Новая Воля
Но́вая Во́ля (па-польску: Nowa Wola, на мясцовай беларускай гаворцы: Но́ва Во́ля[2]) — вёска ў Беластоцкім павеце Падляскага ваяводзтва Польшчы. Знаходзіцца ў гміне Міхалова.
| Новая Воля | |
| польск. Nowa Wola | |
| |
| Мясцовая назва: | Нова Воля |
| Краіна: | Польшча |
| Ваяводзтва: | Падляскае |
| Павет: | Беластоцкі |
| Гміна: | Міхалова |
| Вышыня: | 168 м н. у. м. |
| Насельніцтва: | 328 чал. (2013)[1] |
| Часавы пас: | UTC+1 |
| летні час: | UTC+2 |
| Тэлефонны код: | (+48) 85 |
| Паштовы індэкс: | 16-050 |
| Нумарны знак: | BIA |
| Геаграфічныя каардынаты: | 53°0′5″ пн. ш. 23°37′28″ у. д. / 53.00139° пн. ш. 23.62444° у. д.Каардынаты: 53°0′5″ пн. ш. 23°37′28″ у. д. / 53.00139° пн. ш. 23.62444° у. д. |
Новая Воля на мапе Польшчы   Новая Воля | |
 Галерэя здымкаў у Вікісховішчы
| |
Празь вёску праходзіць ваяводзкая дарога 686.
Насельніцтва
рэдагавацьЖыхары вёскі ў большасьці этнічныя беларусы, у большасьці праваслаўныя (прыход Нараджэньня Яна Хрысьціцеля на месцы[3]). Невялікая частка насельніцтва вёскі каталікі (парафія Божага Провіду ў Міхалове[4]), пераважна з польскай нацыянальнай ідэнтыфікацыяй.
Гісторыя
рэдагавацьНовая Воля была заснаваная на пачатку 18 ст. у мяжах заблудаўскіх маёмасьцяў Радзівілаў, тутэйшыя мужыкі працавалі ў фальварку ў Геранмове. У 1743 г. Ганна Кацярына Радзівіл фундавала тут уніяцкую царкву ў гонар Нараджэньня Божай Маці[2]. Вёска добра разьвівалася і ў 1763 г. налічвала 125 хатаў. У 1771 г. непадалёк Новай Волі адбылася бітва паміж барскімі канфэдэратамі і расейскім войскам, у выніку чаго вёска была часткова зьнішчаная (у 1789 г. было тут 112 хатаў)[5]. Праўдападобна пад канец 18 ст. у ўрочышчы Каменны Брод была пабудаваная царква Ўзьнясеньня Гасподняга[6]. Пасьля бунту тутэйшых мужыкоў у 1815 г. Міхал Геранім Радзівіл памер паншчыны для Новай Волі быў зьменшаны. У 1845 г. царква з Камйннога Броду была перанесеная на могілкі. Чарговы пратэст адбыўся ў 1846 г., калі пад кіраўніцтвам Рыгора Серады мужыкі адмовіліся працавць у лесе на прыказ ўладальніка маёнтку ў Геранімове ген. Казімера Дзяконскага(pl). 38 мужыкоў было арыштаваных царскімі ўладамі і прымушанымі да прыняцьця прысягі на вернасьць царскаму ўраду і ген. К. Дзяконскаму. Калі ў Новую Влу прыбылі 4 роты царскага войска, пасьля катаваньня нававольцы прынямі пад прымусам прысягу. У 1859 г. стараньнямі а. Яна Разьдзялоўскага была тут адчыненая першая школа. Нававольскія мужыкі атрымалі асабістую свабоду і надзелы зямлі ў 1866 г.. Вёска пачала хутка разьвівацца і ў 1806 годзе пачалася пабудова новай царквы ў гонар Нараджэньня Яна Хрысьціцеля. Была асьвячоная япіскапам беластоцкім Уладзімерам. У час Першай сусьветнай вайны большасьць нававольцаў падалося ў бежанства ў глыб Расеі, а вёска (з старой царвой) была ў вялікай частцы спаленая ў выніку нямецка-расейскіх змаганьняў. Вяртаньне зь бежанства працягалася ажно да 1922 г.[5].
У міжваенны пэрыяд Новая Воля прыналежала да гміны Міхалова Беластоцкага павету Беластоцкага ваяводзтва. Паводле польскага перапісу насельніцтва 1921 г. пражывала тут 224 жыхароў (8 каталікоў і 216 праваслаўных, 9 палякаў і 215 беларусаў)[7]. З 17 да 22 ліпеня 1944 г. немцы абараняліся тут ад савецкага наступленьня, што стала прычынай вялікіх пажараў у вёсцы - згарэла 75 хатаў. Вёска хутка адбудавалася, але ўжо ў 50. гадах пачаўся працэс адплыву маладзёжы і з гэтага часу Новая Воля пастаянна зьменшаецца[5]. З 2012 г. у будынку былой школы дзейнічае Падляскі Анкалагічны Хоспіс[8].
Зноскі
рэдагаваць- ^ Główny Urząd Statystyczny. Bank Danych Lokalnych. (пол.) Праверана 16 чэрвеня 2015 г.
- ^ а б Atlas gwar wschodniosłowiańskich Białostocczyzny, red. S. Glinka, A. Obrębska-Jabłonowska, J. Siatkowski, t. 1, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1980, s. 49 Праверана 16 чэрвеня 2015 г.
- ^ Parafia Narodzenia Świętego Jana Chrzciciela w Nowej Woli (пол.) Праверана 16 чэрвеня 2015 г.
- ^ Parafia Opatrzności Bożej (Michałowo) (пол.) Parafie. Archidiecezja Białostocka. Праверана 16 чэрвеня 2015 г.
- ^ а б в Leszek Nos Monografia Gminy Michałowo (пол.). Towarzystwo Przyjaciół Ziemi Michałowskiej. — Białystok 1996. Праверана 16 чэрвеня 2015 г.
- ^ Nowa Wola II (пол.) Kościoły drewniane w Polsce Праверана 16 чэрвеня 2015 г.
- ^ Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej : opracowany na podstawie wyników pierwszego powszechnego spisu ludności z dn. 30 września 1921 r. i innych źródeł urzędowych. T. 5. Województwo białostockie, с. 16 (пол.) Праверана 16 чэрвеня 2015 г.
- ^ Хоспіс у Новай Волі Праверана 16 чэрвеня 2015 г.