Царква Сьвятога Мікалая (Магілёў)

Помнік сакральнай архітэктуры
Царква Сьвятога Мікалая
Царква Сьвятога Мікалая
Краіна	Беларусь
Места	Магілёў
Каардынаты	53°53′38″ пн. ш. 30°20′45″ у. д. / 53.89389° пн. ш. 30.34583° у. д. / 53.89389; 30.34583Каардынаты: 53°53′38″ пн. ш. 30°20′45″ у. д. / 53.89389° пн. ш. 30.34583° у. д. / 53.89389; 30.34583
Архітэктурны стыль	Магілёўская школа дойлідзтва
Дата заснаваньня	1637
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Царква Сьвятога Мікалая на мапе Беларусі Царква Сьвятога Мікалая
Царква Сьвятога Мікалая на Вікісховішчы

Царква Сьвятога Мікалая — помнік архітэктуры XVII стагодзьдзя ў Магілёве. Знаходзіцца на Падмікольлі, у абалоне Дняпра. Пры пабудове была ў юрысдыкцыі Канстантынопальскага патрыярхату, цяпер — у валоданьні Маскоўскага патрыярхату. Твор архітэктуры магілёўскага барока. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Царква ўваходзіць у склад комплексу Мікольскага манастыра. Тут захаваўся зроблены мясцовымі майстрамі іканастас XVII ст.

Гісторыя

Вялікае Княства Літоўскае

У 1636 годзе кіеўскі мітрапаліт Пётар (Магіла) атрымаў прывілей ад караля і вялікага князя Ўладзіслава Вазы на будаваньне ў Магілёве царквы Сьвятога Мікалая^[1]. За кіраваньнем Магілёўскай япархіяй Сільвестрам (Косавам) у 1637 годзе збудавалі часовую драўляную Мікольскую царкву. Будаваньне неацепленнай мураваная царквы пачалося ў 1669 годзе, а ў 1672 годзе яе асьвяціў япіскап Феадосі I (Васілевіч)^[2].

Пад уладай Расейскай імпэрыі

Па першым падзеле Рэчы Паспалітай (1772 год), калі Магілёў апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, царква канчаткова перайшла ў валоданьне Ўрадавага сыноду Расейскай імпэрыі (Маскоўскай царквы).

У Першую сусьветную вайну з жніўня 1915 да лістапада 1917 году ў Магілёве знаходзілася стаўка вярхоўнага галоўнакамандуючага Расейскай імпэрыі і маскоўскі гаспадар Мікалай II з сваёй вялікай сям’ёй у час знаходжаньня ў стаўцы наведваў Мікольскую царкву^[3].

Найноўшы час

За савецкім часам царкоўная рэчы канфіскавалі, а іканастас зьнішчылі. У 1934 годзе па сьмерці сьвятара Міхаіла Пляшчынскага Мікольскую царкву зачынілі. У 1937 годзе ў Мікольскай царкве разьмясьцілася перасыльная турма, якая працавала тут да 1941 году. З 1946 году ў Мікольскай царкве разьмяшчалася кніжная база.

У 1991 годзе будынак царквы перадалі Беларускаму экзархату Маскоўскага патрыярхату. У 1995 годзе да царквы падвялі ацяпленьне.

Архітэктура

Помнік архітэктуры магілёўскага барока. Гэта 3-апсыдная крыжова-купальная базыліка з 8-гранным сьветлавым барабанам і купалам-баняй над сяродкрыжжам. Да цэнтральнага нэфу з захаду далучаецца прытвор. Галоўны фасад падзяляецца карнізамі на тры ярусы і завяршаецца дзьвюма вежамі зь фігурным франтонам паміж імі. Першы масіўны ярус аздабляецца трыма роўнымі паўцыркульнымі нішамі на ўсю вышыню і ёсьць п’едэсталам да наступных ярусаў. Другі дэкаруецца «глухой» аркатурай, пілястры якой пакрывае ляпны расьлінны арнамэнтам, злучанымі нішамі з гіркамі. У трэцім ярусе аркатурны матыў з паўкалёнкамі выяўляецца больш дэталёва. Бакавыя фасады падзяляюцца высокімі пілястрамі. Крылы трансэпта завяршаюцца фігурнымі шчытамі. Аконныя праёмы паўцыркульныя і лучковыя.

Інтэр’ер царквы аздабляецца манумэнтальным малярствам XVII — пачатку XIX ст. Захаваўся зроблены мясцовымі майстрамі да 1672 году 4-ярусны іканастас (скразная разьба па дрэве, пазалота), увенчаны скульптурным укрыжаваньнем у абрамленьні пышнай разьбы.

Галерэя

Гістарычныя здымкі

Старыя здымкі
1917 г.
М. Вінаградаў, 12.12.1917 г.
М. Вінаградаў, 12.12.1917 г.
да 1930 г.

А. Вінэр, 1939 г.
А. Вінэр, 1939 г.
А. Вінэр, 1939 г.
па 1944 г.

Сучасныя здымкі

Сучасны стан
Агульны выгляд
Інтэр'ер
Іканастас
Росьпісы

Крыніцы

^ Чарняўская Т. Магілёўскі Мікольскі манастыр // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 252.
^ Свято-Никольский женский монастырь г. Могилёва. — Могилев: Издание Свято-Никольского женского монастыря, 2006.
^ Мікалай II у Магілёве, Туризм и отдых (рас.)

Літаратура

Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
Вялікае княства Літоўскае: Энцыклапедыя. У 3 т. / рэд. Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: Беларуская Энцыклапедыя, 2005. — Т. 2: Кадэцкі корпус — Яцкевіч. — 788 с. — ISBN 985-11-0378-0

Вонкавыя спасылкі

Царква Сьвятога Мікалая ў Магілёве, Radzima.org

[1] Чарняўская Т. Магілёўскі Мікольскі манастыр // ВКЛ. Энцыкл. — Мн.: 2005 Т. 2. С. 252.

[2] Свято-Никольский женский монастырь г. Могилёва. — Могилев: Издание Свято-Никольского женского монастыря, 2006.

[3] Мікалай II у Магілёве, Туризм и отдых (рас.)

[1]

[2]

[3]