П’ер дэ Фэрма
П’ер дэ Фэрма (па-француску: Pierre de Fermat; 17 жніўня 1601 — 12 студзеня 1665) — францускі матэматык, адзін з стваральнікаў аналітычнай геамэтрыі, матэматычнага аналізу, тэорыі імавернасьцяў і тэорыі лікаў. Паводле прафэсіі юрыст, з 1631 — дараднік парлямэнту ў Тулюзе. Бліскучы паліглёт. Найбольш вядомы фармуляваньнем Вялікай тэарэмы Фэрма.
П’ер дэ Фэрма | |
| Pierre de Fermat | |
 | |
| Дата нараджэньня | не раней за 31 кастрычніка 1607 і не пазьней за 6 сьнежня 1607[1][2] |
|---|---|
| Месца нараджэньня | |
| Дата сьмерці | 12 студзеня 1665[3][4][5][…] |
| Месца сьмерці | |
| Месца пахаваньня | |
| Месца вучобы | |
| Занятак | матэматык, адвакат, судзьдзя, паліглот |
| Навуковая сфэра | матэматыка |
| Месца працы | |
| Вядомы як | аўтар Вялікай тэарэмы Фэрма |
| Навуковая ступень | бакалаўр права[d] (1626) |
Біяграфія
рэдагавацьП’ер Фэрма нарадзіўся 17 жніўня 1601 году ў гасконскім мястэчку Бамон-дэ-Лямань (Beaumont-de-Lomagne, Францыя). Яго бацька, Дамінік Фэрма, быў заможным гандляром, другім гарадзкім консулам; маці, Клер дэ Лёнг — выкладніца матэматыкі. У сям’і, акрамя П’ера, былі яшчэ адзін сын і дзьве дачкі. Фэрма атрымаў юрыдычную адукацыю — спачатку ў Тулюзе, а затым у Бардо і Арлеане.
У 1631 годзе, пасьпяхова скончыўшы навучаньне, Фэрма выкупіў пасаду каралеўскага саветніка парлямэнту (іншымі словамі, чальца вышэйшага суда) у Тулюзе. У гэтым жа годзе ён жаніўся на далёкай сваячцы маці, Люізе дэ Лёнг. У іх было пяцёра дзяцей[8].
Хуткі службовы рост дазволіў Фэрма стаць чальцом Палаты эдыктаў у горадзе Кастр (1648). Менавіта гэтай пасадзе ён абавязаны даданьнем да свайго імя адзнакі знатнасьці — часьціцы de; з гэтага часу ён становіцца П’ерам дэ Фэрма.
Каля 1652 году Фэрма прыйшлося аспрэчваць паведамленьне пра сваю сьмерць у часе эпідэміі чумы; ён сапраўды заразіўся, але выжыў.
У 1660 годзе плянавалася яго сустрэча з Паскалем, але праз дрэнны стан здароўя абодвух вучоных сустрэча не адбылася[8].
П’ер дэ Фэрма памёр 12 студзеня 1665 году ў горадзе Кастр у часе выязной сэсіі суда. Першапачаткова яго пахавалі там жа, у Кастры, але неўзабаве (1675) прах перанесьлі ў сямейны магільны склеп Фэрма, у царкве аўгустынцаў (Тулюза). Старэйшы сын, Клеман-Самуэль, выдаў пасьмяротны збор яго працаў, зь якога сучасьнікі і пазналі пра выдатныя адкрыцьці П’ера Фэрма.
Сучасьнікі характарызуюць Фэрма як сумленнага, акуратнага, ураўнаважанага і ветлівага чалавека, бліскуча эрудаванага як у матэматыцы, так і ў гуманітарных навуках, знатака шматлікіх старажытных і жывых моваў, на якіх ён пісаў неблагія вершы.[9]
Ушанаваньне памяці
рэдагаваць- Найстарэйшы і самы прэстыжны ліцэй Тулюзы носіць імя Фэрма (Lycée Pierre de Fermat).
Крыніцы
рэдагаваць- ^ https://www.maa.org/press/periodicals/convergence/when-was-pierre-de-fermat-born
- ^ https://old.maa.org/press/periodicals/convergence/when-was-pierre-de-fermat-born
- ^ а б Fermat, Pierre de (анг.) // Encyclopædia Britannica: a dictionary of arts, sciences, literature and general information / H. Chisholm — 11 — New York, Cambridge, England: University Press, 1911. — Vol. 10. — P. 275.
- ^ MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
- ^ Pierre Simon de Fermat // Gran Enciclopèdia Catalana (кат.) — Grup Enciclopèdia, 1968.
- ^ Ферма Пьер // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ^ MacTutor History of Mathematics archive — 1994.
- ^ а б Стиллвелл Д. Математика и ее история. — Москва-Ижевск: Институт компьютерных исследований, 2004, стр. 211—212.
- ^ Белл Э. Т. Указ. соч., стр. 58.
Глядзіце таксама
рэдагавацьВонкавыя спасылкі
рэдагаваць- The Life and times of Pierre de Fermat (1601—1665) from W. W. Rouse Ball’s History of Mathematics
- The Mathematics of Fermat’s Last Theorem
- Fermat’s Achievements