Альжбета Пузына (Агінская)

Альжбета Магдалена Пузына (у дзявоцтве Агінская; 1700—1767, Лучай) — грамадзкая дзяячка Вялікага Княства Літоўскага, мэцэнатка.

Альжбета Агінская

Альжбета Пузына з Агінскіх
Герб «Агінскі»
Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася	1700
Памерла	1767 Лучай, Ашмянскі павет, Віленскае ваяводзтва, Вялікае Княства Літоўскае, Рэч Паспалітая
Род	Агінскія
Бацькі	Рыгор Антоні Агінскі Тэафілія з Чартарыйскіх
Муж	Антоні Міхал Пузына
Дзеці	3 дачкі

Біяграфія

Пахожаньне і радавод

Прадстаўніца старэйшай княскай лініі роду Агінскіх гербу ўласнага, дачка Рыгора Антонія, гетмана польнага літоўскага, і Тэафіліі з Чартарыйскіх.

Пабралася шлюбам з Антоніем Пузынай, сынам Андрэя, кашталяна менскага, і Эўфрасіньні з Храстоўскіх. Мела зь ім 3 дачкі.

Дзейнасьць

Атрымала добрую адукацыю. У сваім Лучайскім маёнтку арганізавала астранамічныя назіраньні для вызначэньня геаграфічнага становішча.

Заснавала астранамічную абсэрваторыю ў Вільні і падтрымлівала яе матэрыяльна. У 1755 року на гэтыя мэты ахвяравала значныя сумы, а ў 1766 року ўклала сродкі, адсоткі зь якіх у памеры 6000 злотых шторок пералічваліся на патрэбы Віленскай акадэміі. Апроч таго, ахвяравала 3000 злотых наяўнымі. Каб атрымаць гэтыя сумы, прадала свае маёнткі ў Сандамірскім ваяводзтве. Ахвяраваныя грошы пайшлі на закупку астранамічных прыладаў у Ангельшчыне.

У 1766 року заснавала пры касьцёле ў Лучаі дом для місіі езуітаў. Апроч таго, адпісала місіі значную суму грошай і перадала манахам два пляцы для будовы дома і новага касьцёла ў гонар Сьв. Тадэвуша Апостала.

Генэрал ордэна езуітаў В. Рычы ў гонар шчодрай фундатаркі ўвёў адмысловыя малітвы ва ўсім ордэне.

Існуе шэраг партрэтаў Альжбеты Пузыны: адзін зь іх захоўваўся ў Лучайскім касьцёле, але да нашага часу яго перавезьлі ў Віцебскі мастацкі музэй (1992). Яшчэ два партрэты вядомай мэцэнаткі захоўваліся ў Віленскай абсэрваторыі: у маладым і сталым веку (абодва цяпер у Летувіскім мастацкім музэі); а над галоўным уваходам зьмяшчаўся барэльеф зь ейным партрэтам і манаграмай. Апроч таго, у аддзеле гравюраў музэю старажытнасьцяў у Вільні меўся партрэт А. Пузыны з лацінскім надпісам, у якім выказвалася ўдзячнасьць езуіцкага калегіюму.

Знакаміты паэт Адам Міцкевіч ўвасобіў А. Пузыну ў сваёй паэме «Пан Тадэвуш». Адзін з герояў твору — пан Падкаморы — наступным чынам распавядаў пра часы свайго навучаньня ў Віленскай езуіцкай акадэміі:

...Я сам у курсе Астранамічных ведаў быў у бурсе Галоўнай школы ў Вільні. Там за сродкі Пузынінай, багатай патрыёткі, Мы мелі тэлескоп (усе выдаткі Былі збалянсаваны за падаткі З двухсот двароў халопскіх — з рук у рукі), Падтрымлівала пані храм навукі. Арыгінальны тэкст  (пол.) Waścine o gwiazdach gadanie Jest tylko echem tego, co słyszałeś w szkole. Ja o cudzie - prostaków poradzić się wolę. I ja astronomiji słuchałem dwa lata W Wilnie, gdzie Puzynina, mądra i bogata Pani, oddała dochód z wioski dwiestu chłopów

Галерэя

• Іканаграфія Альжбеты Пузыны з Агінскіх
• 
  І. Эгельфэльдэр, XVIII стагодзьдзе
• 
  І. Эгельфэльдэр, каля 1751
• 
  Невядомы мастак, XVIII стагодзьдзе
• 
  Невядомы мастак, XVIII—XIX стагодзьдзі

Вонкавыя спасылкі

Альжбета Пузына (Агінская) — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Эльжбэта Агінская-Пузына. Westki.info. Праверана 10 сакавіка 2011 г.
• Эльжбета Пузыніна (Агінская). Сайт Паставаў. Праверана 10 сакавіка 2011 г.