Ані Эрно
Ані́ Эрно (па-француску: Annie Ernaux; 1 верасьня 1940, Лільбон, Нармандыя, Францыя) — француская пісьменьніца, прафэсарка літаратуры, фэміністка[1], ляўрэатка Нобэлеўскай прэміі ў галіне літаратуры 2022 году[2].
| Ані Эрно | |
| Annie Ernaux | |
.jpg) | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзілася | 1 верасьня 1940 Лільбон, Нармандыя, Францыя |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | Пісьменьніца |
| Гады творчасьці | 1974—сёньня |
| Жанр | Аўтабіяграфічны, сацыяльны раман |
| Мова | Француская |
| Дэбют | Les Armoires vides (1974) |
| Значныя творы | Les Armoires vides, La Femme gelée, L'Événement |
| Узнагароды | прэмія Рэнадо[d] (1984) прэмія Франсуа Марыяка[d] (2008) Прэмія французскай мовы[d] (2008) прэмія Маргерыт Дзюрас[d] (2008) прэмія Берлінскай акадэміі[d] (2019) прэмія Мае Латур Ландры[d] (1984) Нобэлеўская прэмія ў галіне літаратуры (2022) прэмія „Фармэнтар“[d] (2019) Q28494945? (2017) прэмія Стрэга[d] (2016) Q127926149? (2015) Q28494945? (2015)
|
| https://www.annie-ernaux.org/fr | |
Жыцьцяпіс
рэдагавацьДзявочае прозьвічша Дзюшэн. Дзяцінства правяла ў Нармандыі. Навучалася ва ўнівэрсытэце Руана, потым Бардо. На сёньняшні дзень Ані Эрно зьяўляецца жывой клясыкіняй, адной з самых папулярных ва ўнівэрсытэцкіх колах пісьменьніцай — ейныя тэксты аналізуюцца, дасьледуюцца, на ўсе ейныя раманы напісаныя і абароненыя сотні дысэртацыяў па сацыялёгіі, літаратуры і гендэрных дасьледаваньнях[3].
Творчасьць
рэдагавацьАсноўная частка твораў пісьменьніцы напісана на аснове аўтабіяграфічнага матэрыялу ў сацыялягічным стылі[4]. Пад гэтым стылем варта разумець рэвізыю панятку аўтабіяграфіі, у якой інтымнае, прыватнае заўсёды ахоплівае і выкрывае сацыяльны кантэкст, сацыяльную гісторыю[5]. У творах пісьменьніцы ўсюль бачыцца гэты аўтабіяграфічны ці сацыялягічны стыль: у раманах «Месца», «Сорам» у цэнтры паўстае тэма сацыяльнага росту ейных бацькоў, у рамане «Здранцьвелая жанчына» яна распавядае пра сваё замужжа, у раманах «Занятак» і «Простая жарсьць» яна піша пра свае каханьні, у рамане «Падзея» аўтарка раскрывае тэму спарону, які яна зрабіла ў маладосьці, калі спароны былі забароненыя ў Францыі. Два асобныя тэксты яна прысьвяціла сваёй маці — у рамане «Я так і ня выйшла з сваёй начы» аўтарка закранае праблему хваробы Альцгаймэра, на якую захварэла маці, а ў тэксьце «Кабета» апісала ейную сьмерць[6]. Зрэшты, у рамане «Выкарыстаньне фота» А. Эрно распавяла пра тое, як яна перажыла рак грудзей[7]. Падаецца, простая і цікавая цытата з раману «Гады» цудоўна рэзюмуе як усю творчасьць пісьменьніцы, так і асноўную прычыну, па якой яна піша: «Захаваць што-небудзь з тых часоў, якія мы пакінулі навечна»[8].
У канцы 2021 году ў Вільні ў выдавецтве «Gudų Kultūros Draugija» зьявіўся пераклад рамана «Падзея» на беларускую мову[9]. Зрэшты, раман «Падзея» быў экранізаваны францускай рэжысэркай Адрэ Дзіван і ўганараваны «Залатым львом» на 78-м Вэнэцыянскім кінафэстывалі ў верасьні 2021[10].
6 кастрычніка 2022 года атрымала Нобэлеўскую прэмію па літаратуры. Швэдзкая акадэмія прысудзіла ўзнагароду «за сьмеласьць і клінічную вастрыню, зь якімі яна раскрывае карані, адчужанасьць і калектыўныя абмежаваньні асабістай памяці»[11].
Бібліяграфія
рэдагаваць- Les Armoires vides, Gallimard, 1974
- Ce qu’ils disent ou rien, Gallimard, 1977
- La Femme gelée, Gallimard, 1981
- La Place, Gallimard, 1983
- Une femme, Gallimard, 1988
- Passion simple, Gallimard, 1992
- Journal du dehors, Gallimard, 1993
- «Je ne suis pas sortie de ma nuit», Gallimard, 1997
- La Honte, Gallimard, 1997
- L'Événement, Gallimard, 2000
- La Vie extérieure, Gallimard, 2000
- Se Perdre, Gallimard, 2001
- L’Occupation, Gallimard, 2002
- L’Usage de la photo, Gallimard, 2005
- Les Années, Gallimard, 2008 (ISBN 9782070779222)
- L’Autre Fille, coll. «Les Affranchis», NiL Éditions, 2011
- L’Atelier noir, éditions des Busclats, 2011
- Retour à Yvetot, éditions du Mauconduit, 2013
- Regarde les lumières mon amour, Raconter la vie, Seuil, 2014
- Mémoire de fille, coll. Blanche, Gallimard, 2016, 160 p. (ISBN 9782070145973)
- Hôtel Casanova, coll. Folio 2 euros, mars 2020, 96 p. (ISBN 9782072884412)
- Le Jeune Homme, Gallimard, 5 mai 2022, 48 p.
Беларускія пераклады
рэдагавацьПаасобныя творы на беларускую пераклаў Уладзіслаў Гарбацкі.[12][13][14]
- Падзея / Ані Эрно [прадмова і пераклад: Уладзіслаў Гарбацкі]. — Вільня: Таварыства беларускай культуры ў Летуве, 2021. — ISBN 978-9955-578-22-2
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Dit de femmes. Entretiens d’écrivaines françaises, entretiens avec Michele Magill et Katherine S. Stephenson, Summa Publication, 2003.
- ^ Уладзіслаў Гарбацкі, Змрочная аптымістка і Нобелеўская лаўрэатка Ані Эрно, Новы Час, 7-10-2022, https://novychas.online/kultura/zmroczanaja-aptymistka-ani-erno
- ^ Isabelle Charpentier, Une Intellectuelle déplacée — Enjeux & usages sociaux et politiques de l'œuvre d’Annie Ernaux (1974—1998), Thèse de Doctorat de Science politique, Amiens, Université de Picardie — Jules Verne, 1999
- ^ Danielle Bajomée et Juliette Dor (dir.), Annie Ernaux. Se perdre dans l'écriture de soi, Klincksieck, 2011
- ^ Lyn Thomas, Annie Ernaux à la première personne, Stock, 2005
- ^ Pierre-Louis Fort, Ma mère, la morte. L'écriture du deuil chez Marguerite Yourcenar, Simone de Beauvoir et Annie Ernaux, Imago, 2007
- ^ Fabien Arribert-Narce, Photobiographies: pour une écriture de notation de la vie: Roland Barthes, Denis Roche, Annie Ernaux, Paris, Honoré Champion éditeur, 2014
- ^ Les années, adaptation de Sophie Lemp, réalisé par Étienne Vallès, France Culture émission Feuilleton, 2016 (10 épisodes).
- ^ Уладзіслаў Гарбацкі, Першы тэкст французскай жывой класікі па-беларуску: выйшаў раман «Падзея» Ані Эрно, Новы Час, 22-11-2021, https://novychas.online/kultura/perszy-tekst-francuzskaj-zyvoj-klasiki-pa-belarusk
- ^ Florence ben Sadoun, Pourquoi «L’Événement» est le plus beau film français de 2021, Vogue, 15 décembre 2021, https://www.vogue.fr/culture/article/audrey-diwan-l-evenement-film-avortement
- ^ Raphaëlle Leyris, Le prix Nobel de littérature 2022 attribué à l’écrivaine française Annie Ernaux, Le Monde, le 6 octobre 2022, https://www.lemonde.fr/international/article/2022/10/06/le-prix-nobel-de-litterature-attribue-a-la-romanciere-francaise-annie-ernaux_6144694_3210.html#xtor=AL-32280270-%5Bdefault%5D-%5Bios%5D
- ^ Уладзіслаў Гарбацкі (2021-11-22) Першы тэкст французскай жывой класікі па-беларуску: выйшаў раман «Падзея» Ані Эрно Новы час Архіўная копія
- ^ «За «я» апавядальніцы заўсёды стаіць яна, Ані Эрно» — беларускі перакладчык Уладзіслаў Гарбацкі пра сёлетнюю набеліятку Новы час Архіўная копія
- ^ Ян Максімюк (2022-10-08) «Яна вельмі „беларуская“ пісьменьніца». Гутарка з Уладзіславам Гарбацкім, перакладнікам раману сёлетняй набэлісткі Радыё Свабода Архіўная копія