Якуб Дадэрка
Якуб Ігнацы Дадэрка (па-польску: Jakub Ignacy Dederko; 15 ліпеня 1753, Вількамірскі павет — 13 лютага 1829) — рымска-каталіцкі дзяяч, менскі біскуп (1798—1816)[1].
.jpg) Якуб Дадэрка. Невядомы мастак, XVIII ст. | |
.jpg) Герб «Дадэркалы» | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Нарадзіўся | 15 ліпеня 1753 |
| Памёр | 13 лютага 1829 |
| Род | Дадэркі |
| Бацькі | Караль Дадэрка[d] Клара з Міравіцкіх[d] |
| Дзейнасьць | каталіцкі сьвятар, каталіцкі біскуп |
Кавалер ордэнаў Сьв. Станіслава (1789), Белага Арла (1794), Сьв. Ганны І ступені (1808), Сьв. Ўладзімера ІІ ступені (1812).
Біяграфія
рэдагавацьПрадстаўнік шляхецкага роду Дадэркаў гербу «Дадэркала» [2], сын Караля, скарбніка драгіцкага, і Кляры зь Міравіцкіх.
Па навучаньні ў Віленскай Акадэміі 14 жніўня 1770 уступіў у Таварыства Езуса. Па скасаваньні ордэна выехаў у Польшчу.
У 26 жніўня 1776 беларускі суфраган-біскуп Фэлікс Тавянскім пасьвяціў яго ў сьвецкія сьвятары. Канонік Віленскае катэдры (1781), дэпутат літоўскага духоўнага трыбуналу (1783, 1786, 1788, 1791), інфулят Алыцкі (1789).
Дзякуючы пратэкцыі караля і вялікага князя Станіслава Аўгуста Панятоўскага ў 1789 прызначаны луцкім біскупам, але з прычыны падкопаў таргавіцкіх канфэдэратаў яму не ўдалося атрымаць намінацыі.
Па акупацыі Вялікага Княства Літоўскага войскамі Расейскай імпэрыі ў 1793 сустракаўся з генэралам М. Крачэтнікавым як дэлегат Віленскае і Луцкае капітулаў, а таксама Алыцкае калегіяты (1795). У наступным годзе ў той жа якасьці накіраваўся да Паўла І.
У верасьні 1798 прызначаны першым біскупам менскім. Прыкладаў вялікія намаганьні дзеля адбудовы і аздабленьня Менскае катэдры. Заклаў у 1810 у Менску Таварыства дабрачыннасьці для бяздомных, сіротаў, жабракоў і невылечна хворых.
У француска-расейскую вайну (1812) выступіў супраць Расеі і 19 ліпеня абвясьціў з амбона катэдры «Менскую канфэдэрацыю». У 16 траўня 1816 расейскія ўлады выслалі Я. Дадэрку ў Алыку, дзе ён заставаўся пад наглядам Луцкага біскупа да самае сьмерці[3].
Пячаткі
рэдагаваць
У фондах Нацыянальнага гістарычнага архіву Беларусі захоўваюцца дзьве пячаткі, якія належалі Яго Эксцэленцыі[3]:
- Вялікая пячатка: у полі пячаткі француская тарча (геральдычны колер не вызначаны) з гербам «Дадэркала». Над тарчай — шляхецкая карона. З абодвух бакоў — мітра і біскупскі посах. Пад тарчай, на стужках — ордэны Сьв. Станіслава і Белага Арла. Усё ў аблямаваньні сьвятарскага капелюша ды 10 кутасоў на шнурах у чатыры шэрагі з кожнага боку (1, 2, 3, 4) (адпавядае ступені арцыбіскупа).
Легенда па колу: IACOBUS. IGNATIUS : DEDERKO : DEI : ET APOSTOLICE : SEDIS : GRATIA : PRIMUS : MINSCENSIS EPISCOP. (Якуб Ігнаці Дадэрка Міласьцю Божай і Апостальскае Сталіцы Першы Менскі біскуп.)
Воск, чырвоны, шырыня 67 мм.[4]
- Малая пячатка: у полі пячаткі француская чатырохчастная тарча з выявамі наступных гербаў: «Дадэркала» (родавы герб біскупа Дадэркі), «Бродзіц» (герб маці — Кляры зь Міравіцкіх), «Трубы» (герб бабкі па бацьку — Ружы з Войнаў), «Равіч» (герб бабкі па маці — прозьвішча не ўдакладнена). У сэрцавым шыльду манаграма ІД. Над тарчай — шляхецкая карона. З абодвух бакоў — мітра і біскупскі посах. Пад тарчай на стужках — ордэны Сьв. Станіслава і Белага Арла. Усё ў аблямаваньні сьвятарскага капелюша ды 6 кутасоў на шнурах у тры шэрагі з кожнага боку (1, 2, 3).
Сургуч, чырвоны, шырыня 30 мм.[5]
| Папярэднік — |
Менскія біскупы 1798—1829 |
Наступнік Матэвуш Ліпскі |
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Дадэрка // Рэлігія і царква на Беларусі: Энцыкл. даведнік. — Менск, 2001.
- ^ Гербы беларускай шляхты Герб Дадэркала (уласны) (бел.)
- ^ а б Андрэй Шпунт. Невядомыя пячаткі // «Наша Вера» № 2 (5), 1998.
- ^ НГА Беларусі. Фонд 1781, вопіс 27, справа 103. Арк. 73 зв. (1799 год).
- ^ НГА Беларусі. Фонд 1781, вопіс 27, справа 103. Арк. 75. (1799 год).
Літаратура
рэдагаваць- Рэлігія і царква на Беларусі: Энцыкл. даведнік. — Менск: БелЭн, 2001. — 386 с.: іл. ISBN 985-11-0220-2.
- Андрэй Шпунт. Невядомыя пячаткі // «Наша Вера» № 2 (5), 1998.
Вонкавыя спасылкі
рэдагаваць
Якуб Дадэрка — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў