывам Рамана Гвардзіні (у 1928—1929 Коцбэк слухаў у Бэрліне лекцыі Гвардзіні), супрацоўнічаў з каталіцкімі часопісамі Крыж і Дом і сьвет. У час знаходжаньня ў Францыі ў 1931—1932 гадох пазнаёміўся і зблізіўся з францускімі пэрсаналістамі. З пачаткам грамадзянскай вайны ў Гішпаніі выступіў з рэзкай крытыкай пазыцыі гішпанскага духавенства, што выклікала вялікае незадавальненьне вярхоў славенскага каталіцтва і стала падставай для закрыцьця часопіса Дом і сьвет, дзе былі апублікаваныя яго Думкі аб Гішпаніі. У 1938—1943 гадах выдаваў пэрсаналісцкі часопіс Справа. Пасьля ўварваньня нацыстаў выступіў адным з заснавальнікаў вызвольнага фронту, знаходзіўся ў падпольлі, потым далучыўся да югаслаўскіх партызан.

Пасьля вайны — міністар Славеніі ў саюзным урадзе, намесьнік старшыні Народнага сходу Рэспублікі Славенія. Аднак пасьля выхаду ў сьвет кнігі аўтабіяграфічных навэл Страх і мужнаьсць (1951), якая ўзьняла пытаньне аб маральным выбары і чалавечай цане з-за дзеяньняў антыфашысцкага падпольля і партызанскага Супраціву, ён быў зьняты з усіх пастоў, выцесьнены з палітычнага і грамадзкага жыцьця, апынуўся ў поўнай ізаляцыі, трапіў пад сакрэтнае назіраньне спэцслужбаў (зрэшты, пэрсанальная справа №584 на яго была заведзеная ўжо ў 1944 годзе). За ім сачылі і на яго даносілі, сярод іншых, блізкія сябры. Коцбэк займаўся ў гэты час перакладамі з францускай і нямецкай моваў (Бальзак, Мапасан, Экзюпэры, Макс Фрыш).

Пасьля публікацыі ў 1975 годзе ў трыесьцінскім часопісе Залив інтэрвію пісьменьніка, у якім ён рэзка асудзіў масавую расправу над больш чым 10 тысячамі чальцами руху Славенскае домабранства і іх блізкіх югаслаўскімі партызанамі (Блайбургзкая рэзьня), Коцбэк на некалькі гадоў фактычна апынуўся пад хатнім арыштам, супраць яго была разгорнутая кампанія публічнай цкаваньня. Ад судовага перасьледу яго выратавала актыўнае ўмяшальніцтва інтэлектуалаў Захаду, вялікую падтрымку яму аказаў Генрых Бёль.

Творчасьць

Першую кнігу вершаў Коцбэк апублікаваў у 1924 годзе. Пасьля некалькіх дзесяцігодзьдзяў замоўчваньня яго творчасьць знайшла прызнаньне напрыканцы 1980-х гадоў у краіне і за граніцай. Яго творы перакладзены на многія эўрапейскія мовы, манаграфіі пра яго апублікаваныя на ангельскай, францускай, нямецкай, італьянскай, польскай мовах. Вершы і проза Коцбэк паўплывалі на наступныя пакаленьні славенскіх пісьменьнікаў.

У гонар паэта названы вуліцы ў Любляне і Цэле. Да ягонага стагодзьдзя, шырока адзначанае ў Славеніі, у адным з паркаў Любляны ў 2004 годзе быў устаноўлены помнік пісьменьніку. Была выпушчана паштовая марка зь яго партрэтам.

Літаратура

• Edvard Kocbek/ France Pibernik, Jurij Kocbek, eds. Сelje: Mohorjeva družba, 2004
• Omerza I. Edvard Kocbek: osebni dosje št. 584. Ljubljana: Karantanija, 2010
• Inkret A. In stoletje bo zardelo: Kocbek, življenje in delo. Ljubljana: Modrijan, 2011