Пісьменства
Пісьменства — форма фіксацыі вуснай мовы, што служыць для зносінаў паміж людзьмі на адлегласьці і замацаваньня ў часе. Пісьмо звычайна перадаецца праз сымбалі, часьцяком у форме літараў і лічбаў, як правіла. Яны запісваюцца на сталым носьбіце, як то ў друкаваным ці электронным выглядзе, хоць таксама могуць быць выкарыстаны для захаваньня на непрацяглы час, як то запіс на пяску або паветраная рэкляма.
Пісьменства выкарыстоўвае пэўную сыстэму знакаў (малюнкаў, герогліфаў, літараў), і паводле аб’ёму значэньня, якое перадае адзін знак, вызначаюцца 4 адметныя формы пісьма: піктаграфічнае (або малюнкавае; знак перадае агульны сэнс выказваньня), ідэаграфічнае (знак перадае значэньне аднаго слова), складовае (або сылябічнае; знак перадае пасьлядоўнасьць гукаў), літарна-гукавое (або фанаграфічнае; знак перадае адзін гук).
Любая канкрэтная сыстэма можа мець атрыбуты больш чым адной з гэтых катэгорыяў. У літарна-гукавой катэгорыі ёсьць стандартны набор літараў, асноўных пісьмовых знакаў ці графаў, як то зычных і галосных, якія кадуюць на аснове агульнага прынцыпу тэкст. Пэўную сыстэму часьцяком можна вызначыць толькі шляхам вызначэньня колькасьці знакаў, якія выкарыстоўваюцца ў сыстэме. Альфабэты звычайна выкарыстоўваюць набор у 20—35 знакаў дзеля перадачы мовы ў поўным аб’ёме, у той час як складовая сыстэма можа мець 80—100 такіх набораў. Піктаграфічныя і ідэаграфічныя сыстэмы могуць мець некалькі сотняў знакаў і больш. Шмат пісьмовых сыстэмаў таксама ўключаюць у сябе адмысловы набор сымбаляў, вядомых як пунктуацыя, які выкарыстоўваецца для тлумачэньня і дапамогі ў фіксацыі нюансаў і зьмяненьняў у значэньні паведамленьня, якія перадаюцца вусна сыгналамі ў тэрмінах, танальнасьці, акцэнце, флексіі ці інтанацыі.
Сыстэмам пісьма папярэднічаў пэрыяд выкарыстаньня протапісьменства, у якім выкарыстоўваліся піктаграмы, ідэаграмы і іншыя мнеманічныя сымбалі. Протапісьменству не хапала магчымасьці захапіць і выказаць поўны спэктар думак і ідэяў. Вынаходніцтва сыстэмаў пісьма, якое датуецца пачаткам бронзавага веку ў эпоху позьняга нэаліту канца 4 тысячагодзьдзя да н. э., дало магчымасьць дакладнага запісу гісторыі чалавецтва, бо вусная форма певедамленьня схільна да павелічэньня недакладнасьці ў тэксьце зь цягам часу. Неўзабаве, пісьменства забясьпечыла надзейную форму зносінаў на далёкіх адлегласьцях. Зьяўленьне выдавецкай дзейнасьці спрыяла разьвіцьцю асяродзьдзя для раньняй формы масавай камунікацыі.
Вонкавыя спасылкі рэдагаваць
- Дасьледваньні формаў пісьменства. Оксфардзкі часопіс. (анг.)
- Кансорцыюм Юнікоду. (анг.)
- Сыстэмы пісьма. Ancient Scripts. (анг.)