Людвісарская вуліца (Вільня)
Людвіса́рская ву́ліца[1] (лет. Liejyklos gatvė) — вуліца ў цэнтральнай частцы Вільні, у Старым Месьце. Зьвязвае вуліцу Віленскую з Унівэрсытэцкай і гістарычным Палацавым пляцам (цяпер пляц Даўкантаса). Працягваецца вуліцай Скопа.
| Людвісарская лац. Ludvisarskaja | |
| вуліца | |
 | |
 | |
| Агульная інфармацыя | |
|---|---|
| Гістарычны раён | Старое Места |
| Былыя назвы | Баніфрацкі завулак, Палацавы завулак, Праабражэнская вуліца |
| Даўжыня | 350 м |
| Паштовыя індэксы | LT-01120 |
| На мапе | |
| Вуліца Людвісарская ў Вікісховішчы | |
Архітэктурная дамінанта вуліцы — палац Радзівілаў і комплекс кляштару баніфратаў з касьцёл Сьвятога Крыжа, помнікі архітэктуры XVII—XVIII стагодзьдзяў.
Гісторыя рэдагаваць
Вялікае Княства Літоўскае рэдагаваць
Назва вуліцы ўтварылася ад людвісарні, якая знаходзілася тут з канца XVIII ст.
Пад уладай Расейскай імпэрыі рэдагаваць
У XIX ст. з мэтай маскалізацыі колішняга Вялікага Княства Літоўскага ўлады Расейскай імпэрыі перайменавалі вуліцу ў Праабражэнскую (рас. Преображенская улица). Па адыходзе расейскіх войскаў зь Вільні ў 1915 годзе вуліцы вярнулі традыцыйную гістарычную назву.
Найноўшы час рэдагаваць
У 1939 годзе афіцыйную назву вуліцы перайначылі на летувіскі манер.
Агульныя зьвесткі рэдагаваць
Даўжыня вуліцы каля 350 м. Мае брукаваную праезную частку. Нумарацыя дамоў пачынаецца ад скрыжаваньня зь Віленскай вуліцай. З правага паўднёва-ўсходняга боку вуліцы дамы зь няцотнымі нумарамі, зь левага паўночна-заходняга боку — цотная нумарацыя.
Перасякаецца вуліцай Татарскай. З правага боку адыходзіць вуліца Сьвятога Ігната, зь левага — гістарычны Баніфрацкі завулак (цяпер вуліца Лаўрына Гуцэвіча). Усярэдзіне вуліцы перад касьцёлам месьціцца сквэр імя Лаўрына Гуцэвіча, далей — Прэзыдэнцкі сквэр.
Будынкі рэдагаваць
Няцотны бок рэдагаваць
- № 1 (54°40′57.75″ пн. ш. 25°16′47.08″ у. д. / 54.6827083° пн. ш. 25.2797444° у. д.) — былы дом беларускіх хрысьціянскіх дэмакратаў, у якім да 1930 году разьмяшчалася Беларуская друкарня імя Францішка Скарыны (пазьней пераехала ў дом № 6 на Завальнай вуліцы[2]). У гэтым доме пэўны час жыў адзін зь лідэраў БХД Ян Пазьняк, дзед Зянона Пазьняка[3].
- № 11 (таксама Татарская вуліца, 23) — дом, у якім месьціцца гатэль «Artis Centrum»
Цотны бок рэдагаваць
- № 2 (таксама Гарбарская вуліца, 3 і Віленская вуліца, 22) — палац Радзівілаў, збудаваны ў XVII ст. ваяводам віленскім Янушам Радзівілам паводле праекту архітэктара Яна Ульрыха. У XIX ст. Радзівілы перадалі палац Віленскаму філянтрапічнаму таварыству, якое валодала ім да 1940 году. З прычыны войнаў і пажараў на пачатак XX ст. будынак быў практычна разбураным. Па Першай сусьветнай вайне ацалела толькі паўночнае крыло палаца. У 1967 годзе пачалася рэканструкцыя палаца, якая не завяршылася да нашага часу. З 1990 году ў будынку месьціцца філія Летувіскага мастацкага музэю[4].
Галерэя рэдагаваць
- Людвісарская вуліца ў мастацтве
-
Н. Цуі, 1812 г. -
Невядомы мастак, 1812 г. -
М. Янушэвіч, 1854 г.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
-
Невядомы мастак, 1863 г. -
Н. Орда, 1875 г. -
Невядомы мастак, 1911 г.
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Крыніцы рэдагаваць
- ^ Наша Ніва. № 1, 1994. С. 7.
- ^ Беларускія старонкі Вільні = Vilniaus gudų puslapiai. — Вільня, 2012. С. 70.
- ^ Беларускія старонкі Вільні = Vilniaus gudų puslapiai. — Вільня, 2012. С. 50.
- ^ Лашкевіч К. «Страчаная сталіца». 10 палацаў Вільні, якія варта пабачыць беларусу, TUT.BY, 29 сакавіка 2011 г.
Літаратура рэдагаваць
- Беларускія старонкі Вільні = Vilniaus gudų puslapiai / К. Атаманчык і інш. — Вільня, 2012. — 145 с.
- Луцкевіч Л. Вандроўкі па Вільні. — Вільня: Рунь, 1998.— 160 с.: іл. ISBN ISBN 9986-9228-2-8.