Валянцін Арловіч
Валянці́н Анто́навіч Арло́віч (нар. 1947, Краснае, цяпер Маладэчанскі раён, Менская вобласьць, Беларусь) — беларускі фізык-вынаходнік.
Валянцін Арловіч | |
| Дата нараджэньня | 2 студзеня 1947 (77 гадоў) |
|---|---|
| Месца нараджэньня | Краснае, Радашкавіцкі раён, Маладэчанская вобласьць, Беларуская ССР, Савецкі Саюз |
| Месца вучобы | Фізычны факультэт БДУ (1969) |
| Занятак | фізык |
| Навуковая сфэра | лазэрная фізыка |
| Месца працы | Нацыянальная акадэмія навук Беларусі |
| Вядомы як | стваральнік лазэраў з плаўнай перабудовай частасьці |
| Навуковая ступень | доктар навук (1990) |
| Навуковы кіраўнік | Павал Апанасевіч |
| Узнагароды |  |
Доктар фізыка-матэматычных навук (1990) і прафэсар (1993)[1]. Акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (НАНБ, 2003). Ляўрэат прэміі Камсамолу Беларусі (1978), Дзяржаўнай прэміі Беларусі (2000) і прэміі Капцюга (2017). Узнагароджаны мэдалём Францішка Скарыны (2007). Стварыў цьвёрдацельныя і газавыы лазэры з плаўнай перабудовай частасьці ў бачным, ультрафіялетавым і інфрачырвоным дыяпазонах[2]. Кіраўнік Беларускага рэспубліканскга фонду фундамэнтальных дасьледаваньняў (БРФФД, 2000—2014), пры якім беларускія фізыкі бралі ўдзел у стварэньні мэгаўстановак у складзе Вялікага гадроннага калайдэра і досьледах, якія прывялі да адкрыцьця базона Гігса[3]. На 2022 год быў акадэмікам-сакратаром Аддзяленьня фізыкі, матэматыкі і інфарматыкі НАНБ (зь 2014 году)[2].
Жыцьцяпіс
рэдагавацьУ 1969 годзе скончыў фізычны факультэт БДУ і працаўладкаваўся дасьледнікам у Інстытут фізыкі Акадэміі навук Беларускай ССР[1]. Пазьней стаў малодшым, старэйшым, вядучым і галоўным навуковым супрацоўнікам Інстытут фізыкі. У 1978 годзе атрымаў прэмію Камуністычнага саюзу моладзі Беларусі за дасьледаваньне пераўтварэньня лазэрнага выпраменьвньня і распрацоўку крыніцаў кагерэнтнага сьвятла з плаўнай перабудовай частасьці ў бачным, ультрафіялетавым і інфрачырвоным дыяпазонах[2]. У 1990 годзе атрымаў навуковую ступеню доктара фізыка-матэматычных навук. У 1993-м стаў прафэсарам. Распрацаваў шэраг спосабаў кагерэнтнай спэктраскапіі камбінацыйнага расьсеяньня сьвятла. Дасьледаваў уплыў квантавых шумоў на нелінейна-аптычныя працэсы. Стварыў некалькі цьвёрдацельных і газавых лазэраў[1].
У 1994 годзе стаў загаднікам лябараторыі Інстытуту фізыкі імя Барыса Сьцяпанава, а ў 1998-м — намесьнікам кіраўніка ў навуковай працы Інстытуту. У 2000 годзе абраны сябрам-карэспандэнтам Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі (НАНБ) і ўзнагароджаны Дзяржаўнай прэміяй Беларусі за дасьледаваньне нелінейна-аптычных зьяваў і стварэньне шэрагу крыніцаў лазэрнага выпраменьваньня. У 2003 годзе ўзначаліў Беларускі рэспубліканскі фонд фундамэнтальных дасьледаваньняў (БРФФД) і быў абраны акадэмікам НАНБ. У 2007-м быў узнагароджаны мэдалём Францішка Скарыны[2]. Да 2013 году на пасадзе старшыні БРФФД падтрымаў стварэньне беларускімі навукоўцамі мэгаўстановак «Атляс» і «ЦМС» у складзе Вялікага гадроннага калайдэра і фізычную праграму досьледаў, якія прывялі да адкрыцьця базона Гігса. У гэтых праектах удзельнічалі навукоўцы Інстытуту фізыкі НАНБ, Нацыянальнага цэнтру фізыкі часьцінак высокіх энэргіяў БДУ і Навукова-дасьледчага інстытут ядзерных праблемаў БДУ. 16 красавіка 2013 году паведаміў, што беларускія навукоўцы возьмуць удзел ва ўдасканаленьні паскаральніка элемэнтарных часьцінак цягам наступных 2-х гадоў, пакуль Вялікі адронны калайдэр быў спынены[3].
У 2014 годзе стаў акадэмікам-сакратаром Аддзяленьня фізыкі, матэматыкі і інфарматыкі НАНБ[2]. 21 чэрвеня 2017 году Прэзыдыюм Сыбірскага аддзяленьня Расейскай акадэміі навук узнагародзіў Арловіча і Ўладзімера Дашкевіча зь Інстытуту фізыкі НАНБ, а таксама Мікалая Куляшова і Віктара Кісяля з БНТУ прэміяй Капцюга за цыкль працаў «Дасьледаваньне фундамэнтальных асаблівасьцяў лазэрнай генэрацыі 3-валентных іёнаў эўропу ў анізатронных крышталічных матрыцах падвойных малібдатаў і вальфраматаў»[4].
Навуковая дзейнасьць
рэдагавацьНа 2022 год напісаў каля 500 навуковых працаў і зрабіў 9 вынаходзтваў у галіне лазэрнай фізыкі і нелінейнай оптыкі, спэктраскапіі і фотафізыкі, фотабіялёгіі і лазэрна-аптычнага прыборабудаваньня. Дасьледавў вымушанае камбінацыйнае расьсейваньне (ВКР), канкурэнцыю нелінейна-аптычных эфэктаў і макраскапічныя праявы квантавых шумоў і у флюктуацыях выпраменьваньня ВКР. Выявіў і вывучыў узьнікненьне шэрагу відаў салітонаў ВКР і ўтварэньне выпраменьваньня са звышгаўсавай статыстыкай, павелічэньне спэктральнага кантрасту і ўзьнікненьне імпульсных нестабільнасьцяў пры ВКР. Атрымаў пераўтварэньне пры ВКР частасьці выпраменьваньня, што дазволіла пабудаваць цьвёрдацельныя пераўтваральнікі ВКР на прыкладзе мінілазэраў безупыннай дыёднай напампоўкай, а таксама безупынныя і фэмтасэкундныя лазэры ў крышталёвым асяродзьдзі. Распрацаваў спосабы нелінейнай спэктраскапіі нана-фэмтасэкунднага часавага вырашэньня. Стварыў спэктромэтры кагерэнтнага і спантаннага камбінцыйнага расьсейваньня, з дапамогай якіх дасьледаваў узаемадзеяньне мэтаалапарфірынаў з рашчынальнікамі, ДНК і ДНК-мадэлявальнымі злучэньнямі. Прапанаваў схемы рэзанатараў для некалькіх відаў лазэраў, на аснове якіх стврыў частотны лазэр, які безупынна перабудоўвае выпраменьваньне ў межах 0,26—8,1 мікрамэтраў. Таксама стварыў крыніцы бясьпечнага для зроку выпраменьваньня, цьвёрдацелы вузкапалосны лазэр, які перабудоўваецца ў межах 188—1800 нанамэтраў[2].
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б в Арловіч Валянцін Антонавіч // Беларуская энцыкляпэдыя ў 18 тамах / гал.рэд. Генадзь Пашкоў. — Менск: Беларуская энцыкляпэдыя імя Петруся Броўкі, 1996. — Т. 1: А — Аршын. — С. 483. — 552 с. — 10 000 ас. — ISBN 985-11-0036-6
- ^ а б в г д е Арловіч Валянцін Антонавіч // Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, 2022 г. Праверана 1 лютага 2022 г.
- ^ а б Андрэй Асфура. Беларускія вучоныя могуць удасканаліць Вялікі адронны калайдэр // Беларускае тэлеграфнае агенцтва, 16 красавіка 2013 г. Праверана 1 лютага 2022 г.
- ^ Калектыў беларускіх і сыбірскіх вучоных стаў ляўрэатам прэміі імя акадэміка В. А. Капцюга 2017 года // Нацыянальная акадэмія навук Беларусі, 21 чэрвеня 2017 г. Праверана 1 лютага 2022 г.
 |
Гэта — накід артыкула пра асобу з Беларусі. Вы можаце дапамагчы Вікіпэдыі, пашырыўшы яго. |