Халіфат Абасыдаў

	Халіфат Абасыдаў; араб. الخلافة العباسية‎
	Халіфат Абасыдаў падчас свайго максымальнага пашырэньня
Афіцыйная мова	арабская
Сталіца	Куфа (750—762); Багдад (762—796; 809—836; 892—1258); Ар-Рака (796—809); Самара (836—892);
Форма кіраваньня	Халіфат

Халіфат Абасыдаў (па-арабску: الخلافة العباسية‎) — фэадальная дзяржава з цэнтрам на землях Блізкага Ўсходу. Існавала ў 750—945 гадах. Сталіца — Багдад (з 762). Кіроўная дынастыя Абасыдаў.

У час найбольшай магутнасьці ў склад дзяржавы ўваходзілі сучасныя Ірак, Іран, значная частка Закаўказьзя і Сярэдняй Азіі, Заходняя Арабія, Сырыя з Палестынай, Эгіпет і Паўночная Афрыка. Асноўныя заняткі насельніцтва: земляробства, жывёлагадоўля, рамесьніцтва — ткацтва, гарбарства, вырабы са скуры, мэталаапрацоўка, ювэлірная справа. Вёўся пастаянны гандаль з народамі Ўсходняй Эўропы, Інданэзіі, Кітаю, Індыі. Зямля была пераважна дзяржаўнай уласнасьцю, частка яе перадавалася фэадалам у часовае карыстаньне як плата за вайсковую службу, з часам гэтыя ўладаньні пераходзілі ў спадчыну.

Розны ўзровень эканамічнага разьвіцьця краінаў, што ўваходзілі ў дзяржаву, неіснаваньне моцных эканамічных і этнічных сувязяў паміж асобнымі вобласьцямі паспрыялі ўзмацненьню адасобленых уладаньняў, якія паступова ператвараліся ў самастойныя дзяржавы — Ідрысыдаў у Марока, Аглябідаў у Іфрыкіі і іншых. Захоп Багдаду ў 945 годзе Буідамі фактычна зьменшыў уплыў Абасыдаў.

Незважаючы на тое, што панаваньне Абасыдаў над шырокай ісламскай імпэрыі паступова пачала зводзіцца да цырыманіяльнай рэлігійнай функцыі, дынастыя захавала кантроль над Мэсапатаміяй. Багдад стаў цэнтрам навукі, культуры, філязофіі і разьвіцьця вынаходніцтва падчас ісламскага Залатога веку. Гэты пэрыяд культурнага разьвіцьця скончыўся ў 1258 годзе, калі горад быў разрабаваны манголамі пад кіраўніцтвам хана Хулагу. Абасыдзкая лінія кіраўнікоў і мусульманская культура ў цэлым, сканчэнтравалася апасьля ў Каіры ў 1261 годзе. Хоць новыя кіраўнікі ня мела вялікай улады, дынастыя працягвала прэтэндаваць на ўладу ў рэлігійных пытаньнях у рэгіёне да асманскай заваёвы Эгіпту ў 1517 годзе.

Літаратура

Беларуская савецкая энцыкляпэдыя. У 12 т. / Беларуская Савецкая Энцыклапедыя; Рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) і інш.. — Мн.: БелСЭ, 1969. — Т. 1. А — Афіна. — С. 16. — 624 с.

Вонкавыя спасылкі

Халіфат Абасыдаў (758—1258). Габрэйская віртуальная бібліятэка