Пётар Гедыгольд
Гедыгольд, Гедыгоўд (у каталіцтве Пётар; ? — па 1457?) — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, староста жамойцкі (1441) і скірстымонскі (1446—1453).
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Памёр | па 1457 (?) |
Відаць, меў уладаньні ў Жамойці (каля Расенаў ёсьць вёска Гедзігоўдзішкі).
Імя
рэдагавацьГеда (Geda) і Гаўд (Gaudus) — імёны германскага паходжаньня[1][2]. Іменная аснова -гед- (-гад-, -гід-) (імёны ліцьвінаў Гедзень, Гедвін, Гедмонт; германскія імёны Gedenus, Gedovin, Gadamundus) паходзіць ад старагерманскага gidd- 'пыхлівы, ганарысты', ісьляндзкага geð 'нораў, тэмпэрамэнт'[3] або гоцкага gadiliggs 'сваяк, родзіч'[4], а аснова -гаўд- (-гаўт-, -каўд-) (імёны ліцьвінаў Гаўтоўт, Гаўдземунда, Саргоўд; германскія імёны Gautald, Gaudemund, Saregaud) — ад германскага *gautaz 'гот'[5] або гоцкага goþs 'добры, годны', godei 'дабро, годнасьць, цнота'[3]. Такім парадкам, імя Гедыгоўд азначае «пышнасьць цноты»[6]. Адзначалася старажытнае германскае імя Гедалгаўд (Gedalcaus, у гэтай зафіксаванай у крыніцах форме адбыўся пераход gaud у gaus[7]) з пашыранай суфіксам з элемэнтам -л- першай іменнай асновай (гед-)[8].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Gedegolt (1 кастрычніка 1441 году)[9]; Кгедикголдъ[10] (1440—1492 гады[11]); Gedekaut… Gedgaut (10 лістапада 1453 году)[12]; ego Petrus Giedygolth haeres de Gieysze (18 верасьня 1457 году)[13]; Gudegan[14].
Біяграфія
рэдагавацьЗь літоўскага баярскага роду. Меў імя па бацьку Tivlowicz.
У 1441 годзе ўпамінаецца як староста жамойцкі, у 1446—1453 гадох быў старостам скірстымонскім. На гэтай пасадзе кіраваў таксама Расенамі. У 1446, 1447 і 1451 гадох езьдзіў паслом да крыжакоў.
18 верасьня 1457 году Пётар Гедыгольд з Гейшаў (каля Расенаў) фундаваў касьцёл у Шылуве[15].
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Meyer-Lübke W. Romanische Namenstudien. I. Die altportugiesischen Personennamen germanischen Ursprungs // Sitzungsberichte der Philosophisch-Historischen Classe der Kaiserlichen Akademie der Wissenschaften. Bd. 149. — Wien, 1905. S. 86.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 611.
- ^ а б Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 97.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 123, 126.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 21.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 608.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 97.
- ^ Halecki O. Litwa, Ruś i Żmudź, jako części składowe wielkiego Księstwa Litewskiego // Rozprawy Akademii Umiejętności. T. 59. — Kraków, 1916. S. 244.
- ^ Литовская метрика. Отд. 1, ч. 1, т. 1. — СПб., 1910. С. С. 5.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga Nr. 3. — Vilnius, 1998. P. 20.
- ^ Rowell S. Bears and Traitors, or: Political Tensions in the Grand Duchy, ca. 1440—1481 // Lithuanian Historical Studies. Vol. 2, 1997. P. 35.
- ^ Codex Mednicensis seu Samogitiae Dioecesis. P. 1, (1416.II.13—1609.IV.2). — Roma, 1984. P. 98.
- ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 232.
- ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 233.
Літаратура
рэдагаваць- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)
- Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.: Склад — структура — улада / пераклад А. Мікус. — 2-е выд. — Смаленск: Інбелкульт, 2014. — 386 с. — ISBN 978-5-00076-015-4