Замошша (Лельчыцкі раён)

Замо́шша — вёска ў Лельчыцкім раёне Гомельскай вобласьці, за 6 км на паўночны ўсход ад Асмаленіка, за 28 км на паўночны ўсход ад раённага цэнтру Лельчыцы, за 67 км ад чыгуначнай станцыі Ельск. Замошша ўваходзіць у склад Асмаленіцкага сельсавету.

Замошша
Першыя згадкі:	1777
Вобласьць:	Гомельская
Раён:	Лельчыцкі
Сельсавет:	Асмаленіцкі
Вышыня:	145 м н. у. м.
Насельніцтва:	363 (2000)
Колькасьць двароў:	160
Тэлефонны код:	+375 2356
Аўтамабільны код:	3
Геаграфічныя каардынаты:	51°58′32″ пн. ш. 28°24′26.3″ у. д.
Замошша на мапе Беларусі Замошша

Назва

Айконім Замошша пры сваім ўзьнікненьні характарызаваў месцазнаходжаньне паселішча — «за мохам», ці мохавым балотам, адносна суседняга буйнейшага сяла Астражанка, зь якога яно, магчыма, некалі вылучылася. Дарэчы, балота Мохавае («Моховое») упамінаецца тут у 1836 г.

«…Ішла Божая Маці і несла дзіця-немаўля, а тут хваля як шухнула — і панесла яго. Так і не выратавалася дзіця. Дык Божая Маці пракляла мора і сказала, каб яно балотам, парослым імхамі, стала. Так і зрабілася. Потым сталі людзі вёскі будаваць. Нашу паставілі якраз за тым балотам-імхом, дык і назва да яе адпаведная прыліпла — Замошша».

Гісторыя

Першая вядомая пісьмовая згадка паселішча датуецца 13 ліпеня 1767 г. у скарзе Пінскай калегіі езуітаў на капітульных адміністратараў Віленскага біскупства, якія наслалі сялян маёнтка Убарць на іх маёнтак Замошша, дзе тыя «захапілі валоў і людзей зьбілі».

30 ліпеня і 4 жніўня ўбарцкі губэрнатар Ян Петрусевіч «не па-хрысьціянску тыранічна зьбіў рудакопа з Замоскай рудні, асабліва млынара на імя Хацяна, які больш за тыдзень ад гэтага бязьлітаснага біцьця хварэў». 24 кастрычніка: «зь вёскі Лецесь (Leties) названай Замошша». 27 лістапада: грэбля на Замоскай рудні.

• 25 лютага 1771: Замошша, в. Абрабавана аканомам маёнтка Убарць з дапамогай сялян.
• кастрычнік 1775: «Замошша» («Zamosze»), вёска двара паезуіцкага маёнтка Сьнядзін. Уладальнік віленскі кашталян князь Міхал Казімер Радзівіл «Рыбанька». 15 земскіх дымоў.
• 30 студзеня 1777: «Замошша» («Zamosze»), в. Астражанскай парафіі Тураўскай дыяцэзіі Петрыкаўскага дэканата. Верагодна, у карыстаньні віленскага кашталяна Міхала Радзівіла. 16 хатаў. Ктытары «кануна замоскага — Іван Багданавіч, Стэфан Карпавіч».
• 13 лютага 1787: Замошша, вёска, 12 хат.
• 1800: Замошша («Замошье»), вёска
• 11 красавіка 1802: Замошша, вёска паезуіцкага маёнтка Сьнядзін графа Вікенція Патоцкага. Інвэнтарны вопіс маёнтка зьмяшчае апісаньне вёскі зь пералікам маёмасьці сялян і ўсіх адбытых імі павіннасьцяў.
• 22 ліпеня 1807: Замошша («Замоше»), вясковы фальварак Асавец. Улад. падсудак Казімер Рудзіеўскі.
• 1816 — 19 дв.
• 1821: Замошша («Замоше», «Zamosze»), вёска на праезнай дарозе.
• 1840: «Замошье».
• 1 студзеня 1849: Замошша («Замошье»), вёска
• 1850: «Замошье», вёска, 21 двор
• 1854: Замоша («Замоша»), вёска паезуіцкага маёнтка Майсеевічы.
• 1859: Замошша («Zamosze»).
• 1864: Замошша, вёска паезуіцкага маёнтка Астражанка. Дастаецца ў спадчыну Івану Рудзіеўскаму.
• 1866: 21 двор. Паказана на тапаграфічнай мапе Мазырскага павету.
• 1867: «Замосьце» («Замостье»), вёска за 9 вёрст ад Астражанскай царквы і 70 вёрст ад Петрыкаўскага касьцёла. 123 праваслаўных.
• 1 студзеня 1870: Замошша («Замошье»), вёска «Замошынскага» сельскага таварыства маёнтка Астражанка пам. Рудзіеўскіх Буйнавіцкай воласьці Мазырскага павету Менскай губэрні 12 вёрст ад вал. праўленьня. Паводле рэвізіі, 52 душы сялян-уласьнікаў. Прыход Астражанскай царквы.
• 1873: Замошша, в. паезуіцкага маён. Астражанка. Спадчыньнікі Івана і Ёсіфа Казімеравых Рудзіеўскіх пераўступаюць в. графу Ёсіфу Тышкевічу. Карчма.
• 29 студзеня 1876: Манчыцкае сел. т-ва маён. Астражанка графа Тышкевіча. Кіраўнік маён. Вайніловіч.
• 1879: Замошша («Замошье»), в. прыхода Астражанскай царквы.
• 1889: «Замошье», вёска Буйнавіцкай воласьці 16 вёрст ад сяла Буйнавічы і 75 вёрст ад Мазыра.
• 1897: Замошша, вёска Замошскага т-ва Буйнавіцкай воласьці Капліца. 38 дв., 215 жых. (97 муж. і 118 жан.).
• 1909: Замошша, вёска Буйнавіцкай воласьці 20 вёрст ад ц. вол., 20 вёрст ад паштовай установы Лельчыцы. 64 дв., 384 жых.
• 1913: Аднаклясная народная вучэльня Настаўнік Іван Селязнёў.
• 1915: «Замошье», в. 20-30 дв.
• 1917: Замошша («Замошье»), вёска Буйнавіцкай воласьці за 19 вёрст ад цэнтральнай воласьці 79 дв., 474 жых. (230 муж. і 244 жан.): 474 бел.
• 1923 — 530 жых.
• 17 ліпеня 1924: Замошша, в., цэнтральны сельсавет Лельчыцкага раёну Мазырскай акругі. 94 гас., 530 жых.
• 1925: «Замошша», цэнтральны сельсавет 94 гас., 530 жых. «Замосцкая» школа на беларускай мове: 60 вучняў (49 хлопчыкаў і 11 дзяўчынак): 53 бел., 4 яўр., 3 пал. Замошша, вёска ў складзе Астражанскага спажыўнага таварыства Мазырскага Райсаюза і Рабкаапа.
• 1933: Калгас «Перамога».
• 1935: Замошша, в. Лельчыцкага раёну.
• 1940: Замошша («Замошье»), в. 142 дв., 614 жых.
• У ліпені 1943 нямецкія войскі спалілі 319 дв. і загубілі 27 жых.
• 22 студзеня 1944: «Замошье от противника было очищено». За два дні баёў акупанты страцілі каля 200 чалавек забітымі і параненымі, разьбіта 15 бліндажоў і дзотаў, 7 кулямётаў, 3 мінамёты. 52-гі гвкп страціў 41 чалавека забітымі і 78 — параненымі.
• 8 студзеня 1954: цэнтар Замоскага сельсавету.
• 1977: Пачатак асушэньня навакольных балот.
• 1971 — 223 дв., 834 жых.
• 5 студзеня 1980: «Замошье», в., ц. с/с. 192 жых. Школа.
• 1986: Замошша, в., ц. Замоскага с/с Лельчыцкага р-на, у саўгасе «Ударны».
• 1998 — 162 дв., 355 жых.
• 1 студзеня 1999: Замошша («Замошье»), вёска Ўдарненскага сельсавету Лельчыцкага раёну. 162 гас., 370 жых., з іх 120 працуюць, 52 дзіцяці да 15 гадоў, 158 пэнсіянэраў. Базавая школа. Паводле перапісу насельніцтва, 354 жых. (170 муж. і 184 жан.).
• 2000 — 160 дв., 363 жых.

Інфраструктура

Лясьніцтва. Школа, клюб, бібліятэка, фэльчарска-акушэрскі пункт, аддзяленьне сувязі, крама.

Вядомыя выхадцы

Радзіма Героя Сацыялістычнай Працы П. І. Канопліча.

Літаратура

• Памяць: Гіст.-дакум. хроніка Лельчыцкага р-на. — Мн.: Паліграфафармленне, 2002. — 606 с.: іл. ISBN 985-6351-13-8.
• Хроніка Убарцкага Палесся / Аўтар-укладальнік А. І. Атнагулаў; Навук.рэд. В. Л. Насевіч. — Мн.: Тэхналогія, 2001. 496 с.: іл.

Вонкавыя спасылкі

• Замошша