Сьцяпан Булат
Сьцяпа́н Гера́сімавіч Була́т (11 траўня 1894, Слабада, цяпер Узьдзенскі раён, Менская вобласьць — 24 ліпеня 1921, Масква) — беларускі палітычны дзяяч, журналіст[1].
| Сьцяпан Булат | |
 | |
| Загадчык аддзелу ЦК Камуністычнай партыі (бальшавікоў) Беларусі па працы ў вёсцы | |
|---|---|
| 1920 — 1921 | |
| 3-і сакратар ЦК Камуністычнай партыі (бальшавікоў) Беларусі | |
| 1921 — 1921 | |
| Асабістыя зьвесткі | |
| Нарадзіўся: |
11 траўня 1894 Слабада, Менская губэрня, Расейская імпэрыя |
| Памёр: |
24 ліпеня 1921 (27 гадоў) Масква, РСФСР |
| Партыя: | КП(б)Б |
| Адукацыя: | |
Біяграфія
рэдагавацьЗь сям’і батрака. Скончыў Менскія настаўніцкія курсы, экстэрнам здаў экзамэны за курс настаўніцкай сэмінарыі[1] і з 1913 г. настаўнічаў у Дзешчанскай народнай вучэльні Менскага павету.
У 1915—1916 гг. і 1918—1919 гг. вучыўся ў Менскім настаўніцкім інстытуце[1]. У 1916 г. мабілізаваны ў армію, скончыў Віленскую народную вучэльню, служыў у 153-м пяхотным палку, прапаршчык. У канцы сьнежня 1917 г. дэмабілізаваны як настаўнік, працаваў у Слабадзкой народнай вучэльні Менскага павету.
Сябра арганізацыі «Маладая Беларусь», якая ў канцы 1919 г. пераўтвораная ў Беларускую камуністычную арганізацыю. У часе акупацыі Беларусі польскімі войскамі сябра Цэнтральнага камітэту Беларускай камуністычнай арганізацыі і Паўстанцкага камітэту[1], займаўся арганізацыяй партызанскага руху ў Менскім павеце, вёў прапаганду ідэяў савецкае ўлады. Прызнаючы бальшавіцкую праграму, Беларуская камуністычная арганізацыя, аднак, стаяла на беларускіх пазыцыях і адстойвала ідэю стварэньня беларускае дзяржаўнасьці[2]. Па вызваленьні Менску ўступіў у Камуністычную партыю (бальшавікоў) Беларусі. У ліпені — жніўні 1920 г. працаваў у Менскім губэрнскім аддзеле народнае асьветы[1]. З жніўня 1920 г. загадчык аддзелу Цэнтральнага камітэту КП(б)Б па працы ў вёсцы. Адначасова рэдактар газэты «Савецкая Беларусь», заснавальнік і рэдактар газэты «Белорусская деревня». Зь лютага 1921 г. сябра Цэнтральнага бюро, з траўня 1921 г. 3-і сакратар Цэнтральнага камітэту КП(б)Б і загадчык агітацыйна-прапагандысцкага аддзелу[3]. Адзін з падпісантаў «Заявы 32-х», якая зьяўлялася спробай распрацаваць і прапанаваць партыйнаму кіраўніцтву накід плятформы нацыянальна-дзяржаўнага адраджэньня савецкай Беларусі з улікам становішча па выніках Рыскага міру. Былі зробленыя прапановы пашырыць рэспубліку на ўсход, распачаць беларусізацыю краю, надаць беларускай мове статус дзяржаўнай. У 1930-х гадах група падпісантаў кваліфікавалася як «група, што змагаецца супраць генэральнае лініі камуністычнае партыі, за адкол групы беларусаў (камуністаў) ад КПБ»[4].
Памёр 24 ліпеня 1921 году ў Маскве пасьля другой апэрацыі[5]. Пахаваны 28 ліпеня а 19-й гадзіне вечара на Старажоўскіх могілках у Менску[5]. Старажоўскія могілкі ў 1950-х гадох былі выраўненыя бульдозэрам[6]. Ёсьць зьвесткі, што рэшткі Булата былі перанесеныя на Вайсковыя могілкі, аднак літаратуразнаўца Рыгор Семашкевіч ня змог знайсьці ягонай магілы. Выказваецца думка, што магіла магла быць зьнішчаная ў часе пашырэньня вуліцы Даўгабродзкай, альбо рэшткі ўвогуле не пераносіліся на Вайсковыя могілкі[7].
Памяць
рэдагавацьЯгонай памяці прысьвечаныя вершы Янкі Купалы «На сьмерць Сьцяпана Булата»[1], Міхася Чарота «Дарогай памяці Сьцяпана Булата», Зьмітрака Бядулі «На сьмерць Сьцяпана Булата». Імя Сьцяпана Булата было нададзена 31-й менскай сямігадовай беларускай школе[8].
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б в г д е Булат Степан Герасимович // Биографический справочник. — Мн.: «Белорусская советская энциклопедия» имени Петруся Бровки, 1982. — Т. 5. — С. 89. — 737 с.
- ^ Уладзімер Ляхоўскі Беларуская справа падчас польскай акупацыі 1919—1920 гг. Праверана 29 сьнежня 2015 г. Архіўная копія ад 29 сьнежня 2015 г.
- ^ Беларуская энцыклапедыя: У 18 т.. — Мн.: 1996 Т. 3: Беларусы — Варанец. — С. 328.
- ^ Уладзімер Ладысеў, Пётар Брыгадзін Паміж усходам і захадам: станаўленьне дзяржаўнасці і тэрытарыяльнай цэласнасці Беларусі (1917—1939 гг.). — Менск: БДУ, 2003. — С. 141—146. — 307 с. — 500 ас. — ISBN 985-445-963-2
- ^ а б Тамара Холад (12 студзеня 2011) И дольше века (рас.). Советская Белоруссия. Праверана 29 сьнежня 2015 г. Архіўная копія ад 29 сьнежня 2015 г.
- ^ Сторожевское кладбище (рас.). minsk-old-new.com. Праверана 22 сьнежня 2015 г. Архіўная копія ад 22 сьнежня 2015 г.
- ^ Алесь Жук Любіце паэтаў, любіце // Літаратурная Беларусь. — 2013. — № 1. — С. 3.
- ^ Ул. Ляхоўскі, Ул. Міхнюк, А. Гесь Слуцкі збройны чын 1920 г. у дакумэнтах і ўспамінах. — 2-ое выд. дапрац.. — Менск: Энцыклапедыкс, 2006. — С. 313. — 400 с. — ISBN 985–6599–25–3