Шпаер

	Шпаер
	ням. Speyer
	; Выгляд са Старой брамы на Максыміліянштрасэ і Шпаерскі сабор
Герб Шпаеру	Сьцяг Шпаеру
Дата заснаваньня:	150
Краіна:	Нямеччына
Зямля:	Райнлянд-Пфальц
Бургамістар:	Штэфані Зайлер[d]
Плошча:	42,58 км²
Вышыня:	108 м н. у. м.
Насельніцтва (2011)
колькасьць:	49 712 чал.
шчыльнасьць:	1167,5 чал./км²
Часавы пас:	UTC+1
летні час:	UTC+2
Тэлефонны код:	+49(0)6232
Паштовы індэкс:	67346
Нумарны знак:	SP
Геаграфічныя каардынаты:	49°18′59.5991″ пн. ш. 8°26′1.0140″ у. д. / 49.316555306° пн. ш. 8.433615° у. д.Каардынаты: 49°18′59.5991″ пн. ш. 8°26′1.0140″ у. д. / 49.316555306° пн. ш. 8.433615° у. д.
	Шпаер на мапе Нямеччыны Шпаер
	Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
	http://www.speyer.de

Шпа́ер (па-нямецку: Speyer) — горад на паўднёвым захадзе Нямеччыны, у зямлі Райнлянд-Пфальц. Размешчаны на Райне. Насельніцтва 49 712 чалавек (31 сьнежня 2011). Горад вядомы сваёй катэдрай, якая з 1981 году ўваходзіць у Сьпіс Сусьветнай спадчыны ЮНЭСКО.

Назва

Археалягічныя зьвесткі дазваляюць меркаваць, што горад быў населены кельтамі 500 гадоў да н. э., спачатку меў назву Навіямагус (Noviomagus), пазьней, у эпоху рымлянаў, горад быў вядомы пад імем Аўгуста Неметум і Цывітас Неметум (горад племя Неметэр), па імені германскага племені, засяляўшага гэтую вобласьць. У VI стагодзьдзі горад атрымаў імя Сьпіра (Spira) ад назвы ракі Шпаербах (Speyerbach), якая працякае праз горад. У Сярэдневеччы Шпаер набывае надзвычай важнае значэньне.

Геаграфія

Шпаер разьмешчаны на Верхнярайнскай нізіне за 20 км на поўдзень ад Людвігсгафэну і Мангайму і за 34 км да поўначы ад Карльсруэ, на месцы ўпадзеньня ракі Шпаербах у Райн.

Гісторыя

10 да н. э. — заснаваньне рымскага ваеннага лягеру на тэрыторыі Шпаера
346 — першыя згадкі біскупа горада
496 да 506 — першае зьяўленьне назвы «Сьпіра»
1030 — імпэратар Сьвятой Рымскай імпэрыі Конрад II пачынае будаўніцтва Шпаерскага сабору. Цяпер гэта — самая вялікая царква ў раманскім стылі, якая захавалася да нашага часу.
1076 — імпэратар Генрых IV зьдзяйсьняе з сваёй сталіцы Шпаера знакаміты паход у Каносу
1096 — вядомы габрэйскі пагром падчас першага крыжовага паходу
1294 — Шпаер губляе свае былыя сталічныя правы і з гэтага часу вольны горад Сьвятой Рымскай імпэрыі
1529 — на зьезьдзе ў Шпаеры прадстаўнікі лютэранскіх нямецкіх княстваў выказваюць пратэст супраць анты-рэфармацыйнай рэзалюцыі. Адсюль паняцьце пратэстантызм
1689 — горад моцна разбураны францускімі атрадамі
Паміж 1792 і 1814 Шпаер знаходзіцца пад францускай акупацыяй
1990 — Шпаер святкуе сваё 2000-годзьдзе
1991 — Музэй тэхнікі ў Зінсгайме адкрывае свой філіял у Шпаеры