Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынаў (Мазыр)

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынаў
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынаў, аўтэнтычны выгляд
Краіна	Беларусь
Места	Мазыр
Каардынаты	52°02′45.11″ пн. ш. 29°16′16.71″ у. д. / 52.0458639° пн. ш. 29.2713083° у. д. / 52.0458639; 29.2713083Каардынаты: 52°02′45.11″ пн. ш. 29°16′16.71″ у. д. / 52.0458639° пн. ш. 29.2713083° у. д. / 52.0458639; 29.2713083
Дата заснаваньня	XVII ст.
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынаў на мапе Беларусі Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынаў

Касьцёл Сьвято́га Міха́ла Арханёла і кля́штар бэрнарды́наў — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Мазыры. Знаходзіцца насупраць замка, на гістарычнай Замкавай вуліцы^[a]. У 2-й палове XIX ст. улады Расейскай імпэрыі гвалтоўна перарабілі касьцёл пад царкву Маскоўскага патрыярхату. Твор архітэктуры барока, мастацкае аблічча якога пацярпела ў выніку маскоўскай перабудовы. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Комплекс складаецца з касьцёла і кляштарнага корпуса. У наш час у будынках дзее сабор Сьвятога Міхала Арханёла і манастыр Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

У 1645 годзе з фундацыі палкоўніка Стэфана Лозкі ў Мазыры збудавалі драўляныя касьцёл і кляштар бэрнардынаў. За часамі вайны Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалтіай (1654—1667) маскоўскія войскі зруйнавалі комплекс.

У 1760—1778 гадох з фундацыі Казімера Аскеркі^[1] вялося будаваньне мураванага касьцёла і кляштарнага корпуса. Пры кляштары існавалі бібліятэка і пачатковая школа.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Мазыр апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл і кляштар працягвалі дзеяць. Па здушэньні вызвольнага паўстаньня (1830—1831) у 1832 годзе расейскія ўлады ліквідавалі кляштар і гвалтоўна адабралі будынак у Сьвятога Пасаду. У колішнім кляштарным корпусе разьмясьціліся адміністрацыйныя ўстановы і шпіталь.

Па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) маскоўскі гаспадар Аляксандар II асабістай пастановай загадаў перарабіць касьцёл пад царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы): 5 верасьня 1865 году касьцёл пераасьвяцілі.

Найноўшы час

У 1930-я гады савецкія ўлады зачынілі царкву і разьмясьцілі ў будынку вязьніцу НКВД у Палескай вобласьці^[2].

У 1990-я гады комплекс перадалі Беларускаму экзархату Маскоўскага патрыярхату.

Архітэктура

Праект маскоўскай перабудовы касьцёла, 1847 г.

Касьцёл

Касьцёл — 3-нэфавая 2-вежавая базыліка з 5-граннай апсыдай. Галоўны 3-часткавы фасад падзяляецца зьвязкамі пілястраў і прафіляванымі карнізамі. Уваходны партал завяршаецца фігурным шчытом зь нішай. 3-ярусныя вежы злучаюцца 3-кутным шчытом ў аснове і маюць элемэнты клясыцызму. Рытм бакавых фасадаў ствараюць лучковыя аконныя праёмы і лапаткі ў прасьценках.

Унутраная прастора падтрымліваецца 6 масіўнымі слупамі. Цэнтральны нэф перакрываецца цыліндрычнымі, бакавыя — крыжовымі скляпеньнямі на падпружных арках. У алтарнай частцы захаваўся ляпны прысьценны алтар з глёрыяй у завяршэньні. Над скляпеністым нартэскам месьцяцца хоры з плястычна ўвагнутым парапэтам, дэкараваным аркатурай. Пад апсыдай знаходзіцца скляпеністая крыпта.

Кляштар

Кляштарны корпус — Г-падобны ў пляне будынак, які далучаецца да касьцёла з ўсходняга боку. Плян калідорны з аднабаковым разьмяшчэньнем кельляў і заляў-трапезных у тарцы. Будынак перакрываецца крыжовымі скляпеньнямі^[3].

Галерэя

Гістарычная графіка

Старая графіка
XVIII ст.
1842 г.
1865 г.
4.03.1865 г.

Гістарычныя здымкі

Старыя здымкі
1908 г.
1915 г.
да 1918 г.
да 1918 г.

да 1918 г.
да 1918 г.
да 1918 г.
да 1918 г.

1918 Г.
да 1931 г.
1941—1944 гг.
1942 г.

Сучасныя здымкі

Сучасны стан
Агульны выгляд
Галоўны фасад
Бакавы фасад
Інтэр’ер

Заўвагі

^ Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Камсамольская, 20

Крыніцы

^ Габрусь Т. Мазырскі кляштар бернардзінцаў // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 260.
^ Асташкевіч І. За захоўваньне дробнаразьменнай манэты // «Зьвязда». — 31 траўня 2011. — № 99 (26972). — С. 3. — ISSN 1990-763x.
^ Кулагін А. Мазырскі касцёл і кляштар бернардзінцаў // Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 294.

Літаратура

Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0

Вонкавыя спасылкі

Касьцёл Сьвятога Міхала Арханёла і кляштар бэрнардынаў у Мазыры, Radzima.org

[1] Цяперашні афіцыйны адрас — вуліца Камсамольская, 20

[2] Габрусь Т. Мазырскі кляштар бернардзінцаў // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 260.

[3] Асташкевіч І. За захоўваньне дробнаразьменнай манэты // «Зьвязда». — 31 траўня 2011. — № 99 (26972). — С. 3. — ISSN 1990-763x.

[4] Кулагін А. Мазырскі касцёл і кляштар бернардзінцаў // Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 294.

[a]

[1]

[2]

[3]