Роман (Румынія)

Роман (па-румынску: Roman [ˈroman], па-нямецку: Romesmark, па-вугорску: Románvásár) — места і муніцыпалітэт у гістарычнай Малдове (Румынія). Знаходзіцца за 46 км на ўсход ад Пятра-Нямцу ў жудцы Нямцы, на зьліцьці рэк Сірэту і Малдовы.

Роман
рум. Roman
Арцыяпіскапства
Герб Роману Сьцяг Роману
Першыя згадкі:	1387
Краіна:	Румынія
Жудзец:	Нямц
Мэр:	Laurențiu Leoreanu[d]
Плошча:	30,08 км²
Насельніцтва (2011)
колькасьць:	50 713 чал.
шчыльнасьць:	1685,94 чал./км²
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Паштовы індэкс:	611001–611162
Геаграфічныя каардынаты:	46°55′48″ пн. ш. 26°55′48″ у. д.
Роман на мапе Румыніі Роман
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
http://www.primariaroman.ro/

Назва

Места названае ў гонар малдаўскага ваяводы Рамана I. Адсюль князь Раман зьдзяйсьняў аб’яднаньне Малдавіі, і места стала сталіцай Ніжняй Малдавіі(ro).

Мінуўшчына

Паселішча ўпершыню згаданае ў Ноўгарадзкім першым летапісе пад 1387 рокам. Дарчая грамата за 30 сакавіка, падпісаная малдаўскім ваяводам Раманам I, стала адным зь першых дакумэнтаў навастворанай Малдавіі і першым, дзе зьмешчаная пячатка з выявай тура, Месяца, зоркі ды кветкі, якія й цяпер знаходзяцца на гербе Малдовы.

14 верасьня 1408 року Роман стаў цэнтрам праваслаўнага япіскапства, заснаванага тут Раманавым сынам Аляксандрам. У 1412 року каталіцкія вернікі Роману на чале зь біскупам Баі ўдзельнічалі ў Канстанцкім саборы.

Стэфан Вялікі збудаваў новую мураваную крэпасьць на левым беразе Сірэту замест старой насыпной. У дакумэнтах 1458, 1465 і 1488 рокаў у Романе згадваецца сабор сьвятой Параскевы. У 1467 крэпасьць вытрывала аблогу вугорскага войска караля Мацея Корвіна перад бітвай пад Баяй. У 1476 крэпасьць абклала асманскае войска Мэхмэда II, і пасьля бітвы пад Вале-Албе малдаване адступілі.

У 1569 Руксандра Лэпушняну збудавала праваслаўную царкву ў гонар Прачыстай Багародзіцы (Precista Mare) на месцы, дзе цяпер знаходзіцца царква з гэтым пасьвячэньнем. У 1595 збудаваная царква Sfinţii Voievozi, у 1610 — армянская праваслаўная царква, якая захавалася да цяперашняга часу.

У 1641 року вікары Сафіі, праяжджаючы праз Роман, занатаваў, што тут пражывалі 1500 праваслаўных вернікаў, 450 армянскіх праваслаўных і 30 вугорскіх каталікоў.

У 1817 року ў Романе зьявілася Талмуд Тора — адна зь першых жыдоўскіх школаў у Малдавіі — пры гэтым Малдавія не надавала жыдам грамадзянства.

У 1869 року адкрытая другая ў Румыніі чыгунка Роман — Сучава. Праз год чыгунка Бухарэст — Галац — Роман злучыла места са сталіцай.

За камуністычным часам места страціла статус рэгіянальнага цэнтру, уключанае сьпярша ў рэгіён Бакэў, а з 1968 — у жудзец Нямц. З увядзеньнем у строй трубапракатнага заводу ў 1957 року Роман стаў важным прамысловым цэнтрам Румыніі.

Пасьля падзеньня камуністычнага ладу большасьць прадпрыемстваў цяжкай прамысловасьці заняпалі. Вытворчасьць стальных трубаў была прыватызаваная і адроджаная.

Геаграфія

Роман знаходзіцца ў паўночна-ўсходняй Румыніі, у жудцы Нямцы, у гістарычнай Малдове, ля вытоку Малдовы. Найбліжэйшае места — Бакэў за 40 км; цэнтар жудцу, Пятра-Нямц, знаходзіцца за 50 км, а гістарычная сталіца Малдовы, Ясы — за 80 км.

Гарады-пабрацімы

Тэранова да Сыбары, Італія (2002) Тыльт, Бэльгія (5 ліпеня 2009) Картона, Італія (2009)

Грульяска, Італія (21 траўня 2010) Дыліжан, Армэнія (17 траўня 2012) Гедэра, Ізраіль (2012)

Вонкавыя спасылкі

Роман (Румынія) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Афіцыйная бачына (рум.)