Уладзімер Спасовіч
- Вікіпэдыя мае артыкулы пра іншых асобаў з прозьвішчам Спасовіч.
Уладзімер Данілавіч Спасо́віч (16 студзеня 1829 — 26 кастрычніка 1906) — беларуска-расейска-польскі юрыст, грамадзкі дзеяч, публіцыст, крытык.
Уладзімер Спасовіч | |
па-польску: Włodzimierz Spasowicz | |
Дата нараджэньня | 16 (28) студзеня 1829[1] |
---|---|
Месца нараджэньня | |
Дата сьмерці | 13 (26) кастрычніка 1906[1] (77 гадоў) |
Месца сьмерці | |
Месца вучобы | |
Занятак | журналіст, юрыст, гісторык літаратуры, адвакат, філёляг |
Навуковая сфэра | крымінальнае права[d] і адвакатура[d] |
Месца працы | |
Сябра ў | Познаньскае таварыства сяброў навук[d], Сэрбскае навуковае таварыства[d] і Сэрбская акадэмія навук і мастацтваў[d] |
Навуковая ступень | доктар навук[d] |
Бацька | Данііл Спасовіч |
Вікікрыніцы зьмяшчаюць арыгінальныя матэрыялы, датычныя тэмы артыкула: |
Вікікрыніцы зьмяшчаюць арыгінальныя матэрыялы, датычныя тэмы артыкула: |
Вікіцытатнік зьмяшчае збор цытатаў, датычных тэмы артыкула: |
Біяграфія
рэдагавацьНарадзіўся ў мястэчку Рэчыца Менскай губэрні ва зьмяшанай уніяцка-каталіцкай сям’і. Бацька Данііл быў доктарам мэдыцыны й хірургіі. Дзед Восіп Спасовіч быў уніяцкім сьвятаром. Маці Тэафілія Крэйц была каталічкай-нэафіткай[3]. Сам Уладзімер, як і бацька, стаў уніятам (пасьля скасаваньня ўніі — праваслаўным), а яго сястра разам з маці былі каталічкамі[a].
Пачатковую адукацыю Уладзімер Спасовіч атрымаў у Менскай гімназіі. Пасьля заканчэньня юрыдычнага факультэта Пецярбурскага ўнівэрсытэта (1849) у 1851 годзе абараніў на катэдры міжнароднага права магістарскую дысэртацыю. У 1857—1861 гадах быў прафэсарам крымінальнага права Пецярбургскага ўнівэрсытэту. У знак пратэсту супраць жорсткай расправы над удзельнікамі студэнцкага руху пакінуў у 1861 працу ва унівэрсытэце й выкладаў крымінальнае права ў вучылне правазнаўства. За кнігу «Падручнік крымінальнага права» (1863) Спасовічу прысуджана навуковая ступень доктара права. У працах па тэорыі судова-крымінальных доказаў ён абагульніў і прааналізаваў дзеючыя крымінальнаправавыя нормы й першы выступіў з рэзкай крытыкай «Улажэньня аб пакараньнях крымінальных і папраўчых 1846 г.».
Лічыў, што пакараньне не павінна быць помстай і застрашваньнем, a выкарыстоўваецца дзяржавай з папераджальнай і выхаваўчай мэтамі. Выступаў супраць цялесных і асабліва жорсткіх пакараньняў, у тым ліку супраць сьмяротнай кары. Адну з прычын злачыннасьці бачыў у недасканаласьці дзяржаўных і грамадзкіх установаў, нізкай культуры народа. Спасовіч быў упэўнены, што заканадаўца павінен клапаціцца аб умацаваньні пачуцьця ўласнай годнасьці чалавека, аб павазе й цярплівасьці ў адносінах да чужых перакананьняў і поглядаў. Ідэі Спасовіча былі прызнаны небясьпечнымі, і па распараджэньні імпэратара Аляксандра ІI яго «Падручнік крымінальнага права» быў забаронены. Створаная «найвышэйшым загадам» Аляксандра ІІ спэцыяльная камісыя на чале з шэфам жандараў Даўгарукавым знайшла ў падручніку Спасовіча больш 30 «месцаў», у «якіх утрымліваюцца варожыя думкі», а таксама прызнала, што кніга зьмяшчае «варожыя тэорыі». Згодна з царскім указам, падручнік канфіскавалі, а Спасовіча звольнілі зь дзяржаўнай службы. Спасовіч падвергнуў крытыцы фармальную тэорыю доказаў і выказаў думку, што тэорыя доказаў зьяўляецца галоўнай у сыстэме судаводзтва й складае аснову ўсяго крымінальнага працэсу, самую істотную яго частку, якая абумоўлівае формы судаводзтва й канструкцыю судовых органаў. Распрацаваў і абгрунтаваў уласную клясыфікацыю судовых доказаў. У сваіх навуковых дасьледаваньнях тэарэтычна даказаў неабходнасьць перагляду ўсёй сыстэмы судовага ладу й судаводзтва. Ён патрабаваў заканадаўчага замацаваньня й увядзеньня ў практыку судаводзтва прынцыпаў незалежнасьці суда ад адміністрацыі, нязьменнасьці судзьдзяў, заснаваньня інстытутаў адвакатуры й пракурорскага нагляду, увядзеньня спаборнага, вуснага й галоснага судаводзтва, роўнасьці перад законам з адменай усялякіх пераваг, у тым ліку перавагі мужчыны над жанчынай. Спасовіч лічыў неабходным увесьці выбарныя пасады судзьдзяў з вызначаным узроставым і маёмасным цэнзам. У навуковым артыкуле «Аб мове ў галіне судаводзтва» выказаў думку, што расейскія судовыя чыноўнікі павінны валодаць мовай таго народа, сярод якога працуюць. Быў ідэйным натхняльнікам судовай рэформы ў Расеі. Ён не прымаў непасрэднага ўдзелу ў яе правядзеньні, але большасьць яго прапаноў і навуковых распрацовак былі ўлічаны й леглі ў аснову Судовых статуту 1864 году.
У 1866 годзе ў сувязі з судовай рэформай перайшоў у адвакатуру й стаў адным зь першых у Расеі прысяжных павераных. Дзякуючы сваім прафэсыйным ведам, шырокай эрудыцыі й бліскучым здольнасьцям прамоўцы ён стаў адным зь лепшых расейскіх адвакатаў. Калегі называлі яго «каралём адвакатуры», «першым адвакатам Пецярбурга». Асабліва ахвотна ён выступаў абаронцам па палітычных справах. Апазыцыйна настроены да самадзяржаўна-памешчыцкіх парадкаў у Расеі, ён прымаў удзел амаль ва ўсіх буйнейшых палітычных працэсах свайго часу (у справе нячаеўцаў, у «працэсе 193-х» і інш.). Як судовы прамоўца вызначаўся тонкім аналізам абставін справы й асобы абвінавачанага, майстэрскай распрацоўкай доказаў. Паводле зьместу сваіх судовых прамоў Спасовіч быў, як адзначаў А. Ф. Коні, ня толькі абаронцам, але й мысьліцелем, для якога прыватны выпадак служыў асновай для ўзьняцьця агульных пытаньняў і іх ацэнкі з пункту гледжаньня палітыка, мараліста й публіцыста. У 1872 годзе Ўладзімір Спасовіч выкупіў 1600 дзесяцін зямлі ў графа Якубоўскага, які валодаў Калінаўкай і прылеглымі да яе тэрыторыямі. Зямлю ён здаваў у арэнду заводам па вытворчасьці цукру (Падольле з пачатку XІX стагодзьдзя лічылася «цукровым Данбасам» — О. З.). Спасовіч адбудаваў сядзібу ў вёсцы Лемешаўка (Каліноўскага раёну Віньніцкай вобласьці) (45 кілямэтраў ад Калінаўкі). Пасьля 1917 году ў сядзібе Спасовіча разьмяшчаліся: клюб, кінатэатар, Лемяшэўская васьмігадовая сярэдняя школа. Зараз тут разьмяшчаецца Лемяшэўскі мужчынскі манастыр. Уладзімір Спасовіч памёр 26 кастарычніка 1906 году ў Варшаве ад грыпу. Паколькі адвакат ня быў жанаты, усе свае грашовыя зьберажэньні ён пакінуў Акадэміі навук у Варшаве й фонду выхаванцаў Пецярбурскага рымска-каталіцкага таварыства.
Працы
рэдагаваць- Спасович В. Д. О правах нейтрального флага и нейтрального груза. — Санкт-Петербург, 1851.
- Спасович В. Д. Об отношениях супругов по имуществу по древнему польскому праву. — Санкт-Петербург, 1857.
- Спасович В. Д. О теории судебно-уголовных доказательств в связи с судоустройством и судопроизводством. — Санкт-Петербург, 1861.
- Спасович В. Д. О праве литературной собственности. — Санкт-Петербург, 1861.
- Спасович В. Д. Учебник уголовного права. — Санкт-Петербург, 1863.
- Права авторские и контрафакция. — Санкт-Петербург: М. О. Вольф, 1865. — [2], 106 с.
- Новейшая история Австрии // Вестник Европы. — 1866. — № 1. — С. 148—189
- За много лет, 1859—1871: Статьи, отрывки, история, критика, полемика, судеб. речи и проч. — Санкт-Петербург: тип. Ф. Сущинского, 1872. — [4], II, II, 665 с — С. 312—345
- Пятидесятилетие Петербургского университета // Вестник Европы. — Г. 5, 1870, т. 3, [май]. — Типография Ф. Сущинского, 1870. — 444 с, 1 л. карт.
- Спасович В. Д. Дело о государственном преступлении, так называемом «Нечаевское»: Речь в защиту Алексея Кузнецова. — [Б. м.]: [б. и.], [1872].
- Polityka samobójstwa: uwagi nad pisemkiem Polska i Rossya w 1872 przez b. Członka Rady Stanu Królestwa Polskiego, Drezno 1872. — Poznań: Księgarnia J. K. Żupańskiego, 1872 (Poznań: M. Marx). — 39, [1] s.
- Спасович В. Д. Речь присяжного поверенного В. Д. Спасовича, произнесённая в защиту Д. Д. Шумахера в заседании Уголовного кассационного департамента 10 апреля по делу Московского коммерческого ссудного банка. — [Москва]: Унив. тип., 1877. — 29 с.
- Замечания на проект особенной части Уголовного уложения / Гл. 26. Самовольное пользование чужим имуществом. Ст. 546 и 547 / Сост. чл. С.-Петерб. юрид. о-ва: В. Д. Спасовичем, С. А. Андреевским, Г. В. Гантовером [и др.]. — [Санкт-Петербург], [1887]. — 26 с.
- История славянских литератур А. Н. Пыпина и В. Д. Спасовича. — Изд. 2-е. — Т. 1. — СПб, 1879.
- Spasowicz Wł. Literacki i polityczny spadek po A. Wielopolskim. — Poznań: Księgarnia J. K. Żupańskiego, 1880. — 126 s.
- История славянских литератур А. Н. Пыпина и В. Д. Спасовича. Изд. 2-е. — Т. 2. — СПб, 1881. — 726 с.
- Spasowicz Wł. A. Wielopolski i polityczni jego spadkobiercy. — Poznań, 1881. — 100 s.
- Spasowicz Wł. Studya nie z natury. — Wilno, 1881. — 279 s.
- Жизнь и политика маркиза Велепольского: Эпизод из истории рус.-пол. конфликта и вопроса. — Санкт-Петербург: тип. М. Стасюлевича, 1882. — [2], II, 332, IV с.
- Байрон и некоторые из его предшественников: Публичные лекции / В. Д. Спасович. — СПб.: Типография А. Тагов, 1885. — 157 с — (Библиотека европейских писателей и мыслителей / Издаваемая В. В. Чуйко. Вторая серия. 1885 г.; № 20)
- Спасович В. Д. Об акционерных обществах. — [Тифлис], 1885. — 33 с.
- Mickiewicz i Puszkin przed pomnikiem Piotra Wielkiego: dwa odczyty wygł. w Krakowie w dn. 14 i 15 marca 1886 roku. — Lwów: [s.n.], 1887 (Lwów: E. Winiarz). — 1887. — 52 s.
- Спасович В. Д. Байронизм у Пушкина и Лермонтова: Из эпохи романтизма // Вестник Европы (1866—1918)|Вестник Европы. — 1888|1888. — № 3; 4.
- Спасович В. Д. Новые направления в науке уголовного права / В. Д. Спасович. — М.: тип. товарищества И. Д. Сытина, 1898. — 139 с.
- Спасович В. Д. Байронизм у Пушкина и Лермонтова / В. Д. Спасович; с прил. краткой биогр. лорда Байрона сост. Б. Степанцем. — Вильна: Изд. Сев.-Зап. книгоиздательства, 1911. — VIII, 89 с.
- Спасович В. Д. Столетний юбилей лорда Байрона / Пер. с польского // Пантеон Литературы. — 1888. — № 2.
- Черногория и законник Богишичаh // Вестник Европы. — 1889. — № 2.
- O obecnym stanie ziemstwa w posiadających je guberniach cesarstwa rosyjskiego i o projektowanych w tém ziemstwie reformach. — Lwów. — 1889. — 42 s.
- Konrad Wallenrod: odczyt Włodzimierza Spasowicza miany w dniu 10go września 1889 roku w Sali Ratuszowej we Lwowie. — Lwów. — 1889. — 39 s.
- Спасович В. Д. Сочинения. Т2. — СПб, 1889.
- Спасович В. Д. Сочинения. Т.3. — СПб, 1890.
- Спасович В. Д. Сочинения. Т.4. — СПб, 1891.
- Spasowicz Wł. Dzieje literatury polskiej / przekł. z ros.- Kraków- Warszawa, 1891.
- Спасович В. Д. Две речи В. Д. Спасовича: 1. 17-го апр. 1891 г. в общем собрании присяжных поверенных Спб. судебного округа в день XXV-летия действия в нём судебных уставов; 2. 31-го мая 1891 г. на товарищеском обеде в день XXV-летия деятельности его самого, как присяжного поверенного. — Берлин, 1892. — 34 с.
- Проект положения об авторских правах. — [Санкт-Петербург]: тип. и лит. В. А. Тиханова, ценз. 1894. — 8 с.
- Spasowicz Wł. Schiller i Goethe w pamiętnem dziesięcioleciu ich przyjaźni : od połowy 1794 do początku 1805 r. — Petersburg. — 1894.
- Спасович В. Д. Сочинения. Т.5. — СПб, 1895.
- Новые направления в науке уголовного права. — Москва: тип. товарищества И. Д. Сытина, 1898. — 139 с — (Вопросы науки, искусства, литературы и жизни; № 17)
- Spasowicz Wł. Mickiewicz i społeczeństwo rosyjskie // Kraj. — 1899. — № 9.
- Wincenty Pol jako poeta. — Lwów: Księgarnia Polska, [1881] (Lwów: I. Związkowa Druk.). — 96 s.
- Спасович В. Д. Срочный вопрос : (По поводу проекта введ. зем. учреждений в запад. губ.). — Санкт-Петербург. −1900. — 32 с.
- Спасович В. Д. Вопросы, возбуждаемые новейшими проектами преобразований акционерного законодательства в России // Русское Экономическое Обозрение. — 1900. — № 3.
- Спасович В. Д. О трудах Макса Гумилевича по польской истории. — Санкт-Петербург: тип. Акад. наук, 1901. — [2], 6 с.
- Спасович В. Д. Семь судебных речей по политическим делам: (1877—1887). — Берлин, [1901]. — 273 с.
- Спасович В. Д. Заметки о проекте земского управления для 13 неземских губерний. — Санкт-Петербург, 1902. — 73 с.
- Спасович В. Д. История польской литературы на немецком языке берлинского профессора Александра Брикнера: [Рец.]. — Санкт-Петербург, 1902. — 16 с.
- Спасович В. Д. Застольные речи (1873—1901) / под ред. Э. Л. Каспровича. — Лейпциг: типография Ф. А. Брокгауза, 1903. — 104 с.
- Spasowicz W. W obronie własnej: odpowiedź panu Szymonowi Askenazemu / Wł. Spasowicz. — Petersburg: Drukarnia Trenke i Fusnot, 1903. — 29 s.
- Семь судебных речей по политическим делам: (1877—1887). — Санкт-Петербург: В. Врублевский, 1908. — [8], 229 с.
- Spasowicz W. Polityka samobójstwa, w: tenże, Pisma, t. IX, Warszawa, 1908. — S. 3—15.
- Спасович В. Д. Байронизм у Пушкина и Лермонтова. С приложением краткой биографии лорда Байрона, составленной Богданом Степанцем. — Вильно, 1911. — 90 c.
- Спасович В. Д. Сочинения. — 2-е изд. — Т. 1—10. — Санкт-Петербург, 1913.
- Спасович В. Д. Дело Дмитриевой и Каструбо-Карицкого // Судебные речи известных русских юристов. Сборник. — М.: Госюриздат, 1956. — С. 556—563
- Geschichte der slawischen Literaturen. 1er Bd. / Alexander Nikolajewitsch Pypin, Wladimir Danilowitsch Spasowitsch. — Bautzen. — 1982.
- Избранные труды и речи / В. Д. Спасович; сост. И. В. Потапчук. — Тула: Автограф, 2000. — 496 с — (Юридическое наследие). — ISBN 5-89201-008-2
- Спасович В. Д. О теории судебно-уголовных доказательств: В связи с судоустройством и судопроизводством. — М., 2001. — 93 с.
- Спасович В. Д. Судебные речи. — М., 2010.
- Spasowicz Wł. Liberalizm i narodowość: wybór pism / W. Spasowicz; wstępem opatrzył Dariusz Szpoper. — Kraków: Ósrodek Myśli Polit., 2010. — XXII, 349 s.
- Spasowicz W. Władysław Syrokomla. Studium literackie. — Lwów, 2014.
- Спасович В. Д. Права авторские и контрафакция: законодательство XIX века (до 1863 года): с приложением статьи «О фотографической собственности». — Изд. 2-е. — Москва, 2015. — 106 с.
- С71 Избранные труды / В. Д. Спасович. — Минск : Редакция журнала «Промышленно-торговое право», 2015. — 320 с — (Наследие права)[4].
- Spasowicz Wł. Śmierć w rzece Kura i inne zagadki kryminalne : mowy obrończe z lat 1869—1878 / przełożyły Małgorzata Migdalska, Jolanta Skrunda. — Warszawa, 2016.
Пераклады
рэдагаваць- Orzelski Ś. Bezkrólewia ksiąg osmioro, czyli dzieje Polski od zgonu Zygmunta Augusta roku 1572 az do roku 1576. Т.1. — Petersburg, Nakł. B.M. Wolffa. — 1855 (перевод В. Спасовича).
- Rudawski W. J. Historja polska od śmierci Władysława IV aż do pokoju oliwskiego, czyli dzieje panowania Jana Kazimierza od 1648 r./przeł. z łac., życiorysem i objaśnieniami uzup. Włodzimierz Spasowicz. T. 1-2. — Petersburg — Mohylew. — 1855.
- Orzelski Ś. Bezkrólewia ksiąg osmioro, czyli dzieje Polski od zgonu Zygmunta Augusta roku 1572 az do roku 1576. Т.2. — Petersburg, Nakł. B.M. Wolffa. — 1856 (перевод В. Спасовича).
- Orzelski Ś. Bezkrólewia ksiąg osmioro, czyli dzieje Polski od zgonu Zygmunta Augusta roku 1572 az do roku 1576. Т.2. — Petersburg, Nakł. B.M. Wolffa. — 1858 (перевод В. Спасовича).
- Kto ma państwo morskie... : problemy morza w opinii dawnej Polski / wybór tekstów, wstęp i objaśnienia Edmunda Kotarskiego ; [teksty łac. tł.: Jan Dymitr Solikowski, Włodzimierz Spasowicz, Maria Gurbisz]. - Gdańsk.-1970.
Рэдагаваньне
рэдагаваць- Льюис Дж. Г. История философии от начала её в Греции до настоящих времён / под ред. В. Спасовича. — СПб.,1865—1867.
- Богишич В. В. Общий имущественный законник для Княжества Черногорского : (По второму изд. 1898 г.) / Пер. М. П. Кусакова, под ред. В. Д. Спасовича. — Санкт-Петербург, 1901. — [2], 239 с.
- Черногория. Законы и постановления. Общий имущественный законник для Княжества Черногорского / Пер. М. П. Кусакова под ред. В. Д. Спасовича. (По 2-му изд. 1898 г.). — Санкт-Петербург, 1901.
- Очередные вопросы в Царстве Польском: Этюды и исслед. / Под ред. В. Спасовича и Э. Пильца. — 2-е изд. — Т. 1. — Санкт-Петербург, 1902.
- Potrzeby społeczne w Królestwie Polskiem : praca zbiorowa. — T. 1 / pod red. Włodz. Spasowicza, E. Piltza. — Kraków, 1902.
Літаратура
рэдагаваць- Спасо́віч Уладзімір Данілавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 105. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
- Спасо́віч Уладзімір Данілавіч // Беларусь: энцыклапедычны даведнік / Рэдкал. Б. І. Сачанка (гал. рэд.) і інш.; Маст. М. В. Драко, А. М. Хількевіч. — Мн.: БелЭн, 1995. — С. 680. — 800 с — 5 000 экз. — ISBN 985-11-0026-9.
- Śmierć w rzece Kura i inne zagadki kryminalne. Mowy obrończe z lat 1869—1878. Małgorzata Migdalska, Jolanta Skrunda (przekład). Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 2016. ISBN 978-83-64822-62-9.
- Maciej Jankowski: Być liberałem w czasie trudnym. Rzecz o Włodzimierzu Spasowiczu. Łódź: Ibidem, 1996. ISBN 83-902789-8-7.
- Budowniczy złotego mostu. «Nowości Illustrowane». Nr 44, s. 23-24, 3 listopada 1906.
- Sławęcka E. Włodzimierz Spasowicz jako krytyk literatury rosyjskiej. — Wrocław-Warszawa-Kraków, 1969.
- Kulczycka-Saloni J. Włodzimierz Spasowicz : zarys monograficzny. — Wrocław: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, 1975.
- Paszkowska M. Włodzimierz Spasowicz — Polak z Białorusi. Szkic do portretu // Wielokulturowość polskiego pogranicza. Ludzie-idee-prawo. — Białystok, 2003. — S. 375—379.
- Jaszczuk А. Czy Włodzimierz Spasowicz był zdrajcą narodu? // Kwartalnik Historyczny, 1994. — № 2. — S. 11—25.
- Бастрыкин А. И. Страничка истории. Владимир Данилович Спасович // Советская юстиция. — М., 1982. — 18. — С. 28—30.
- Быков П. В. Д. Спасович // Всемирная иллюстрация : журнал. — 1891. — Т. 45, № 1170. — С. 431—432.
- Винавер М. М. Речь о Спасовиче. — Санкт-Петербург: тип. тов. «Общественная польза», 1907. — 56 с.
- Гучков С. М., при участии Мелиховой Л. С. СПАСО́ВИЧ Владимир Данилович // Русские писатели, 1800—1917 : Биографический словарь / гл. ред. Б. Ф. Егоров. — М. : Большая российская энциклопедия ; СПб. : Нестор-История, 2019. — Т. 6 : С—Ч. — С. 16—18. — 656 с — (Сер. биогр. словарей: Русские писатели. 11—20 вв.). — 1000 экз. — ISBN 5-85270-011-8. — ISBN 978-5-4469-1616-0 (т. 6).
- Кони А. Ф. Отцы и дети судебной реформы. — СПб., 1914. — С. 229.
- Родичев Ф. И. В. Д. Спасович // Право, 1901. — № 23.
- Скрипилёв Е. А. В. Д. Спасович — «король русской адвокатуры» // Государство и право, 1995.— № 7.
- Спасович, Владимир Данилович // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона : в 86 т. (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.
- Смолярчук В. И. В. Д. Спасович: учёный-юрист, литератор, судебный оратор // Советское государство и право, 1982. — № 10.
- Троицкий Н. А. Корифеи российской адвокатуры. — М.: Центрполиграф, 2006. — 415 с — Тираж 3000 экз. — (Россия забытая и неизвестная). — С. 52—80. — ISBN 5-9524-2559-3.
- Чубинский М. П. Памяти В. Д Спасовича // Вестник Европы, 1909. — № 1—2.
- Шикман А. П. Деятели отечественной истории. Биографический справочник. — Москва, 1997.
Спасылкі
рэдагаваць- Спасовіч Уладзімір Данілавіч (16.1.1829— 26.10.1906)
- Włodzimierz Spasowicz, Pisma. T. 1-8, Petersburg 1892—1903 (лічбавая копія)
- Працы Ўладзімера Спасовіча ў сэрвісе Polona
Заўвагі
рэдагаваць- ^ Сам Спасовіч потым напісаў: «Я антыцаркоўнік, антынацыяналіст і антыдзяржаўнік… У дзяцінстве я акунуўся ў іншае асяродзьдзе, нібы ў глыбокае возера, у хвалях якога я паздаравеў і адужэў. Гэтае возера была мая Радзіма, мая Літва, ці Белая ці Чорная Русь, – розныя па-рознаму яе называлі. Мая радзіма выдадзена была мне ў гатовай форме, культурнай і гістарычнай, у форме польскай культуры».
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б Русские писатели 1800—1917: Биографический словарь (русский) (рас.) / под ред. Б. Ф. Егоров — 2019. — Т. 6:С—Ч. — 656 с.
- ^ а б Спасович Владимир Данилович // Большая советская энциклопедия (рас.): [в 30 т.] / под ред. А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ^ Tomasz Dolata, Włodzimierza Spasowicza działalność pro publico bono, [w: Pro publico bono — idee i działalność, Wrocław 2016, s. 125—133.]
- ^ В. Д. Спасович «Избранные труды»