Сямён Вальфсон

Сямён Якаўлевіч Вальфсон (8 чэрвеня [ст. ст. 27 траўня] 1894, Бабруйск — 1941, Менск) — дзяржаўны дзяяч БССР, філёзаф, літаратуразнавец, пэдагог.

Сямён Вальфсон
Дата нараджэньня	27 траўня (8 чэрвеня) 1894 або 1894
Месца нараджэньня	Бабруйск, Менская губэрня, Расейская імпэрыя
Дата сьмерці	1941
Месца сьмерці	Менск
Месца вучобы	Гайдэльбэрскі ўнівэрсытэт Кіеўскі нацыянальны ўнівэрсытэт імя Тараса Шаўчэнкі (1919)
Занятак	літаратуразнаўца, сацыёляг, філёзаф
Навуковая сфэра	філязофія
Месца працы	БДУ Інстытут дзяржавы і права НАН Беларусі[d]
Сябра ў	Цэнтральны выканаўчы камітэт БССР, Адзінства і Саюз ваяўнічых бязбожнікаў
Узнагароды
Сямён Вальфсон у Вікісховішчы

Да Першае сусьветнае вайны вучыўся ў Гайдэльбэрскім унівэрсытэце, з пачаткам вайны вярнуўся ў Расею. У 1919 скончыў Кіеўскі ўнівэрсытэт. Сябар ЦВК БССР (1929—1938). Акадэмік АН БССР (ад 1928), акадэмік-сакратар Аддзяленьня грамадзкіх навук АН БССР (ад 1936). Прафэсар БДУ (ад 1921), дэкан факультэту права і гаспадаркі (1925—1930), першы намесьнік дэкана факультэта грамадзкіх навук БДУ (ад 1936). Дырэктар Інстытуту філязофіі й права (1931—1938).

У час хвалі рэпрэсіяў 1937—1938 змог трапіць у псыхіятрычны шпіталь (1938) і перабыць там, верагодна, да 1940. У 1940—1941 ізноў працаваў. Пасьля захопу Менску нямецкімі войскамі быў схоплены й забіты.

Дасьледаваў гісторыю філязофіі, сацыялёгіі, навукі й культуры, стан рэлігійнага жыцьця. Аўтар падручнікаў па дыялектычным матэрыялізьме. Дасьледаваў творчасьць Максіма Горкага, Аляксандра Пушкіна, І. Гурскага. Стварыў шэраг работ па праблеме фашызму: «Расавыя тэорыі фашызму і клясавае ходаньне» (1934), «Расавыя тэорыі» германскага фашызму" (1937) і інш.

Як літаратурны крытык выступаў з пазыцыяў вульгарнага сацыялягізму, палемізаваў з плынямі ў беларускім мовазнаўстве (на чале якіх называў Іосіфа Воўк-Левановіча й Пятра Бузука, Язэпа Лёсіка), прадстаўнікоў якіх вінаваціў, адпаведна, у схільнасьці да расейскага вялікадзяржаўнага шавінізму і да «антыпралетарскага» моўнага пурызму; пазьней удзельнічаў у выпуску зборніку «Навука на службе нацдэмаўскай контррэвалюцыі. Ідэалёгія і метадалёгія нацдэмакратызму» (1931). У сваёй прамове на паседжаньні, прысьвечаным трыццаціпяцігодзьдзю літаратурнае дзейнасьці Янкі Купалы (8 сьнежня 1940), «здолеў узьняцца над спрошчанасьцю сваіх [ранейшых] трактовак», адзначыў «незабыўныя гістарычныя заслугі Купалы».

Бібліяграфія

• Диалектический материализм. Мн., 1922;
• Марксизм и педагогика. Мн., 1924;
• Плеханов. Мн, 1924;
• Диалектический материализм. Ч. 1-3. 6-е изд. Мн., 1926;
• За марксізм. Мн., 1928;
• Сучасная рэлігійнасьць. Мн., 1930;
• Супраць расавых тэорый. Мн, 1935;
• Сям’я і шлюб у гістарычным развіцці. Мн., 1937;
• В матрацной могиле: Повесть из жизни Генриха Гейне. Мн, 1940.

Літаратура

• ВАЛЬФСОН Сямён Якаўлевіч // Маракоў Л.У. Рэпрэсаваныя літаратары, навукоўцы, работнікі асветы, грамадскія і культурныя дзеячы Беларусі, 1794—1991. Энц. даведнік. У 10 т. Т. 3. Кн.1. — Мн:, 2003. ISBN 985-6374-04-9.
• Беларускія пісьменьнікі: Біябібліяграфічны слоўнік. Т. 1. — Мн., 1992.
• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 1996. — Т. 3: Беларусы — Варанец. — 511 с. — ISBN 985-11-0068-4
• Яноўскі А., Зельскі А. Гісторыя Беларускага дзяржаўнага універсітэта ў біяграфіях яго рэктараў. — Мн., 2001. С. 49.