Павал Сьцяцко
Па́вал Уладзі́меравіч Сьцяцко́ (5 сакавіка 1930, в. Грабава, цяпер Зэльвенскі раён, Гарадзенская вобласьць, Беларусь — 23 сакавіка 2020, Азёры, Гарадзенская вобласьць, Беларусь) — беларускі мовазнавец і пэдагог. Доктар філялягічных навук (1980), прафэсар.
Павал Сьцяцко лац. Pavał Ściacko | |
| Дата нараджэньня | 5 сакавіка 1930[1] |
|---|---|
| Месца нараджэньня | вёска Грабава, Ваўкавыскі павет, Беластоцкае ваяводзтва, Польская рэспубліка |
| Дата сьмерці | 23 сакавіка 2020[2] (90 гадоў) |
| Месца сьмерці | |
| Месца вучобы | Гарадзенскі пэдагагічны інстытут (1953) |
| Занятак | навуковец, прафэсар унівэрсытэту |
| Навуковая сфэра | Мовазнаўства |
| Месца працы | |
| Вядомы як | Адзін з стваральнікаў першага Факультэту беларускай філялёгіі |
| Навуковая ступень | доктар філялягічных навук[d][1] (1980) |
| Узнагароды | |
Біяграфія
рэдагавацьСкончыў літаратурны факультэт (аддзел беларускай мовы і літаратуры) Гарадзенскага пэдагагічнага інстытуту. Пазьней выкладнік, старэйшы выкладнік катэдры беларускай мовы і літаратуры.
21 сьнежня 1962 абараніў кандыдацкую дысэртацыю на тэму лексыкі гаворак Зэльвенскага раёну. Выкладаў у Менскім пэдагагічным інстытуце на катэдры беларускай мовы. З 10 ліпеня 1980 кіраўнік катэдры расейскага, агульнага і славянскага мовазнаўства Гомельскага дзяржаўнага ўнівэрсытэту.
Пазьней зноў у Гарадзенскім дзяржаўным ўнівэрсытэце, на катэдры польскай філялёгіі, зь ліпеня 1990 узначаліў катэдру беларускай культуры. Браў удзел у стварэньні першага ў Беларусі факультэту беларускай філялёгіі і культуры, пазьней узначаліў катэдру беларускага і тэарэтычнага мовазнаўства. Удасканальваў веды чэскай і польскай мовы ў Карлавым унівэрсытэце ў Празе (1983) і Варшаўскім унівэрсытэце (1988).
28 чэрвеня 2016 пасьля заўвагі Міністэрства адукацыі адміністрацыі Гарадзенскаму ўнівэрсытэту сышоў на пэнсію[3][4].
Навуковая дзейнасьць
рэдагавацьРэдактар навуковага альманаху «Гарадзенскія запісы. Старонкі гісторыі і культуры», сябра рэдакцыйных калегіяў выданьняў «Веснік Беларускага дзяржаўнага ўніверсітэта», часопіса Міністэрства адукацыі Рэспублікі Беларусь «Роднае слова», «Веснік Гродзенскага дзяржаўнага ўніверсітэта», «Białostocki Przegląd Kresowy», «Русский язык».
Уваходзіў у склад Камісіі ў словаўтварэньні Міжнароднага камітэту славістаў, у склад Міжнароднага Камітэту беларусістаў. Узначальваў Гарадзенскую філію Рэспубліканскай тэрміналягічнай камісіі пры Міністэрстве адукацыі Рэспублікі Беларусь.
Удзельнічаў у працы ІХ Міжнароднага зьезду славістаў, І Міжнароднага Кангрэсу беларусістаў, у многіх міжнародных сымпозіюмах і канфэрэнцыях. Падрыхтаваў 15 кандыдатаў навук, зь якіх А. Рогалеў абараніў доктарскую дысэртацыю.
Мае больш за 600 апублікаваных працаў[3], у тым ліку больш за 30 кніг і 6 брашураў (зь іх 5 манаграфіяў, 5 слоўнікаў, 18 навучальных дапаможнікаў і падручнікаў для ВНУ і сярэдніх спэцыяльных вучэльняў). Асноўныя працы:
- Сінтаксіс сучаснай беларускай мовы. Менск, 1969. (разам з М. С. Яўневічам)
- Беларуская мова. Менск, 1970. (разам з М. Ц. Кавалёвай)
- Народная лексіка. Менск, 1970.
- Дыялектны слоўнік: З гаворак Зэльвеншчыны. Менск, 1970.
- Народная лексіка і словаўтварэнне. Менск, 1972.
- Беларускае народнае словаўтварэнне. Менск, 1977.
- Беларуская граматыка. Ч. 1. 1985. (разьдзел «Словаўтварэнне» і частка «Марфалогіі»)
- Праблемы лексічнага нармавання беларускай мовы. Горадня, 1990.
- Праблемы нормы, культуры мовы. Горадня, 1998.
- Руска-беларускі фізічны слоўнік. Горадня, 1999. (разам з А. М. Каладзінскім і Д. М. Карацінскай)
- Слоўнік рэгіянальнай лексікі Гродзеншчыны. Горадня, 1999
- Культура мовы. Менск, 2002.
Крыніцы
рэдагаваць- ^ а б Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо (белар.) — Мінск: Беларуская Энцыклапедыя імя Петруся Броўкі, 2002. — С. 319. — 552 с. — ISBN 985-11-0251-2
- ^ Беларусь у асобах і падзеях (белар.)
- ^ а б Карневіч, Міхал (13 ліпеня 2016) Легендарнага прафэсара Паўла Сьцяцко звольнілі з Гарадзенскага ўнівэрсытэту ў 86 год. Радыё «Свабода». Праверана 14 ліпеня 2016 г.
- ^ 7 правілаў 90-гадовага філёляга Паўла Сьцяцко, які змагаецца з русыфікацыяй беларускай мовы, Радыё Свабода, 5-03-2020
Літаратура
рэдагаваць- Прафесар Павел Уладзіміравіч Сцяцко / І. І Бубновіч, В. Л Варановіч, Ж. С. Сіплівеня. — Гродна: ГрДУ, 2000.
- Грані роднага слова. Зборнік мовазнаўчых навуковых артыкулаў (да 80-годдзя прафесара П. У. Сцяцко). — Гродна: ГрДУ, 2010.
- Бубновіч І. Знакаміты даследчык і педагог: да юбілею Паўла Сцяцко // «Роднае слова» № 2, 2010. С. 34―35.