Людвісарская вуліца (Вільня)
Людвіса́рская ву́ліца[1] (лет. Liejyklos gatvė) — вуліца ў цэнтральнай частцы Вільні, у Старым Месьце. Зьвязвае вуліцу Віленскую з Унівэрсытэцкай і гістарычным Палацавым пляцам (цяпер пляц Даўкантаса). Працягваецца вуліцай Скопа.
| Людвісарская лац. Ludvisarskaja | |
| вуліца | |
 | |
 | |
| Агульная інфармацыя | |
|---|---|
| Гістарычны раён | Старое Места |
| Былыя назвы | Баніфрацкі завулак, Палацавы завулак, Праабражэнская вуліца |
| Даўжыня | 350 м |
| Паштовыя індэксы | LT-01120 |
| На мапе | |
| Вуліца Людвісарская ў Вікісховішчы | |
Архітэктурная дамінанта вуліцы — палац Радзівілаў і комплекс кляштару баніфратаў з касьцёл Сьвятога Крыжа, помнікі архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў.
Гісторыя
рэдагавацьВялікае Княства Літоўскае
рэдагавацьНазва вуліцы ўтварылася ад людвісарні, якая знаходзілася тут з канца XVIII ст.
Пад уладай Расейскай імпэрыі
рэдагавацьУ XIX ст. з мэтай маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага ўлады Расейскай імпэрыі перайменавалі вуліцу ў Праабражэнскую (рас. Преображенская улица). Па адыходзе расейскіх войскаў зь Вільні ў 1915 годзе вуліцы вярнулі традыцыйную гістарычную назву.
Найноўшы час
рэдагавацьУ 1939 годзе афіцыйную назву вуліцы перайначылі на летувіскі манер.
Агульныя зьвесткі
рэдагавацьДаўжыня вуліцы каля 350 м. Мае брукаваную праезную частку. Нумарацыя дамоў пачынаецца ад скрыжаваньня зь Віленскай вуліцай. З правага паўднёва-ўсходняга боку вуліцы дамы зь няцотнымі нумарамі, зь левага паўночна-заходняга боку — цотная нумарацыя.
Перасякаецца вуліцай Татарскай. З правага боку адыходзіць вуліца Сьвятога Ігната, зь левага — гістарычны Баніфрацкі завулак (цяпер вуліца Лаўрына Гуцэвіча). Усярэдзіне вуліцы перад касьцёлам месьціцца сквэр імя Лаўрына Гуцэвіча, далей — Прэзыдэнцкі сквэр.
Будынкі
рэдагаваць
Няцотны бок
рэдагаваць- № 1 (54°40′57.75″ пн. ш. 25°16′47.08″ у. д. / 54.6827083° пн. ш. 25.2797444° у. д.) — былы дом беларускіх хрысьціянскіх дэмакратаў, у якім да 1930 году разьмяшчалася Беларуская друкарня імя Францішка Скарыны (пазьней пераехала ў дом № 6 на Завальнай вуліцы[2]). У гэтым доме пэўны час жыў адзін зь лідэраў БХД Ян Пазьняк, дзед Зянона Пазьняка[3].
- № 11 (таксама Татарская вуліца, 23) — дом, у якім месьціцца гатэль «Artis Centrum»
Цотны бок
рэдагаваць- № 2 (таксама Гарбарская вуліца, 3 і Віленская вуліца, 22) — палац Радзівілаў, збудаваны ў XVII ст. ваяводам віленскім Янушам Радзівілам паводле праекту архітэктара Яна Ульрыха. У XIX ст. Радзівілы перадалі палац Віленскаму філянтрапічнаму таварыству, якое валодала ім да 1940 году. З прычыны войнаў і пажараў на пачатак XX ст. будынак быў практычна разбураным. Па Першай сусьветнай вайне ацалела толькі паўночнае крыло палаца. У 1967 годзе пачалася рэканструкцыя палаца, якая не завяршылася да нашага часу. З 1990 году ў будынку месьціцца філія Летувіскага мастацкага музэю[4].
Галерэя
рэдагаваць- Людвісарская вуліца ў мастацтве
-
Н. Цуі, 1812 г. -
Невядомы мастак, 1812 г. -
М. Янушэвіч, 1854 г.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
-
Невядомы мастак, 1863 г. -
Н. Орда, 1875 г. -
Невядомы мастак, 1911 г.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Наша Ніва. № 1, 1994. С. 7.
- ^ Беларускія старонкі Вільні = Vilniaus gudų puslapiai. — Вільня, 2012. С. 70.
- ^ Беларускія старонкі Вільні = Vilniaus gudų puslapiai. — Вільня, 2012. С. 50.
- ^ Лашкевіч К. «Страчаная сталіца». 10 палацаў Вільні, якія варта пабачыць беларусу, TUT.BY, 29 сакавіка 2011 г.
Літаратура
рэдагаваць- Беларускія старонкі Вільні = Vilniaus gudų puslapiai / К. Атаманчык і інш. — Вільня, 2012. — 145 с.
- Луцкевіч Л. Вандроўкі па Вільні. — Вільня: Рунь, 1998.— 160 с.: іл. ISBN 9986-9228-2-8.