Шаньсі

	Шаньсі
	кіт. 山西
Агульныя зьвесткі
Краіна	Кітай
Статус	правінцыя
Адміністрацыйны цэнтар	Таюань
Улучае	11 акругаў,; 119 паветаў,; 1388 воласьцяў
Найбольшы горад	Таюань
Губэрнатар	Юй Юцьзюнь
Сакратар КПК	Чжан Баашунь
Насельніцтва (2010);	35 712 111 чал. (18-е месца)
Шчыльнасьць	230 чал./км² (19-е месца)
Нацыянальны склад	хань, хуэй
Плошча	156 000 км² (19-е месца)
Месцазнаходжаньне правінцыі Шаньсі
Мэдыя-зьвесткі
Код ISO 3166-2	CN-14
	Афіцыйны сайт
	Дадатковыя мультымэдыйныя матэрыялы

Шаньсі́ (па-кітайску: 山西, піньінь: Shānxī) — правінцыя ў цэнтральным Кітаі. Сталіца і найбуйнейшы горад — Таюань. Мяжуе з правінцыямі Хэбэй (на ўсходзе), Шэньсі (на захадзе), Хэнань (на поўдні) і аўтаномным раёнам Унутраная Манголія (на поўначы).

Геаграфія

Правінцыя Шаньсі ляжыць паміж Паўночнакітайскай раўнінай і сярэдняй часткай ракі Хуанхэ, якой праходзіць натуральная мяжа правінцыі на захадзе і поўдні. Уздоўж паўночнай мяжы цягнецца Вялікая Кітайская Сьцяна. На захадзе Шаньсі мяжуе з правінцыяй Шэньсі, на поўдні з правінцыяй Хэнань, на ўсходзе з правінцыяй Хэбэй і на поўначы з аўтаномным раёнам Унутраная Манголія.

Традыцыйныя вароты ў Пхіняо

Большая частка правінцыі знаходзіцца на вышыні больш за 1000 мэтраў над узроўнем мора. Горныя ляндшафты складаюць 67,5% ад плошчы правінцыі і займаюць пераважна паўночна-заходнюю частку тэрыторыі. Найбольш значнымі горнымі масівамі зьяўляюцца горы Люйлян (да 2831 м), Тайхан (да 2322 м), Вутай (да 3058 м), Хэншань (да 2017 м) і Таюэ (да 2567 м). Шаньсі ляжыць ва ўсходняй частцы лёсавага плято.

Клімат у Шаньсі халодны і сухі. Сярэднегадовая тэмпэратура на поўначы складае каля 5 °C, на поўдні каля 15 °C. На поўначы толькі на працягу чатырох календарных месяцаў на бывае маразоў, на поўдні — на працягу сямі месяцаў. Сярэднегадовы ўзровень ападкаў паніжаецца з паўночнага ўсходу на паўднёвы захад і складае ад 350 да 700 мілімэтраў. Каля 60% ападкаў прыпадае на лета.

Найбуйнейшымі рэкамі зьяўляюцца Хуанхэ, Фэнхэ, Санганхэ і Хутхохэ.

Адміністрацыйна правінцыя падзяляецца на 11 гарадзкіх акругаў: Датун, Ліньфэнь, Люйлян, Сіньджоў, Таюань, Цьзіньчжун, Цьзіньчэн, Чанчжы, Шачжоў, Юньчэн, Янцюань.

Гісторыя

Шаньсі належыць да правінцыяў, у якіх адбывалася зараджэньне кітайскай культуры. У пэрыяд нэаліту тут між іншым утварылася раньняя дынастыя Ся. Да гэтага ядра ў першую чаргу адносяцца паўднёвыя тэрыторыі з пладароднымі лёсавымі землямі. Археалягічныя знаходкі на поўначы правінцыі сьведчаць таксама пра тое, што гэты рэгіён уваходзіў у склад зямель дынастыі Джоў (1100—771 да нашай эры).

У Эпоху ваюючых царстваў тэрыторыі правінцыі належылі царству Чхао. З 1937 па 1945 год правінцыя знаходзілася ў японскай акупацыі.

Дэмаграфія

Згодна зь перапісам насельніцтва 2002 году ў правінцыі налічвалася 32 368 083 прадстаўнікі народнасьці хань, што складала 99,68% ад агульнай колькасьці яе насельніцтва. Пасьля ханьцаў найбольш значнымі этнічнымі групамі зьяўляюцца хуэй (0,19%), маньчжуры (0,04%), манголы (0,03%) і мяо (0,01%).

Эканоміка

Да зямельных багацьцяў правінцыі ў першую чаргу адносіцца вугаль. Маюцца таксама залежы і іншай сыравіны, напрыклад баксыту, медзі, алюміну й серы. Вугальны рэўер займае 37% плошчы Шаньсі і зьмяшчае 200 мільярдаў тон вугля, што адпавядае 1/3 агульнай колькасьці залежаў вугля ў Кітаі. Шаньсійскі вугаль ідзе на экспарт, а таксама пастаўляецца ў больш за 20 іншых адміністрацыйных адзінак Кітаю.

Крыніцы

^ Communiqué of the National Bureau of Statistics of People's Republic of China on Major Figures of the 2010 Population Census[1 (No. 2). National Bureau of Statistics of China.]
^ "Geography". Shanxi Tourism Bureau.

Вонкавыя спасылкі

Энцыкляпэдыя кітайскіх рэгіёнаў: Шаньсі (рас.)

[suar-1] Communiqué of the National Bureau of Statistics of People's Republic of China on Major Figures of the 2010 Population Census[1 (No. 2). National Bureau of Statistics of China.]

[2] "Geography". Shanxi Tourism Bureau.

[1]

[2]