Паліцыя Расеі

Палі́цыя (па-расейску: Полиция) — складная частка адзінай цэнтралізаванай сыстэмы Міністэрства ўнутраных справаў Расейскай Фэдэрацыі. Уключана ў органы ўнутраных справаў.

Паліцыя Расеі
Папярэднік	міліцыя[d]
Дата ўтварэньня	7 (18) чэрвеня 1718 і 1 сакавіка 2011
Управа	Міністэрства ўнутраных справаў Расейскай Фэдэрацыі[d] і Урад Расейскай Фэдэрацыі[d]
Колькасьць работнікаў	750 000 чал. (2018)
Старонка ў сеціве	mvd.ru (рас.)
Колішняя назва	Міліцыя
Паліцыя Расеі ў Вікісховішчы

Паліцыя прызначана для абароны жыцьця, здароўя, правоў і свабодаў грамадзян Расейскай Фэдэрацыі, замежных грамадзян, асобаў без грамадзянства; для процідзеяньня злачыннасьці, аховы грамадзкага парадку, уласнасьці і для забесьпячэньня грамадзкай бясьпекі.

У межах сваёй кампэтэнцыі кіраўніцтва дзейнасьцю паліцыі ажыцьцяўляюць Прэзыдэнт Расейскай Фэдэрацыі непасрэдна ці празь Міністра ўнутраных справаў, кіраўнікі тэрытарыяльных органаў Міністэрства ўнутраных справаў і кіраўнікі падразьдзяленьняў паліцыі. Паказаныя кіраўнікі нясуць адказнасьць за выкананьне ўскладзеных на паліцыю абавязкаў.

Сучасная структура

У структуру цэнтральнага апарату МУС Расеі ўваходзяць наступныя падразьдзяленні паліцыі:

1. Галоўнае ўпраўленьне пазаведамаснай аховы.
2. Галоўнае ўпраўленьне па забесьпячэньні бясьпекі дарожнага руху
3. Галоўнае ўпраўленьне па забесьпячэньні аховы грамадзкага парадку і каардынацыі ўзаемадзеяньня з органамі выканаўчай улады суб’ектаў Расейскай Фэдэрацыі.
4. Галоўнае ўпраўленьне па процідзеяньні экстрэмізму
5. Галоўнае Ўпраўленьне ўласнай бясьпекі МУС Расеі.
6. Галоўнае ўпраўленьне на транспарце.
7. Галоўнае ўпраўленьне крымінальнага вышуку.
8. Галоўнае ўпраўленьне эканамічнай бясьпекі і процідзеяньня карупцыі.
9. Нацыянальнае цэнтральнае бюро Інтэрполу.
10. Апэратыўнае ўпраўленьне.
11. Упраўленьне па забесьпячэньні бясьпекі асобаў, дзейнікаў дзяржаўнай абароны.
12. Упраўленьне па забесьпячэньні дзейнасьці падразьдзяленьняў спэцыяльнага прызначэньня і авіяцыі.
13. Упраўленьне па забесьпячэньні бясьпекі буйных міжнародных і масавых спартовых мерапрыемстваў.
14. Упраўленьне апэратыўна-вышуковай інфармацыі.
15. Упраўленьне па арганізацыі дазнаньня.
16. Сьледчы дэпартамэнт

Гісторыя паліцыі Расеі

Існавалая сыстэма дзяржаўных службаў па ахове грамадзкага парадку і барацьбе з злачыннасьцью ў Расейскай імпэрыі і зноў арганізаваная з 1 сакавіка 2011 году Расейскай Фэдэрацыі (за выключэньнем структур, якія не адносяцца да МУС, якія ўжо існуюць ці існавалі раней і называліся паліцыяй).

XVI стагодзьдзе

У 1504 годзе ў Маскве былі ўсталяваны рагаткі, пры якіх знаходзілася варта. Варта ўтрымоўвалася мясцовымі жыхарамі. Горад быў падзелены на раёны, паміж якімі былі пабудаваныя вароты з кратамі. Забаранялася перасоўвацца ўначы па горадзе, ці без асьвятленьня. Вялікі князь Іван Грозны заснаваў разьезды па Маскве для выкананьня бясьпекі.

Судзебнік Івана IV перадаў справы «пра вядомых разбойніках» пад юрысдыкцыю губных старастаў. Да гэтага Губныя граматы насілі характар падараваньня, і даваліся па чалабіцьця самага насельніцтва. Губная грамата давала дазвол мясцоваму грамадзтву самастойна ведаць у вобласьці Губную справу.

У гарадах паліцэйскія функцыі выконвалі гараднічыя, уведзеныя замест агнішчанаў.

Разбойны загад упершыню згадваецца ў 1571 годзе і з той пары бесьперапынна існаваў да XVIII стагодзьдзя. З 1539 году ў пісьмовых крыніцах згадваюцца ў Маскве баяры, якім разбойныя справы загаданы. Няволін мяркуе, што гэта была часавая камісія, заснаваная для зьнішчэньня разбояў, якія тады ўзмацніліся. Але бо разбоі не спыняліся, то часавая камісія зрабілася сталаю і такім чынам зьявілася разбойная хата, ці разбойны загад.

XVIII стагодзьдзе

7 чэрвеня 1718 году Пётар I заснаваў у Санкт-Пецярбурзе Галоўную паліцыю. Генэрал-паліцмэйстэрам быў прызначаны генэрал-ад’ютант Дэвіер. Першапачаткова штат паліцыі складаўся з намесьніка генэрал-паліцмэйстэра, 4 афіцэраў і 36 ніжніх чыноў. Справаводзтва ў Галоўнай паліцмэйстэрскай канцылярыі вялі дзяк і дзесяць пад’ячых. Паліцыя ня толькі сачыла за парадкам у горадзе, але і выконвала шэраг гаспадарчых функцыяў, займалася добраўпарадкаваньнем гораду — брукаваньнем вуліц, асушваньнем багністых месцаў, уборкай сьмецьця і т. п. Стараньнямі Дэвіера ў 1721 годзе ў Санкт-Пецярбургу былі пастаўлены першыя ліхтары і лаўкі для адпачынку. Была арганізавана пажарная служба. Акрамя таго, паліцыя валодала паўнамоцтвамі судовай інстанцыі і мела магчымасьць прызначаць пакараньні па крымінальных справах.

19 студзеня 1722 заснавана ў Маскве пасада обэр-паліцмэйстэра, якая зьяўлялася вышэйшай паліцэйскай пасадай Масквы і адпавядала V клясы Табэлю пра рангі. Обэр-паліцмэйстэр прызначаўся імпэратарам з вайсковых ці грамадзянскіх чыноў. У адпаведнасьці зь інструкцыяй ад 9 ліпеня 1722}} обэр-паліцмэйстэр кіраваў аховай грамадзкага спакою ў Маскве, зьяўляўся кіраўніком Маскоўскай паліцмэйстэрскай канцылярыі, а з 1782 году — Управы благачыньня. У 1729—1731 і 1762—1764 гадах кіраўнік Маскоўскай паліцыі называўся генэрал-паліцмэйстэрам.

З 1775 году (пасьля «Ўстановы для кіраваньня губэрнямі Ўсерасейскай імпэрыі») гараднічых пачаў прызначаць Сэнат.

Маскоўскія обэр-паліцмэйстэры

Асоба	Тытул, чын, званьне	Час замяшчэньня пасады
Максім Грэкаў	палкоўнік, брыгадыр	11.04.1722—23.12.1728
Іван Пазднякоў	стацкі дараднік	03.11.1729—1731
Сьцяпан Грэкаў	брыгадэр, генэрал-паліцмэйстэр	17.02.1731—22.12.1732
Мікіта Абалдуеў	палкоўнік	11.01.1733—1739
Іван Галахвастаў	стацкі дараднік	1749—1753
Іван Дзіваў	таемны дараднік, генэрал-паліцмэйстэр	09.01.1762—1762
Іван Юшкоў	таемны дараднік, генэрал-паліцмэйстэр	10.1762—17.04.1764
Тарас Арсеньеў	палкоўнік, стацкі дараднік	17.04.1764—10.02.1765
Васіль Талстой	граф, брыгадыр, стацкі дараднік	1765—1770
Мікалай Бахмецьеў	брыгадыр	1770—1771
Мікалай Архараў	палкоўнік (генэрал-маёр)	1771—01.01.1781
Барыс Астроўскі	брыгадыр	1781—1785
Фёдар Толь	палкоўнік (генэрал-маёр)	1785—1790
Павал Глазоў	палкоўнік, брыгадыр	1790—02.09.1793
Павал Казлоў	брыгадыр, генэрал-маёр	22.10.1793—1796
Павал Каверын	стацкі дараднік (сапраўдны стацкі дараднік)	31.03.1797—09.12.1798
Фёдар Эртэль	генэрал-маёр	09.12.1798—12.03.1801
Павал Каверын	сапраўдны стацкі дараднік, генэрал-маёр	12.03.1801—13.12.1802
Рыгор Сьпірыдаў	брыгадыр, сапраўдны стацкі дараднік	13.12.1802—20.12.1804
Аляксандар Балашаў	генэрал-маёр	20.12.1804—24.11.1807
Іван Гладкоў	генэрал-маёр	29.11.1807—17.04.1809
Пётар Івашкін	генэрал-маёр	17.04.1809—08.03.1816
Аляксандар Шульгін	генэрал-маёр	08.03.1816—02.08.1825
Дзьмітры Шульгін	генэрал-маёр	02.08.1825—06.04.1830
Сяргей Муханаў	палкоўнік, флігель-ад’ютант	06.04.1830—27.09.1833
Леў Цынскі	генэрал-маёр, Сьвіты Яго Вялікасьці генэрал-маёр	29.11.1833—01.02.1845
Іван Лужын	палкоўнік, Сьвіты Яго Вялікасьці генэрал-маёр, флігель-ад’ютант	13.12.1845—12.05.1854
Аляксей Цімашаў-Бэрынг	генэрал-маёр	12.05.1854—31.12.1857
Аляксей Крапоткін	князь, гвардыі палкоўнік, генэрал-маёр, флігель-ад’ютант	01.01.1858—12.11.1860
Аляксандар Патапаў	Сьвіты Яго Вялікасьці генэрал-маёр	12.11.1860—15.12.1861
Гэнрых Крэйц	граф, Сьвіты Яго Вялікасьці генэрал-маёр (генэрал-лейтэнант)	16.12.1861—03.01.1866
Мікалай Арапаў	Сьвіты Яго Вялікасьці генэрал-маёр, генэрал-лейтэнант	03.01.1866—14.10.1878
Аляксандар Казлоў	Сьвіты Яго Вялікасьці генэрал-маёр	14.10.1878—13.08.1881
Яўген Янкоўскі	генэрал-маёр	13.08.1881—18.07.1882
Аляксандар Казлоў	Сьвіты Яго Вялікасьці генэрал-маёр, генэрал-лейтэнант	26.07.1882—11.01.1887
Яўген Юркоўскі	генэрал-маёр	11.01.1887—27.12.1891
Аляксандар Уласаўскі	палкоўнік, выканаўца пасады	28.12.1891—18.07.1896
Дзьмітры Балбатней	палкоўнік, генэрал-маёр	12.09.1896—01.01.1905

XIX стагодзьдзе

Гарадавы

У 1862 годзе была праведзена рэформа паліцыі. Званьне гараднічага было скасавана; гарадніцкія ўпраўленьні ў тых гарадах, якія былі падпарадкаваны павятовай паліцыі, былі далучаныя да земскіх судоў, пераназваным у павятовыя паліцэйскія ўпраўленьні, а ў тых гарадах, якія захавалі сваю, асобную ад павятовай, паліцыю, яны былі пераназваныя ў гарадзкія паліцэйскія ўпраўленьні.

XX стагодзьдзе

9 жніўня 1910 году міністрам унутраных справаў Пятром Сталыпінам была выдадзена Інструкцыя чынам вышукных аддзяленьняў, якая вызначала іх задачы і структуру. Кожнае вышукное аддзяленьне складалася з чатырох структурных падразьдзяленьняў-сталоў:

1. Асабістага затрыманьня.
2. Вышукаў.
3. Назіраньня.
4. Даведкавага рэгістрацыйнага бюро.

Паводле распараджэньня Сталыпіна пры Дэпартамэнце паліцыі былі ўтвораны спэцыяльныя курсы для падрыхтоўкі начальнікаў вышукных аддзяленьняў.

Пасьля лютаўскай рэвалюцыі пастановай Часовага Ўраду ад 10 сакавіка 1917 году Дэпартамэнт паліцыі быў скасаваны.

Адзін зь ленінскіх «Красавіцкіх тэзаў» да дакладу «Пра задачы пралетарыяту ў дадзенай рэвалюцыі» ад 4 красавіка ставіў задачу «ўхіленьня паліцыі, арміі, чынавенства».

Пастановамі Часовага Ўраду «Пра зацьвярджэньне міліцыі» і «Часовым становішчы пра міліцыю», выдадзенымі 17 красавіка 1917 году засноўваецца «народная міліцыя». Народная міліцыя аб’яўляецца выканаўчым органам дзяржаўнай улады на месцах, «які складаецца ў непасрэдным вядзеньні земскіх і гарадзкіх грамадзкіх упраўленьняў».

Адначасова зь дзяржаўнай «народнай міліцыяй» рады працоўных дэпутатаў арганізоўвалі атрады «працоўнай міліцыі» і іншыя ўзброеныя фармаваньні, якія знаходзіліся пад уплывам розных палітычных сілаў, а парой і па-за імі. Пры гэтым працоўная міліцыя не складалася ў падначаленьні ў камісараў гарадзкой міліцыі.

Утвораная 3 чэрвеня пад эгідай бальшавікаў Рада петраградзкай народнай міліцыі ўступіла у канфлікт з начальнікам гарадзкой міліцыі, выставіўшы палітычныя лёзунгі ў зьвязку з адмовай дадаткова плаціць за службу ў працоўнай міліцыі працоўным, якія атрымліваюць поўную зарплату на заводах. Руйнавалася найважная дзяржаўная структура.

Прынцып самаарганізацыі сіл правапарадку рэалізоўваўся партыяй бальшавікоў некаторы час і пасьля кастрычніка 1917 году. У пастанове НКУС «Пра працоўную міліцыю» ад 10 лістапада 1917 году не прадугледжваліся арганізацыйныя формы дзяржаўнага міліцэйскага апарату. Армія і паліцыя ліквідаваліся, а іх функцыі пераходзілі да ўзброенага народу.

Працоўная міліцыя насіла характар масавых самадзейных арганізацыяў, фармавалася на пачатках добраахвотных лютваў, таму не магла спыніць разгулу злачыннасьці.

10 траўня 1918 году калегія НКУС прыняла распараджэньне: «Міліцыя існуе як сталы штат асобаў, выканаўцаў адмысловах абавязкаў, арганізацыя міліцыі павінна ажыцьцяўляцца незалежна ад Чырвонай Арміі, функцыі іх павінны быць строга разьмежаваныя».

Паліцыя ў сучаснай Расеі

Падатковая паліцыя

Асноўны артыкул: Фэдэральная служба падатковай паліцыі Расейскай Фэдэрацыі

Ваенная паліцыя

Асноўны артыкул: Вайсковая паліцыя Расеі

Наркапаліцыя

Асноўны артыкул: Фэдэральная служба Расейскай Фэдэрацыі па кантролі за зваротам наркотыкаў

Фэдэральная паліцыя (рэформа МУС,якая не адбылася)

Упершыню пра рэформу загаварылі восеньню 2002 году. У адпаведнасьці з плянамі, міліцыя павінна была быць падзелена на фэдэральную паліцыю і муніцыпальную міліцыю. Такім чынам, на думку тагачаснага намесьніка кіраўніка крамлёўскай адміністрацыі Дзьмітрыя Козака, павінна было быць у поўнай меры рэалізавана канстытуцыйнае права суб'ектаў Расейскай Фэдэрацыі самастойна ажыцьцяўляць ахову грамадзкага парадку, што было немагчыма пры існавалай тады цэнтралізацыі ўнутры МУС. Акрамя таго, да канца 2003 году павінна было быць створана ведамства, якое каардынуе працу сьледчых органаў МУС, ФСБ і падатковай паліцыі - Фэдэральная служба расьсьледаваньняў. Аднак, правальная палітыка міністра ўнутраных справаў Барыса Грызлова, у прыватнасьці, ліквідацыя РУБОП, якая прывяла да небывалай карупцыі ў шэрагах супрацоўнікаў МУС, прымусіла ў канчатковым выніку ня толькі адмовіцца ад рэфармаваньня міністэрства, але й зрабіць яго яшчэ больш цэнтралізаваным, што, у цэлым, ўпісалася ў агульную канцэпцыю цэнтралізацыі ўлады ў Расеі. На працягу наступных гадоў пэрыядычна зьяўлялася інфармацыя пра ўсё ж такі магчымае ажыцьцяўленьне рэформы і стварэньне фэдэральнай паліцыі, якая ўключае ў сябе крымінальную паліцыю,паліцыю грамадзкай бясьпекі,міграцыйную паліцыю і спэцупраўленьня, але нічога з гэтага выканана не было.

Рэарганізацыя міліцыі ў паліцыю (Рэформа МУС 2011 году)

Паліцэйскі аўтамабіль Ford у Цьверы

Становішча паліцыі ў Расейскай Фэдэрацыі

Асноўны артыкул: Міністэрства ўнутраных справаў Расейскай Фэдэрацыі

Структура

У структуры органаў унутраных справаў, як правіла, існуюць наступныя віды падразьдзяленьняў, на аснове якіх робяцца структуры кіраваньня:

• Міністэрства ўнутраных справаў (МУС) — цэнтральны орган упраўленьня ў сыстэме праваахоўных органаў Расейскай Фэдэрацыі. Фэдэральнае міністэрства, падпарадкаванае напроста Прэзыдэнту Расейскай Фэдэрацыі. Ажыцьцяўляе агульнае цэнтралізаванае кіраўніцтва ўсімі органамі ўнутраных справаў і ўнутранымі войскамі ў краіне. На чале — Міністар унутраных справаў Расейскай Фэдэрацыі, вайсковае (спэцыяльнае) званьне, якое адпавядае штатнай пасадзе — генэрал-палкоўнік — генэрал арміі.
• Дэпартамэнт, Галоўнае ўпраўленьне, Ўпраўленьне — падразьдзяленьне Міністэрства, якое зьдзяйсьняе кіраўніцтва органамі і войскамі ўнутраных справаў у межах функцыянальнай кампэтэнцыі: Дэпартамэнт крымінальнага вышуку, Дэпартамэнт уласнай бясьпекі, Дэпартамэнт аховы грамадзкага парадку, Дэпартамэнт па барацьбе з арганізаванай злачыннасьцю, Дэпартамэнт эканамічнай бясьпекі, Арганізацыйна-інспэктарскі дэпартамэнт, Прававы дэпартамэнт, Дэпартамэнт тылу, Фінансава-эканамічны дэпартамэнт, Галоўнае камандаваньне унутраных войскаў МУС РФ (на правах дэпартамэнту). Дэпартамэнт ажыцьцяўляе кіраўніцтва падпарадкаванымі падразьдзяленьнямі органаў і войскаў унутраных справаў: Акругамі ўнутраных войскаў, Галоўнымі ўпраўленьнямі, Ўпраўленьнямі і аддзеламі ўнутраных справаў.
• Галоўнае ўпраўленьне МУС Расеі (ГУ МУС Расеі) — ажыцьцяўляе кіраўніцтва органамі ўнутраных справаў у межах сваёй кампэтэнцыі, абмежаванай або тэрытарыяльна (ГУ МУС па суб’екце Фэдэрацыі), або функцыянальна (адказвае за вызначаны круг задач органаў унутраных справаў: Галоўнае ўпраўленьне па барацьбе з эканамічным злачынствамі — падразьдзяленьне ў складзе цэнтральнага апарату міністэрства). ГУ МУС стаяць над упраўленьнямі (УМУС) ці аддзеламі МУС Расеі (АМУС). У Суб’ектах РФ, якія маюць колькасьць насельніцтва больш за 2-х млн. чалавек ці адмысловы статут у сілу вызначаных акалічнасьцяў, як правіла, ажыцьцяўляюць сваю дзейнасьць Галоўныя ўпраўленьні МУС Расеі (ГУ МУС па г. Маскве, ГУ МУС па Маскоўскай вобласьці і т. п.). Акруга ўнутраных войскаў прыраўноўваюцца па аргштатнай структуры ГУ МУС. Кіраўнік ГУ МУС, як правіла, мае спэцыяльнае званьне генэрал-лейтэнант — генэрал-палкоўнік.
• Упраўленьне МУС Расеі (УМУС) — орган упраўленьня ў сыстэме ўнутраных справаў, мае статут ніжэй за ГУ МУС, але вышэй за аддзелы МУС Расеі. Бываюць тэрытарыяльныя, функцыянальныя ў складзе Міністэрства ці ГУ МУС. Па сваёй штатнай структуры прыраўноўваюцца, як правіла дывізіі ўнутраных войскаў, на чале: генэрал-маёр (рэдка — генэрал-лейтэнант). Калі УМУС уваходзіць у склад вышэйстаячага ГУ МУС, тады па штаце роўныя брыгадзе, начальнік УУС — палкоўнік.
• Міністэрства ўнутраных справаў суб’екта Расейскай Фэдэрацыі — ажыцьцяўляе агульнае кіраўніцтва органамі ўнутраных справаў у межах дадзенага суб’екта фэдэрацыі. У залежнасьці ад штатнай структуры, вызначанай колькасьцю насельніцтва і іншымі фактарамі, прыраўноўваецца да ГУ МУС ці УМУС суб’ектаў фэдэрацыі.
• Аддзел МУС Расеі (АМУС). Асноўны орган упраўленьня ў сыстэме ўнутраных справаў РФ. Падпарадкоўваецца вышэйстаячаму тэрытарыяльнаму УМУС, ці напроста УМУС (ГУ МУС) суб’екта фэдэрацыі як правіла зьяўляюцца тэрытарыяльнымі (АМУС раёна, гарады абласнога падначаленьня), ажыцьцяўляе кіраўніцтва ўсёй дзейнасьцю па забесьпячэньні правапарадку ў межах кампэтэнцыі органаў унутраных справаў у межах адміністрацыйнай тэрыторыі;
• Аддзел паліцыі (АП) — тэрытарыяльнае падразьдзяленьне ўсярэдзіне аддзелу ці ўпраўленьня МУС Расеі.

Падразьдзяленьні

У склад паліцыі ўваходзяць таксама:

• ДЗБДР (ДАІ, ДІБДР)
• Участковы ўпаўнаважаны паліцыі
• Цэнтры па барацьбе з правапарушэньнямі ў сфэры спажывецкага рынку і выкананьню адміністрацыйнага заканадаўства

У Казані і Маскве існуе таксама экалягічная паліцыя

Званьні

Расейская паліцыя мае наступныя званьні:

Радавы і малодшы кіравальны склад
	Радавы склад	Малодшы кіравальны склад
Пагоны да паўсядзённай формы адзеньня
Званьне	Радавы паліцыі	Малодшы сэржант паліцыі	Сэржант паліцыі	Старэйшы сэржант паліцыі	Старшына паліцыі	Прапаршчык паліцыі	Старэйшы прапаршчык паліцыі

Сярэдні, старэйшы і вышэйшы кіравальны склад
	Сярэдні кіравальны склад				Старэйшы кіравальны склад			Вышэйшы кіравальны склад
Пагоны да паўсядзённай формы адзеньня
Званьне	Малодшы лейтэнант паліцыі	Лейтэнант паліцыі	Старэйшы лейтэнант паліцыі	Капітан паліцыі	Маёр паліцыі	Падпалкоўнік паліцыі	Палкоўнік паліцыі	Генэрал-маёр паліцыі	Генэрал-лейтэнант паліцыі	Генэрал-палкоўнік паліцыі	Генэрал паліцыі

Глядзіце таксама

• Фэдэральная служба падатковай паліцыі Расейскай Фэдэрацыі
• Фэдэральная служба Расейскай Фэдэрацыі па кантролі за зваротам наркотыкаў
• Пра паліцыю (фэдэральны закон Расейскай Фэдэрацыі)
• Расейская дапаможная паліцыя

Літаратура

• Аврутин Ю. Е. Паліцыя і міліцыя ў мэханізьме забесьпячэньня дзяржаўнай улады ў Расеі: тэорыя, гісторыя, перспектывы. — Спб.: Юрид. цэнтр Прэс, 2003. — 501 с. — 1050 ас. — ISBN 5-94201-223-7
• Алексушин Г. В. История правоохранительных органов. — Самара: Издательство АНО «ИА ВВС» и АНО «Ретроспектива», 2005.
• Жандармы России / [Сост. В. С. Измозик]. — СПб.: Нева ; М.: ОЛМА-Пресс, 2002. — 638, [1] с. — (Новейшие исследования) (Серия «Архив»). ISBN 5-7654-2449-X
• Мальшинский А. П. Высшая полиция при императоре Александре I // Исторический вестник. — 1889. — Т. 35. — № 1. — С. 165—179.
• Реент Ю. А. История правоохранительных органов: полицейские и тюремные структуры России : Монография / Ю. А. Реент; М-во юстиции Рос. Федерации. Акад. права и упр. — Рязань: Акад. права и упр. Минюста России, 2002. — 206. ISBN 5-7743-0066-8
• Рыбников В. В., Алексушин Г. В. История правоохранительных органов Отечества : учебное пособие / Рыбников В. В., Алексушин Г. В. — М.: Щит-М, 2007. — 294 с ISBN 978-5-93004-254-2

Вонкавыя спасылкі

Паліцыя Расеі — сховішча мультымэдыйных матэрыялаў

• Улас Міхайлавіч Дарашэвіч. «П. Н. Дурново»
• Абавязкі паліцыі