Вікіпэдыя

Герб Малдовы

Герб Малдо́вы ўяўляе сабой перасечаны шчыт, у верхняй частцы якога — чырвонае поле, у ніжняй — сіняе. У цэнтры шчыта намаляваная галава зубра, паміж рогамі якога разьмешчаная васьміпрамянёвая зорка, справа ад галавы — пяціпялёсткавая ружа, зьлева — паўмесяц, зьвернуты і зьлёгку нахілены налева. Усе элемэнты на шчыце залацістыя (жоўтыя). Шчыт зьмешчаны на грудзі арла, трымальнага ў дзюбе залатой крыж (арол-крыжак), у кіпцюрах: справа — зялёную аліўкавую галіну, зьлева — залаты скіпэтар.

Герб Малдовы
Герб Малдовы
Малы герб
Малы герб
Апісаньне
Зацьверджаны 3 лістапада 1990
Выкарыстаньне дзяржаўны герб Малдовы
Аўтар гербу Георге Врабие, Мария Догару

Герб Малдовы разьмешчаны ў цэнтры сьцяга Малдовы.

Гісторыя стварэньня рэдагаваць

Увесну 1990 году Вярхоўная Рада МССР абвясьціла конкурс на стварэньне новага дзяржаўнага гербу наўзамен гербу Малдаўскай ССР. 12 траўня 1990 году было прызначанае журы конкурсу, у якое ўвайшлі 13 дэпутатаў, у ліку якіх Мірча Снэгур (старшыня), Іён Баршэвіч, Мікалаю Дабіжа, Міхай Катарабай і іншыя. Было прадстаўлена 130 прац, выкананых ста мастакамі (некаторыя прадставілі па некалькі варыянтаў). Каляровыя фатаграфіі шасьці лепшых прац павезлі ў Бухарэст, у дзяржаўную камісію па геральдыцы.

Быў абраны варыянт, прапанаваны мастаком Георгу Врабіе. Віцэ-старшыня камісіі па геральдыцы Марыя Догару стала суаўтарам гербу па пытаньнях тэорыі. Ёй прыналежыла думка разьмясьціць у ніжняй частцы выявы аліўкавую галіну, якая адлюстроўвае імкненьне народа да міру. Першапачаткова арол быў складзены ў шчыт, але яго было вырашана прыбраць.

2 лістапада 1990 году новы герб Малдовы быў зацьверджаны на Прэзыдыўме Вярхоўнай Рады МССР, а 3 лістапада адбылося пленарнае паседжаньне Вярхоўнай Рады, на якім за праект гербу Врабіе-Догару прагаласавалі 243 дэпутата, двое — супраць, 11 — устрымаліся. Неўзабаве выява дзяржаўнага гербу па замове газэты «Молдова Суверанэ» было аддрукавана ў друкарні выдавецтва «Унівэрсул» тыражом у 20 тысяч асобнікаў.

Гістарычныя гербы Малдовы рэдагаваць

 
Герб Малдовы на манэце Пятра I Мушата 1375—1391 гг.

Герб Малдаўскага княства рэдагаваць

Цэнтральнай геральдычнай постацьцю гербу Малдаўскага княства, зьяўляецца галава тура (зубра). Калі і ў якім асяродзьдзі паўстала паданьне аб сымбалі сувэрэннай тэрыторыі ў выглядзе галавы тура, дасьледнікі не змаглі пакуль адказаць з вызначанай упэўненасьцю. Некаторыя зь іх спрабавалі разгледзець паходжаньне сымбаля ў выглядзе галавы тура праз прызму старажытнага паляўнічага культу, існавалага ў Паўночных Карпатах і які сканчаўся забіцьцём і ахвярапрынашэньнем тура (зубра) на беразе ракі, што, у прыватнасьці, можа растлумачыць як легенду аб утварэньні Малдовы, так і геральдычная выява толькі галовы, а не ўсёй жывёлы.

І. Н. Мэнэску, абапіраючыся на легенду аб Драгашы, мяркуе, што гэты старажытны культ — забіцьцё зьвера — зьяўляецца сымбалем заваяваньня і ўхіленьня мясцовай дынастыі, якая валодала радавым сымбалем у выглядзе галавы тура. Р. Гасаўэр выяўляе шэраг геральдычных выяў у выглядзе галавы тура (зубра) у гербах розных краін і правінцый (Мэклембург-Швэрын, Мэклембург-Штрэліц, Сігет-Марамурэш), у радавых гербах вугорскага двараніна Баласа, швэда Аксэнштэрна, у польскіх гербах (Глова Бавола, Венява), а гэтак жа ў гербах гарадоў Каліц і Познань. Ён жа высунуў гіпотэзу аб тым, што адна з местых дынастый у першай палове XIV стагодзьдзя, магчыма, атрымала ў свой герб выяву галавы тура (зубра) ад Уладзіслава I Лакетока па выпадку пераможнага паходу супраць Брандэнбургаў (1325) з удзелам малдаўскіх ваяроў. Пазьней род дынастыі альбо загас, альбо быў пакораны іншым, а герб стаў сымбалем малдаўскай зямлі.

У сваіх дасьледаваньнях Г. Брэцяну лічыў, што трансільванскі ваявода Мікалай Сірока, які задумаў крыжовы паход супраць татараў у 1343 годзе ад імя свайго сюзэрэна караля Людовіка, мог надзяліць геральдычным сымбалем у выглядзе галавы тура аднаго з малдаўскіх ваявод, якія праславіліся ў бітвах. Г. Балш, прывядучы факт прысутнасьці каранаванай галавы зубра на гербе польскай правінцыі Каліц, пахілены бачыць польскі ўплыў на паходжаньне гербу Малдовы.

Р. Вуя сьцьвярджае аўтарства Драгаша ў стварэньні свайго фамільнага гербу, магчыма, таму што радзіма яго Сыгет (Трансільванія), у гербе якога існуе геральдычная выява галавы тура, а можа быць, у знак памяці аб яго легендарнаму паляваньню. М. Бэрза і Д. Чарнавадзяну лічаць, зьяўленьне дзяржаўнага гербу зьвязана зь імем Багдана I. К. Кірыцэску зьвязвае зьяўленьне гербу Малдовы зь імем Пятра I Мушата.

Цэнтральная геральдычная постаць (галава тура) гербу дапоўненая спадарожнымі элемэнтамі. Адным зь іх зьяўляецца зорка, разьмешчаная паміж рогамі. Па левым і правым боку галавы, знак сонца — ружа (разэтка) і паўмесяц. Паўмесяц вядомы ў польскай, нямецкай і вугорскай геральдыцы з XII стагодзьдзя, дзе ён заўсёды спалучаўся са знакам сонца.

Першы вядомая выява гербу Малдовы — галава тура (зубра) са зоркай паміж рогамі, з ружай і паўмесяцам па баках зьяўляецца на пячатцы Пятра Мушата ад 1377 году. На пячатцы ўтрымоўваецца легенда: «Petrus voivoda Moldaviensis». Герб зьявіўся і на манэтах чаканкі Пятра Мушата. На асабовым боку манэт, такіх як грошы, у кропкавым крузе заўсёды адлюстроўвалася галава тура з ліравідна-выгнутымі рогамі, паміж якімі зьмешчаная пяціканцовая зорка. Побач з пысай тура разьмешчаныя разэтка і паўмесяц, не мелыя выразна фіксаванага месцу — яны могуць зьмяняцца месцамі. Гаспадарскія пячаткі заўсёды адлюстроўвалі герб Малдовы і маглі ўтрымоўваць легенды на славянскай мове. Як напрыклад: «Печать ио Романа воевода Земле Молдавской» на пячатцы да дакумэнта ад 30 сакавіка 1392 году.

На пячатцы да граматы, падпісанай Аляксандрам Добрым значыцца: «Печать Олександра воеводы, господарь Земли Молдавской». На пячатках другой паловы XV стагодзьдзя — Стэфана Вялікага герб Малдовы суправаджае сьціплая і поўная вартасьці легенда: «Печать Ио Стефана воевода Земли Молдавской…» Да XVII стагодзьдзя да гербу Малдовы сталі дадаваць рэгаліі гаспадара: буздуган (булаву) і меч.

Герб Малдовы апеў у вершах вялікі малдаўскі кніжнік мітрапаліт Дасафтэй:

«Галава тура, шляхетнага зьверу,
Азначае незвычайную сілу краіны…».

Герб Бэсарабскай губерні рэдагаваць

Асноўны артыкул: Герб Бэсарабскай губерні
  •  
    Герб Бесарабскай вобласьці. 1815 г.
  •  
    Герб Бесарабскай вобласьці. 1826 г.
  •  
    Афіцыйнае апісаньне ў гербоўніку МУС Расейскай імпэрыі 1880 году
  •  
    Герб з выданьня Сукачова, СПб.
  •  
    Герб з выданьня МУС, 1878 год

Герб МДР 1917—1918 гг. рэдагаваць

Асноўны артыкул: Герб Малдаўскай Дэмакратычнай Рэспублікі
  •  
    Герб на основе герба Бессарабской губернии.
  •  
    Герб. Прамалёўка са сцяга Сфатул Цэрый
  •  
    Герб. Прамалёўка з дакументаў Сфатул Цэрый
  •  
    Герб Малдаўскай Дэмакратычнай Рэспублікі. 1918
  •  
    Эмблема аўтаклуба ў Ясах. Пачатак 1930-х гадоў

Асноўны элемэнт гербу — шчыт, на якім намаляваная галава тура. Паміж рогамі якога пяціканцовая зорка, справа — ружа, зьлева — паўмесяц.

Герб Малдаўскай АССР рэдагаваць

 
Герб АМССР 1927—1938 гг.

У Канстытуцыі Аўтаномнай Малдаўскай ССР (23.04.1925) гаварылася (артыкул 48): «Аўтаномная Малдаўская Сацыялістычная Савецкая Рэспубліка мае свае дзяржаўныя герб і сьцяг, усталяваныя Малдаўскім Цэнтральным Выканаўчым Камітэтам і якія зацьвярджаюцца Ўсеўкраінскім Цэнтральным Выканаўчым Камітэтам» 4 верасьня 1925 году на паседжаньні Прэзыдыюму ЦВК АМССР было заслуханае пытаньне «Аб конкурсе на праект дзяржаўных герба і сьцяга АМССР», уся праца па разглядзе праектаў была ўскладзеная на адмыслова створаную камісію. 21 верасьня Малы Прэзыдыўм ЦВК АМССР разгледзеў на сваім паседжаньні атрымалыя найбольшую падтрымку праекты гербу і сьцягу. Малы Прэзыдыўм ЦВК ухваліў праекты, але занёс зьмены. У сярэдзіне 19 кастрычніка 1925 году ЦВК АМССР на сваім паседжаньні зацьвердзіў вышэйапісаныя праекты дзяржаўнага гербу і сьцягу АМССР.

Герб Малдаўскай АССР па Канстытуцыі, прынятай Надзвычайным VII Усемалдаўскім зьездам Саветаў 6 студзеня 1938 году, уяўляў сабой герб Украінскай ССР з даданьнем надпісаў на малдаўскай мове. Дзяржаўным гербам Малдаўскай Аўтаномнай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі зьяўляецца Дзяржаўны герб УССР, які складаецца з залатых сярпа і молата, намаляваных на чырвоным фоне ў прамянях сонца, апраўленых каласамі, з надпіс «УРСР» і «Пролетарі всіх країн, єднайтеся!» на ўкраінскай і малдаўскай мовах, з даданьнем пад надпісам «УРСР» літарамі меншага памеру надпісу «Молдавська АРСР» на ўкраінскай і малдаўскай мовах.

Герб Малдаўскай ССР рэдагаваць

 
Герб АМССР 1938—1940 гг.
 
Герб МССР 1941—1990 гг.

Дзяржаўны герб Малдаўскай Савецкай Сацыялістычнай Рэспублікі з 1941—1990 гг. уяўляў сабой выяву сярпа і молата ў прамянях сонца і ў апраўленьні каласоў і катахаў кукурузы з гірляндай з гронкаў вінаграду і плёну, з надпісамі на чырвонай стужцы: унізе «РССМ». На правым боку на расейскай мове: «Пралетары ўсіх краін, злучайцеся!», на левай — на малдаўскай мове «Пролетарь дин тоате цэриле, уници-вэ!» У верхняй частцы гербу — пяціканцовая зорка.

Іншыя гербы Малдовы рэдагаваць

Глядзіце таксама рэдагаваць

Літаратура рэдагаваць

Атрымана з «https://be-tarask.wikipedia.org/w/index.php?title=Герб_Малдовы&oldid=2345318»