Atlas Coelestis

«Atlas Coelestis» — атлас зорнага неба, заснаваны на назіраньнях першага каралеўскага астранома Джона Флэмстыда^[1], выдадзены ў 1729 року, ужо па ягонай сьмерці.

«Атлас» мае найвялікшы фармат з усіх выдадзеных да таго часу^[2] і месьціць 26 мапаў асноўных сузор’яў, бачных з Грынўіча, з выявамі ў стылі ракако аўтарства Джэймза Торнхіла. У ім таксама прыведзеныя дзьве плянісфэры, створаныя Абрагамам Шарпам^[1].

Мінуўшчына

«Atlas Coelestis» Джона Флэмстыда (2-е выд. 1753)

Дагэтуль у Брытаніі існаваў апублікаваны ў 1725 року каталёг «Stellarum inerrantium Catalogus Britannicus» (ці проста «British Catalogue» — «Брытанскі каталёг») на 2919 зорак^[3].

Адной з асноўных мэтаў новага выданьня «Атласу» было жаданьне Джона Флэмстыда зьмяніць адлюстраваньне сузор’яў, прынятага Баерам у сваёй «Уранамэтрыі» (1603). Баер разьмясьціў выявы сузор’яў у выглядзе ззаду (а ня сьпераду, як гэта вялося з часоў Пталемея), што пераварочвала зорнае неба і стварала залішнюю зьбянтэжанасьць пры карыстаньні^[2].

«Atlas Coelestis» быў выдадзены толькі праз дзесяць рокаў па сьмерці Флэмстыда ягонай удавой пры дапамозе Джозэфа Кростўэйта і Абрагама Шарпа, стаўшыся першым падобным выданьнем, заснаваным на тэлескапічных назіраньнях.

Арыён у «Atlas Coelestis» Флэмстыда.
Арыён ва «Ўранамэтрыі» Баера.

Выданьне мела неадкладны посьпех, стаўшыся стандартным даведнікам для прафэсійных астраномаў на наступнае стагодзьдзе, не зважаючы нават на высокі кошт, вялікі памер (з-за чаго атлас быў нязручны ў выкарыстаньні) і нізкую якасьць малюнкаў (шмат крытыкавалі выявы Джэймса Торнхіла, асабліва датычна прадстаўленьня сузор’я Вадаліва)^[3].

Тады др. Джон Бэвіс вырашыў перапрацаваць атлас. У 1745 ён склаў «Уранаграфію Брытаніку», меншых памераў, заснаваную на новых назіраньнях і з новымі выявамі. Аднак ягоны атлас афіцыйна ня быў выдадзены, і да цяперашняга часу засталіся толькі 16 ягоных копіяў^[4].

«Atlas Fortin-Flamsteed»

У рэшце рэшт перамяшчэньні зорак (першапачатковыя назіраньні вяліся ў 1690-х) запатрабавалі абнаўленьня, рэалізаванага ў 1770-я францускім інжынэрам Нікаля Фартэнам, адрэцэнзаваныя астраномамі Ле Манье і Мэсье з Каралеўскай акадэміі навук у Парыжы^[3].

Новая вэрсія пад назвай «Atlas Fortin-Flamsteed» была памерам у 1/3 ад арыгіналу, але мела такую самую структуру. Некаторыя ілюстрацыі таксама былі перапрацаваныя (сярод іх выявы Андрамэды, Дзевы і Вадаліва)^[3]. Назвы сузор’яў прыводзіліся па-француску (а не па-лацінску). Былі таксама дададзеныя некалькі туманнасьцяў, адкрытых ужо па сьмерці Флэмстыда^[3].

У 1795 выйшла абноўленая вэрсія, створаная Мэшэнам і Ляляндам, у якую былі ўключаныя новыя сузор’і і туманнасьці^[3].

Крыніцы і заўвагі

^ ^а ^б Davide Neri John Flamsteed, Atlas coelestis (анг.) Праверана 2011-05-08 г.
^ ^а ^б Flamsteed, John. Atlas coelestis. London, 1729. (анг.). Linda Hall Library. Праверана 2011-05-12 г.
^ ^а ^б ^в ^г ^д ^е Giangi Caglieris On-line Flamsteed - Fortin Atlas Celeste - 1776 (анг.) Праверана 2011-05-08 2002 г.
^ Michael Oates (2007-02-17) Atlas Celeste (анг.) Праверана 2011-05-08 г.

Вонкавыя спасылкі

Atlas Coelestis — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

Адсканаваны Atlas coelestis на бачыне Нацыянальнай бібліятэкі Аўстраліі
Flamsteed — Fortin Atlas Celeste (анг.) (італ.)

[Neri-1] а ^б Davide Neri John Flamsteed, Atlas coelestis (анг.) Праверана 2011-05-08 г.

[LHL-2] а ^б Flamsteed, John. Atlas coelestis. London, 1729. (анг.). Linda Hall Library. Праверана 2011-05-12 г.

[Caglieris-3] а ^б ^в ^г ^д ^е Giangi Caglieris On-line Flamsteed - Fortin Atlas Celeste - 1776 (анг.) Праверана 2011-05-08 2002 г.

[4] Michael Oates (2007-02-17) Atlas Celeste (анг.) Праверана 2011-05-08 г.

[1]

[2]

[3]

[4]