Пашпарт

пасьведчаньне асобы, выдадзенае грамадзяніну дзяржавы

Пашпарт (па-італьянску: passaporto — дазвол на прыбыцьцё ў порт; па-француску: passeport) — дакумэнт, што выдаецца дзяржаваю, для сьведчаньне асобы сваіх грамадзян. Пашпарт надае права легальна перасякаць дзяржаўную граніцу і пазначае грамадзянства яго ўласьніка.

Пашпарт 1917 году
Пашпарт БНР 1918 году
Пашпарт 1942 году, Гарадзішча
Узор пашпарту РБ 1993 году

Звычайна пашпарт ўтрымлівае асноўныя зьвесткі грамадзяніна, яго імя, прозьвішча, год нараджэньня, фатаздымак. Некаторыя краіны выдаюць біямэтрычныя пашпарты, што маюць вышэйшую абарону ад падробкі й утрымліваюць дадатковую інфармацыю пра грамадзяніна.

Гісторыя рэдагаваць

У сярэднявяковай Эўропе, збольшага ў Францыі і некаторых італьянскіх княствах назвай «пашпарт» акрэсьлівалі розныя дакумэнты, што дазвалялі купцам наведваць гарады. Праз шмат стагодзьдзяў у большасьці краін не існавала абавязковага дакумэнту, які б быў патрэбны для замежных падарожжаў. Выключэньнем была царская Расея і Асманская імпэрыя. Расейскія пагранічныя ваяводы прапускалі замежнікаў толькі пры наяўнасьці ў іх «проезжих» грамат. Пётар І наяўнасьць такіх грамат абаснаваў заканадаўча ў 1719 годзе.

Заканадаўства і дакумэнты ў Эўропе для замежных вандровак пачалі ўводзіць толькі ў 19 стагодзьдзі. Першыя агульныя пашпарты і неабходнасьць валоданьня імі для пераходу праз граніцу заснавала Францыя (1867), Брытанская імпэрыя (1873), Італьянская Каралеўства (1873) ды ЗША (1889). Пасьля 1-й Сусьветнай вайны ў Эўропе паўстала патрэба пашпартнага і мытнага рэгуляваньня.

Пасьля Другой сусьветнай вайны ў краінах Савецкага блёку была абмежавана выдача дазволаў на выезд за мяжу. У СССР для вандроўкі за межы краіны патрабаваўся «замежны пашпарт». У калгасах пашпарты не выдавалі наогул да сярэдзіны 60-х гадоў 20 стагодзьдзя, каб стрымаць адток насельніцтва ў гарады.

Гісторыя беларускага пашпарту рэдагаваць

Першыя пашпарты на беларускай мове (лацінцы) пачала выдаваць у Обэр Осьце Нямецкая адміністрацыя ў акрузе Галоўнакамандуючага на Ўсходзе ў 1916—1917 гадах. Яны былі на нямецкай і беларускай мовах. На 5 старонках утрымліваліся асабістыя зьвесткі асобы, месца нараджэньня, дзе жыве, чым займаецца, веравызнаньне, фатаздымак у рост чалавека, асаблівыя прыкметы, адбіткі «правага паказнога пальца», подпіс прадстаўніка мясцовай улады альбо двух сьведак.

У 1993 годзе быў зацьверджаны ўзор беларускага пашпарту (пастанова Савету міністраў РБ 14 ліпеня 1993 г. N 463 «Аб зацьвярджэньні палажэньня аб пашпарце грамадзяніна РБ, узору гэтага пашпарту і апісаньня яго»).

Пасьля рэфэрэндуму 14 траўня 1995 году былі зьмененыя дзяржаўныя сымбалі Рэспублікі Беларусь. Таму ў 1996 годзе былі ўведзеныя новыя ўзоры беларускага пашпарту.

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць

  Пашпартсховішча мультымэдыйных матэрыялаў