Амэлія Залуская

Амэ́лія Залу́ская, у дзявоцтве Агі́нская (па-польску: Amelia Załuska z Ogińskich; 10 сьнежня 1805, Залесьсе — 5 верасьня 1858, Іск’я) — кампазытарка, паэтка, мастачка, сузаснавальніца куроту Івоніч-Здруй, дама аўстрыйскага ордэну Зорнага крыжа.

Амэлія Залуская

Amelia Załuska
Амэлія Залуская з дачкой
Агінскі
Асабістыя зьвесткі
Нарадзілася	10 сьнежня 1805 Залесьсе
Памерла	5 верасьня 1858 (52 гады) Іск’я
Пахаваная	Іск’я[d]
Род	Агінскія
Бацькі	Міхал Клеафас Агінскі Марыя Нэры
Муж	Караль Залускі
Дзеці	Міхал Тэафіль Марыя Эма Юзэф Караль Бэрнард Ірэнэюш Станіслаў Іва Іда Францішка
Дзейнасьць	малярка, паэтка, кампазытарка, пісьменьніца
Рэгаліі

Жыцьцяпіс

Амэлія Агінская ў 3-хгадовым узросьце на малюнку Франсуа-Ксавіера Фабра

Дачка кампазытара Міхала Клеафаса Агінскага (1765—1833) і сьпявачкі Марыі Нэры (1778—1851). Зь сям’і вынесла любоў да навукі, літаратуры і музыкі. Валодала некалькімі мовамі: францускай, ангельскай, італьянскай і нямецкай. Ведала таксама лаціну, расейскую і летувіскую. З малога ўзросту езьдзіла ў далёкія падарожжы. Дзякуючы навучаньню ў выбітных настаўнікаў музыкі авалодала ігрой на фартэпіяна і мела тэарэтычныя веды, патрэбныя для складаньня кампазыцыяў. З жарсьцю займалася паэзіяй. Пры нагодзе пісала вершы і малявала. Склала некалькі твораў для фартэпіяна, між іншага: Палянэз до мінор у чатыры рукі, Палянэз ля мажор, Мазурка рэ мінор, полька, тры вальсы і кароткія творы: Marche de Cavallerie, Les Adieux à Joseph (Souvenir) і Walce пад назовам Рэха Івоніча, выдадзеныя ананімна ў Вене.

У Івоніч прыбыла з Клайпеды, ужо замужам за Каралем Залускім. Шлюб адбыўся 11 траўня 1826 ў кармэліцкім касьцёле ў Вільні. У 1831—1835 Залускія мешкалі ў прускай дзяржаве, у Клайпедзе. Па канфіскацыі маёнткаў на Літве і страце права пражываньня пераехалі ў 1837 у Галіцыю і пасяліліся ў Івонічы, які перайшоў ім у спадчыну. У 1837—1845 будавалі курорт. Паводле ейных праектаў і пад ейным паглядам паўсталі першыя лекавыя будынкі. Муж памёр у 1845 року.

Дапамагала мясцовым жыхарам. У 1847 зладзіла дапамогу для хворым на тыфус людзей.

Памерла ў 1858 у італьянскай Іск’і, дзе й пахаваная.

Ушанаваньне памяці

Ейнае імя дагэтуль носіць адна зь мінэральных крыніцаў у Івоніч-Здруі. У парафіяльным касьцёле ў Івонічы знаходзіцца памятная таблічка. У 2002 імем Амэліі і Караля Залускіх названая гімназія ў Івоніч-Здруі.

Сям’я

У шлюбе з Каралем мелі адзінаццаць дзяцей: Міхала Караля (1827—1893, ажаніўся з Геленай Бжастоўскай), Тэафіля (1828—1829), Марыю (1829—1910, замужам за Ўладыславам Галашэўскім), Эму (1831—1912, замужам за Тэафілем Войцехам Асташэўскім), Юзэфа (1832—1834), Караля Бэрнарда (1834—1919), Ірэнэюша (1835—1868), Станіслава Марыю (1838—1904), Іву (1840—1881), Іду (1841—1916, замужам за Гугам Зайлернэм) і Францішку (1843—1924, замужам за Вітам Жаленскім).

Літаратура

• Wspomnienia o rodzinie Załuskich w XIX stuleciu. — Kraków: 1907.
• Andrzej Kwilecki. Załuscy w Iwoniczu. — Kórnik: Biblioteka Kórnicka PAN, 1993. — ISBN 83-85213-15-5

Вонкавыя спасылкі

Амэлія Залуская — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Генэалёгія нашчадкаў Вялікага сойму  (пол.)
• Дынастыя Агінскіх  (пол.)