Ніна Абрамчык
Ні́на Абра́мчык (дзявочае Ляўковіч; літаратурны псэўданім Ніна Раса; 20 сакавіка 1916, в. Шані, цяпер Пружанскі раён — 27 студзеня 2003 [1]) — беларуская грамадзка-палітычная дзяячка, пісьменьніца, паэтка, фальклярыстка. Жонка Міколы Абрамчыка.
| Ніна Абрамчык | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Імя пры нараджэньні | Ніна Ляўковіч |
| Псэўданімы | Ніна Раса |
| Нарадзілася | 20 сакавіка 1916 в. Шані, цяпер Пружанскі раён |
| Памерла | 27 студзеня 2004 Францыя |
| Пахаваная | |
| Сужэнец | Мікола Абрамчык |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | пісьменьніца |
| Кірунак | паэзія |
| Мова | беларуская мова, польская мова і француская мова |
БіяграфіяРэдагаваць
Скончыла Віленскую беларускую гімназію, вучылася ў Віленскім унівэрсытэце, сябра Беларускага студэнцкага саюзу. З восені 1939 году настаўнічала на Пружаншчыне. Ад 1941 году жыла ў Бэрліне, дзе пабралася шлюбам зь Міколам Абрамчыкам. Працавала ў газэце «Раніца» і Беларускім камітэце самапомачы. Была старшынёй Аб’яднаньня беларускіх жанчын у Францыі[2]. Удзельнічала ў міжнародным кангрэсе «La Vie des Mères» («Мацярынскае жыцьцё»), арганізаваным увесну 1947 году Жаночым грамадзянскім і сацыяльным хаўрусам, дзе выступіла з заклікам да салідарнасьці жанчынаў «шчасьлівых народаў» зь беларускамі й беларусамі ў бядзе[3].
Жыла ў прыгарадзе Парыжу Вілепэнт. Пахаваная ў Парыжы на могілках Пэр-Ляшэз каля са свайго мужа[1].
Выдавецкая дзейнасьцьРэдагаваць
Беларускі камітэт самапомачы ў Бэрліне ў другой палове 1942 году пачаў спарадычна выпускаць кнігі і брашуры, што было заслугай Міколы Абрамчыка і ягонай жонкі. Улетку 1942 году Абрамчыкамі былі выдадзеныя «Сымон-музыка» Якуба Коласа, «Ад родных ніў» Ларысы Геніюш. Першая зь іх была перадрукам даваеннага віленскага выданьня, а другую падрыхтаваў да друку Вітаўт Тумаш, карыстаючыся тэкстамі, апублікаванымі ў «Раніцы» і атрыманымі ад аўтаркі з Прагі. Абедзьве кнігі былі адначасова надрукаваныя ў праскай друкарні «Палітыка» і ў верасьні 1942 году рэклямаваліся на старонках «Раніцы». Па вайне яна паспрабавала выдаваць газету «Беларуска», зьявіўся адзін нумар, які дагэтуль ня быў адшуканы. Магчыма, што газэта так і засталася ў рукапісным ці друкапісным варыянце[4].
Ніна Абрамчык таксама апрацавала і выдала ў 1942—1943 гадах некалькі кнігаў.
- «Беларусь у песьнях», зборнік папулярных песень і патрыятычных вершаў.
- «Гісторыя Беларусі ў картах», апрацаваная паводле лекцыяў, якія ў 1941—1942 гады чытаў Мікола Абрамчык на курсах беларусаведы ў Бэрліне, выйшла накладам 3500 асобнікаў і распаўсюджвалася ў беларускіх школах Беласточчыны і Варшавы.
- «Калядныя песьні», зборнік 20 беларускіх калядак у апрацоўцы сьвятара Віктара Шутовіча.
- «Пад гоман вясёлы», зборнік 30 беларускіх папулярных песень, рамансаў і прыпевак.
Дасьледніцкая дзейнасьць, творчасьцьРэдагаваць
Ніна Абрамчык апрача выдавецкай дзейнасьці пісала вершы, апавяданьні. І дасюль малавядомай застаецца дасьледніцкая дзейнасьць дыяспарнай дзяячкі па-француску. Яна працавала ў Музэі чалавека ў Парыжы. У канцы 1990-х гадоў у францускіх навуковых часопісах («Eurasie», «Ethnozootechnie») зьяўляюцца артыкулы фальклярысткі і этналягіні Ніны Абрамчык (une ethnologue Nina Abramtchik)[4]. На ейныя дасьледаваньні жаночай традыцыйнай культуры спасылаюцца квэбэцкія дасьледніцы (Pauline Greenhill I Diane Tye, 1997 год)[5].
У часопісе «Eurasie» Ніна Абрамчык надрукавала грунтоўныя артыкулы, прысьвечаныя розным аспэктам традыцыйнай культуры беларусаў. У нумары за 1995 год супрацоўніца Музэя чалавека апублікавала дасьледаваньне «Le lin chez les Biélorussiens, un exemple de sacralité locale» (Лён у беларускай культуры, прыклад мясцовай сакральнасьці)[4]. У 1999 годзе Ніна Абрамчык апублікавала падобныя фальклёрныя апісаньні і аналіз, што датычыць месца і значэньня каня ў традыцыйнай культуры беларусаў: «Le cheval en Biélorussie. Contes et emblèmes» (Конь у беларускай культуры. Казкі і cымбалі). Артыкул зьявіўся ў калектыўным зборніку, што быў прысьвечаны вобразу і месцу каня ў эўрапейскай культуры[6]. У 2000 годзе дасьледніца напісала артыкул пра гісторыю і значэньні колераў у беларускай культуры «Couleurs de Biélorussie (Belarus)» (Колеры Беларусі)[4].
КрыніцыРэдагаваць
- ^ а б Ушанаваньне памяць М. Абрамчыка Палітыка. Беларуска-Эўрапейскае задзіночаньне (21 жніўня 2008). Праверана 27 чэрвеня 2009 г.
- ^ Ігар Лялькоў "Адвечная песьня": Аб адной няўдалай спробе аб'яднаньня паваеннай беларускай эміграцыі. Згуртаваньне беларускіх арганізацыяў Эўропы «Беларуская вунія». Праверана 27 чэрвеня 2009 г.
- ^ Уладзіслаў Гарбацкі «Маці-беларуска» Ніны Абрамчык // Новы час. — 2022. Архіўная копія.
- ^ а б в г Уладзіслаў Гарбацкі Невядомая спадчына: этналагіня Ніна Абрамчык // Новы час. — 2018. Архіўная копія.
- ^ Undisciplined Women: Tradition and Culture in Canada. Pauline Greenhill and Diane Tye, eds. Montreal and Kingston: McGill-Queen’s University Press, 1997.
- ^ Abramtchik (Nina) 1996,"Le cheval en Biélorussie. Contes et emblèmes", in Le cheval en Eurasie. Pratiques quotidiennes et déploiements mythologiques, Paris, L’Harmattan, p. 165—171.
ЛітаратураРэдагаваць
- Абрамчык Ніна // Лявон Юрэвіч. Літаратурны рух на эміграцыі. Менск, БГА, 2002.
- Абрамчык Ніна // Юры Туронак. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем (1939—1944). — Менск: Беларускі Гістарычны Агляд, 2002. — 144 с. — (Бібліятэка часопіса «Беларускі Гістарычны Агляд»). — 300 ас.
Вонкавыя спасылкіРэдагаваць
- Алег Гардзіенка (21 траўня 2009) БНС: Спроба стварэння беларускага ўраду Першая суполка, прысьвечаная ваеннай гісторыі Беларусі. Livejournal. Праверана 27 чэрвеня 2009 г.
- Юры Туронак. Беларуская кніга пад нямецкім кантролем. Беларуская інтэрнэт—бібліятэка. Праверана 27 чэрвеня 2009 г.