Камчатка (паўвостраў)
Камча́тка — паўвостраў у паўночна-ўсходняй частцы мацерыка Эўразія на тэрыторыі Расеі.
Геаграфічнае становішча рэдагаваць
Абмываецца на захадзе Ахоцкім морам, на ўсходзе — Ціхім акіянам і Бэрынгавым морам. Плошча 370 тыс. км². Паўвостраў выцягнуты з паўночнага ўсходу на паўднёвы захад на 1200 км. Злучаецца з мацерыком вузкім (да 93 км) перашыйкам — Парапольскім долам. Найбольшая шырыня (да 440 км) — на шыраце мыса Краноцкага.
Агульная плошча паўвостраву — 472,3 тыс. км².
Усходні бераг моцна парэзаны, утварае залівы (Краноцкі, Камчацкі, Азярной, Карагінскі, Корфа) і бухты (Авачынская, Карага, Асора і інш.). Далёка ў мора выступаюць скалістыя паўастравы — Шыпунскі, Краноцкі, Камчацкі, Азярной. Заходні бераг парэзаны слаба.
Прырода рэдагаваць
У сярэдняй частцы Камчатку з паўночнага ўсходу на паўднёвы захад перасякаюць хрыбты Сярэдзінны (вышыня 3621 м, вулькан Ічынская Сопка) і Ўсходні (выш. да 2485 м). Паміж імі Цэнтральнакамчацкая нізіна. На захадзе разьмяшчаецца Заходне-Камчацкая нізіна, на ўсходзе — плятопадобнае ўзвышша з конусамі патухлых і дзейных вульканаў. Усяго на Камчатцы больш за 160 вульканаў, зь якіх дзейнічае 28 (найвышэйшы Ключаўская Сопка). Іншыя вульканы: Авачынская Сопка. Ёсьць шмат гейзэраў і мінэральных крыніцаў (асабліва ў Даліне гейзэраў). Камчатка складзена пераважна зь верхнямэзазойскіх і кайназойскіх асадкавых і эфузыўных адкладаў. Карысныя выкапні: пемза, сьлюда, сера, вугаль, будаўнічыя матэрыялы, ртуць, нафта.
Клімат марскі мусонны на ўзьбярэжжы, унутры кантынэнтальны. Сярэдняя тэмпэратура жніўня 12 °C, лютага −13 °C. Ападкаў 600—1000 мм за год. Сучаснае зьледзяненьне (плошча 874 км²), больш за 400 ледавікоў. Найбуйнейшыя рэкі: Камчатка, Авача, Вялікая і інш., паўнаводныя. Шмат азёраў у кратарах (Хангар і інш.) і кальдэрах (Краноцкае, Курыльскае і інш.).
На поўначы Камчаткі распаўсюджана мохавая тундра. У цэнтральнай частцы паўвостраву і на ўсходзе — тайга (даўрская лістоўніца, саянская елка, піхта і інш.). На ўзвышшах зарасьнікі каменнай бярозы, на схілах гор кедравы сланік. У паніжэньнях высакатраўе. На захадзе шмат балотаў. Прамысловыя зьвяры: собаль, ліса, выдра.
Вядзецца лоўля ціхаакіянскага селядца, кеты, гарбушы, камчацкага краба. Разьвіваецца геатэрмальная энэргетыка.
На Камчатцы створаны Краноцкі біясфэрны запаведнік.
Гісторыя рэдагаваць
У 1737—41 п-аў Камчатка дасьледаваў Сьцяпан Крашаніньнікаў. На аснове сабраных матэрыялаў напісаў навуковую працу па геаграфіі, гісторыі, мовах і побыце народаў Камчаткі («Апісаньне зямлі Камчаткі»).
Насельніцтва рэдагаваць
Найбуйнейшы горад Петрапаўлаўск-Камчацкі. Карэнныя народы: ітэльмэны, камчадалы, каракі, эвэны.
Глядзіце таксама рэдагаваць
Літаратура рэдагаваць
- Камчатка // БЭ ў 18 т. Т. 7. Мн., 1998.
- Семенов В. В краю горячих источнихов. Петропавловск-Камчатский, 1988.