Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Івянец)

Гэтая назва мае некалькі сэнсаў. Калі вас цікавяць іншыя сэнсы, глядзіце таксама Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы.

Помнік сакральнай архітэктуры
Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы
Рэканструкцыя выгляду касьцёла
Краіна	Беларусь
Мястэчка	Івянец

Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы (Фарны) — помнік архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў у Івянцы. Знаходзіўся ў цэнтры мястэчка, на Рынку. Твор архітэктуры готыкі і віленскага барока. У пачатку XX ст. расейскія ўлады зруйнавалі помнік, каб збудаваць на яго месцы драўляную царкву-мураўёўку.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

Мураваны Фарны касьцёл у Івянцы збудавалі з фундацыi Яна Давойны ў 1606 годзе. Існуюць зьвесткі, што касьцёл збудавалі яшчэ ў XV ст. і ў ім ахрысьцілі Міколу Гусоўскага^[1].

З 1662 годзе пры касьцёле існавала Ружанцовае брацтва з сваім брацкім алтаром. Праз некаторы час касьцёл пацярпеў ад пажару. Яго рэстаўрацыю фундавалі сын ваяводы берасьцейскага (генэрал артылерыі Вялікага Княства Літоўскага) Антоні Салагуб з жонкай Барбарай (з Радзівілаў). Інвэнтар ад 1740 году паведамляў, што разьбяны паліхромны алтар з пазалотай, абразамі Тройцы, Маці Божай, апостала Пятра і скульптурамі сьвятых Станіслава, Казімера, Пятра і Роха выканалі коштам Пратасовіча і кансэкравалі ў 1736 годзе^[2]. Захаваліся таксама два больш раньнія разьбяныя алтары з калёнамі ў пазалочаных і пасярэбраных кветках. У адным зь іх знаходзіўся абраз Панны Марыі. Яшчэ два алтары прысьвячаліся Міхалу Арханёлу і Антонію Падуанскаму. Асобны алтар зь фігурай Маці Божай у атачэньні шасьці анёлаў, фундаваны Антонам Арэшкам, стаяў у мураванай капліцы-ратондзе.

Паводле інвэнтару за 1767 год, на хорах касьцёла, дэкараваных ляпнінай з гербамі фундатараў, стаяў вялікі арган, які абыйшоўся жонцы генэрала Брыгіце Салагубавай у 350 талераў. На хорах таксама знаходзіліся два катлы-барабаны і трубы, якімі карысталіся пры розных урачыстасьцях (пра іх патурбаваўся Канстанцін Рдултоўскі). У закрысьціі захоўваўся архіў Салагубаў, які праз вільгаць давялося перанесьці ў кляштар францішканаў. Вялікі касьцельны цьвінтар атачаўся мурам з брамай з боку мястэчка.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па другім падзеле Рэчы Паспалітай (1793 год), калі Івянец апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, касьцёл працягваў дзеяць. Аднак па здушэньні нацыянальна-вызвольнага паўстаньня (1863—1864) расейскія ўлады гвалтоўна зачынілі касьцёл, які ў 1880 годзе перарабілі пад царкву Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы). У 1888 годзе будынак пацярпеў ад пажару.

У пачатку XX ст. расейскія ўлады зьнішчылі муры касьцёла, каб збудаваць на гэтым месцы драўляную царкву-мураўёўку.

Найноўшы час

Па Другой сусьветнай вайне савецкія ўлады зачынілі царкву, якую неўзабаве зруйнавалі. У 1998 годзе на гэтым месцы збудавалі новую мураваную царкву Беларускага экзархату Маскоўскага патрыярхату.

Архітэктура

Помнік архітэктуры готыкі і віленскага барока. Гэта была 2-вежавая базыліка, накрытая дахоўкай. Вежы і гзымсы былі бляшанымі, у дзесяці вокнах стаяла налібацкае шкло. У адной зь вежаў Брыгіта Салагубава паставіла вялікі гадзіньнік з мэлядычным боем праз чвэрць гадзіны.

Галерэя

Старыя здымкі
каля 1900 г.
1907 г.
1909 г.
1909 г.

1911 г.
1913 г.
да 1914 г.
да 1914 г.

Крыніцы

^ Шакун В. Мікалай Гусоўскі — пясняр Налібоцкага краю, Wildlife.by, 5 красавіка 2011 г.
^ Ярашэвіч А. Івянецкія касцёлы // Ave Maria. № 2 (69), 2001. С. 13—15.

Літаратура

Ярашэвіч А. Івянецкія касцёлы // Ave Maria. № 2 (69), 2001. С. 13—15.

Вонкавыя спасылкі

Касьцёл Найсьвяцейшай Тройцы ў Івянцы, Radzima.org

[1] Шакун В. Мікалай Гусоўскі — пясняр Налібоцкага краю, Wildlife.by, 5 красавіка 2011 г.

[2] Ярашэвіч А. Івянецкія касцёлы // Ave Maria. № 2 (69), 2001. С. 13—15.

[1]

[2]