Юзаф Эмануэль Працлаўскі
Юзаф Эмануэль Працлаўскі (Восіп Антонавіч Пржэцлаўскі) (па-польску: Józef Emmanuel Przecławski; 1799 ці 19 сьнежня 1800, Ружаны Слонімскага павету Літоўскай губэрні — 10 сьнежня 1879, Цьвер) — журналіст, дзяржаўны дзяяч Расейскай імпэрыі, польска-расейскі публіцыст, мэмуарыст, выдавец штотыднёвіка «Tygodnik Petersburski», цэнзар, сябра Рады Міністэрства ўнутраных справаў Расейскай імпэрыі па справах кнігадрукаваньня. Сябра Адама Міцкевіча.
| Юзаф Эмануэль Працлаўскі | |
| Józef Emmanuel Przecławski | |
 Гляўбіч | |
| Асабістыя зьвесткі | |
|---|---|
| Псэўданімы | E. G.; J. Em.; herbu G.; Mikros; Ципринус |
| Нарадзіўся | (1799) ці 19 сьнежня 1800 Ружаны, Слонімскі павет Літоўскай губэрні, Расейская імпэрыя |
| Памёр | 10 сьнежня 1879 Цьвер, Расейская імпэрыя |
| Род | Працлаўскія |
| Бацькі | Антон Працлаўскі |
| Літаратурная дзейнасьць | |
| Род дзейнасьці | журналіст, публіцыст, мэмуарыст, выдавец |
| Гады творчасьці | 1829—1879 |
| Мовы | польская, расейская |
| Узнагароды |  |
Біяграфія рэдагаваць
Нарадзіўся 19 сьнежня 1800 году (паводле іншай інфармацыі — у 1799 годзе) ў Ружанах Слонімскага павету тагачаснай Літоўскай губэрні (цяпер — Пружанскі раён Берасьцейскай вобласьці) ў сям’і старажытнага шляхецкага роду гербу «Гляўбіч».
У 1815—1817 гадах навучаўся на фізыка-матэматычным аддзяленьні Віленскага ўнівэрсытэту, слухаў лекцыі разам з паэтам Адамам Міцкевічам. У 19 гадоў скончыў унівэрсытэт з ступеньню кандыдата філязофіі і ў 1818 годзе паступіў на пасаду сакратара пры Слонімскім павятовым маршалку шляхты. Праслужыў на гэтай пасадзе больш за тры з паловай гады і ў 1822 падаў у адстаўку. Належаў да масонскай ложы.
Зь лютага 1824 году служыў у Санкт-Пецярбургу ў канцылярыі Міністэрства ўнутраных справаў Расейскай імпэрыі. Выконваў абавязкі дзяжурнага па ўваходнай карэспандэнцыі пры кіраўніку міністэрствам В. Ланскім, даўнім знаёмым яго бацькі Антона Працлаўскага, калі Ланской быў Гарадзенскім губэрнатарам у 1803—1813 гадах.
У 1829 годзе пакінуў службу і перайшоў «на ўласнае ўтрыманьне» (гэта значыць бяз жалаваньня) у камісію па пабудове Ісакіеўскага сабора пад кіраўніцтвам Ланскога. Тады ж атрымаў дазвол выдаваць у Санкт-Пецярбургу газэту на польскай мове «Tygodnik Petersburski».
У 1833 годзе на просьбу М. Сьперанскага быў пераведзены ў Камісію для рэвізіі і складаньня законаў Царства Польскага і неўзабаве атрымаў пасаду «галоўнага перакладчыка расейскай мовы». З 1839 (1840) году зьяўляўся кіраўніком канцылярыі гэтай камісіі да яе ліквідацыі ў 1863 годзе.
Восіп Працлаўскі даслужыўся да чыну стацкага дарадцы (1841), у 1847 годзе стаў правадзейным стацкім дарадцам, а з 1858 году ён быў таемным дарадцам.
З 1853 году таксама зьяўляўся сябрам Галоўнага ўпраўленьня цэнзуры ад Царства Польскага. у 1860—1865 гадах быў сябрам Рады Міністэрства ўнутраных справаў Расейскай імпэрыі.
Юзаф Працлаўскі таксама ўваходзіў у склад Віленскай археалягічнай камісіі.
З пачатку 1820-х гадоў зьмяшчаў вершы на польскай мове ў віленскай газеце «Tygodnik Wileński». У духу польска-расейскага прымірэньня з 1829 году да 1858 году выдаваў у Санкт-Пецярбургу газэту на польскай мове «Tygodnik Petersburski».
Творы рэдагаваць
- Иосафат Огрызко и его польская газета «Слово», замечания на статью г. Берга в «Русском Арх.» 1870 г. — Русский архив. 1872, с. 1031—1055.
- Ещё о польском катехизисе. — Санкт-Петербургские ведомости. 1872, № 294.
- Несколько слов по поводу «ответа» г. Берга на мои замечания на его записки о польских заговорах и восстаниях. — Русский архив. 1872, с. 1553—1576.
- Калейдоскоп воспоминаний Ципринуса. 1811—1871 гг. Николай Николаевич Новосильцев. — Русский архив. 1872, кн. 3, с. 1075—1769.
- Калейдоскоп воспоминаний Ципринуса. 1811—1871 гг. Адам Мицкевич — Русский архив. 1872, с. 1887—1954.
- Маршалок Пусловский — Русский архив. 1872, с. 2269—2314.
- 1811 и 1812 гг. — Русская старина. 1872, т. V, № 4, с. 683—685.
- Воспоминания, очерки петербургской жизни 1818—1832 гг. — Русская старина. 1874, т. XI, № 11, с. 451 и сл., № 12, с. 665 и сл. и 1890, т. LXVI.
- Калейдоскоп воспоминаний Ципринуса. Вып. 1. Москва, 1874.
- Александр Семенович Шишков в 1824—1828 гг. — Русская старина. 1875, т XIII, № 7, с. 383 и сл.
- Статс-Секретарь Игнатий Туркулл — Русская старина. 1875, т. XIV, № 9, с. 131 и сл.
- Цензура в России в 1830 — 1835 гг. — Русская старина. 1875, № 12, с. 684 и сл.
- Беглые очерки — П. А. Муханов. — Русская старина. 1876, т. XVI, с. 545 и сл.; 1883 г., т. XXXIX, август, с. 377—406; сентябрь, с. 475—532.
- Князь Ксаверий Друцкой-Любецкой. — Русская старина. 1878, т. XXI, с. 625 и сл., т. XXII, с. 67 и сл.
- Фаддей Венедиктович Булгарин. — Русский сборник. 1877. Т. 2, ч. 1—2.
- О. А. Пржецлавский. Воспоминания // Поляки в Петербурге в первой половине XIX век / Сост., предисл., подгот. текста воспоминаний О. А. Пржецлавского и коммент. А. И. Федуты. — Москва: Новое литературное обозрение, 2010. — С. 29—475. — 912 с. — (Россия в мемуарах). — 1000 экз. — ISBN 978-5-86793-816-1.