Мантыгайла
Мантыгайла — дзяржаўны дзяяч Вялікага Княства Літоўскага, староста вількамірскі ў 1433—1434 гадох.
 Герб «Тапор» |
Вотчынныя ўладаньні, відаць, знаходзіліся каля Кернава або Вількаміру[1].
Імя рэдагаваць
- Асноўны артыкул: Мантыгайла (імя)
Мантыгель (Montigel) — імя германскага паходжаньня[2]. Іменная аснова -мунд- (-мунт-, -монт-) (імёны ліцьвінаў Монтгерд, Валімонт, Жыгімонт; германскія імёны Mundgerd, Walmont, Sigimunt) паходзіць ад германскага *mundô 'рука, абарона, крэўнасьць'[3] або гоцкага munds 'моц розуму, імкненьне', mundrs 'гарлівы, палкі'[4], а аснова -гайл- (-гал-, -гел-) (імёны ліцьвінаў Гельвіх, Відзігайла, Інгела; германскія імёны Geilwich, Widigail, Ingeila) — ад гоцкага і бургундзкага gails 'жвавы, свавольны, ганарысты'[5]. Такім парадкам, імя Монтгайла азначае «жвавая гарлівасьць»[6] (тое ж, што і імя Галімонт).
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: Montigaylo (18 студзеня 1401 году)[7]; Montigal Wylkomiriensis tenutariorum [sigilla] (20 студзеня 1433 году)[8]; Montigal Wilkomiriensis [capitanei] (27 лютага 1434 году)[9]; Montegal (1 кастрычніка 1441 году)[10]; Монътикгаилу Урдовичу десеть чоловеков (7 лістапада 1442 году)[11].
Біяграфія рэдагаваць
Зь літоўскага баярскага роду. У 1433 годзе выкарыстоўваў пячаць з гербам «Тапор», але ў 1434 годзе — зусім іншы знак[12].
Упершыню ўпамінаецца ў акце Віленска-Радамскай уніі 1401 году. Наступны раз упамінаецца ў Троцкай умове з Польшчай 1433 году.
Відаць, менавіта яго ў 1441 годзе вялікі князь Казімер даслаў на перамовы з узбунтаванымі жамойтамі. Магчыма, упамінацца ў сярэдзіне XV стагодзьдзя, калі Мантыгайла Урдавіч атрымаў людзей у Кернаве[1].
Мова і культура рэдагаваць
Да акту Троцкай уніі (1433 год) прывесіў пячаць з рускім надпісам[13]:
ПЕЧАТЬ МОН…
Да акту Гарадзенскай умовы (1434 год) прывесіў пячаць з лацінамоўным гатычным надпісам[14]:
+ S • MONTIGAL • ad
Крыніцы рэдагаваць
- ^ а б Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 266.
- ^ Kapff R. Deutsche Vornamen: mit den von ihnen abstammenden Geschlechtsnamen sprachlich erläutert. — Nürtingen am Neckar, 1889. S. 64.
- ^ Kremer D. Die Germanischen Personennamen in Katalonien // Estudis romànics. Nr. 14, 1972. S. 180.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 18.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 17.
- ^ Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. — Менск, 2019. С. 23.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 38.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 94.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 105.
- ^ Halecki O. Litwa, Ruś i Żmudź, jako części składowe wielkiego Księstwa Litewskiego // Rozprawy Akademii Umiejętności. T. 59. — Kraków, 1916. S. 244.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 68.
- ^ Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.. — 2-е выд. — Смаленск, 2014. С. 267.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 91.
- ^ Akta unji Polski z Litwą, 1385—1791. — Kraków, 1932. S. 101.
Літаратура рэдагаваць
- Дайліда А. Пачаткі Вялікага княства Літоўскага: ад стварэння да Крэўскай уніі / Рэц. С. Тарасаў. Аўтарскае выданне. — Менск, 2019. — 459 с. — (сьціслая вэрсія кнігі: Вытокі Вялікае Літвы. — Менск, 2021. — 89 с.)
- Пятраўскас Р. Літоўская знаць у канцы XIV—XV ст.: Склад — структура — улада / пераклад А. Мікус. — 2-е выд. — Смаленск: Інбелкульт, 2014. — 386 с. — ISBN 978-5-00076-015-4