Жалезабэтон

Жалезабэтон — штучны будаўнічы матэрыял з бэтону і сталёвай арматуры, маналітна злучаных у адзіную канструкцыю.

жалезабэтон

Падкляса ад	кампазытны матэрыял
Матэрыял	бэтон, арматура
Першаадкрывальнік	Жазэф Манье
Дата адкрыцьця	1853

Трывалае счапленьне бэтону і арматуры забясьпечваецца падобнымі каэфіцыентамі іх лінейнага пашырэньня. Бэтон пераважна ўспрымае сьціскальныя намаганьні, надае канструкцыі цьвёрдасьць і ахоўвае арматуру ад іржавеньня. Падоўжаныя стрыжні арматуры, яе папярочныя хамуты і мантажная арматура для каркасаў успрымаюць расьцягвальныя намаганьні. Жалезабэтон вызначаецца высокай трываласьцю, даўгавечнасьцю, вогнеўстойлівасьцю і простасьцю формаўтварэньня. Выкарыстоўваецца ў жыльлёвым і прамысловым будаўніцтве, мостабудаваньні і гідратэхнічным будаўніцтве. Зь яго робяць жалезабэтонныя канструкцыі.

Віды

Жалезабэтон бывае:

• звычайны;
• папярэдне напружаны — арматуру перад бэтанаваньнем нацягваюць, што абціскае бэтон, павялічвае яго трываласьць і расколінаўстойлівасьць;
• саманапружаны — выкарыстоўваюць напружвальны цэмэнт, які пашыраецца пры цьвярдзеньні;
• зборны;
• маналітны.

Канструкцыі

Узьвядзеньне жалезабэтонных канструкцыяў мэтазгодна пры вялікіх дынамічных нагрузках, у тым ліку сэйсмічных, а таксама праз умовы перавозкі і мантажу. У іх пераважна выкарыстоўваюць гнуткую арматуру ў выглядзе асобных стрыжняў, зварных сетак і каркасаў. Акрамя падоўжанай арматуры ўсталёўваюць разьмеркавальную мантажную і папярочную (адгін і хамут). Часам прадугледжваюць ускоснае армаваньне ў выглядзе зварных сетак і сьпіраляў.

Жалезабэтонная канструкцыя бывае:

• маналітная — фармуецца ў апалубцы на месцы будаўніцтва, выкарыстоўваецца пры асабліва вялікіх нагрузках, якія кладуцца на падмурак, каркас і перакрыцьцё шматпавярховага прамысловага будынка, гідратэхнічнае збудаваньне, перакрыцьцё аўтадарогі, складнік маста і шляхаправоду;
• зборная — складаецца з асобных складнікаў, папярэдне зробленых на заводзе і палігоне, пашыраная пры прамысловым будаўніцтве, ідзе на падмурак і падземную частку будынка і збудаваньня, як то блёк і пліта падмурка, блёк і панэль сьцяны падвалу, на каркас будынка (калёна, рыгель, прагон, падкранавая бэлька і фэрма), на вонкавую і ўнутраную сьцены (перагародачныя і сьценавыя блёк і панэль), на міжпавярховае перакрыцьцё і пакрыцьцё будынка (насьціл, панэль і пліта);
• зборна-маналітная — спалучае зборныя складнікі з маналітным бэтонам, які ўкладваецца на будаўнічай пляцоўцы, выкарыстоўваецца ў перакрыцьцях шматпавярховага будынка, мосьце і шляхаправодзе, а таксама пры ўзьвядзеньні абалонкі.

Таксама вылучаюць такія канструкцыі, як:

• звычайная, як то армацэмэнтавая канструкцыя;
• папярэдне напружаная — выкарыстоўваюць высокатрывалую стрыжнёвую арматуру і дрот, а таксама пасмы і канаты зь яго.

Паводле арматуры вылучаюцца канструкцыі:

• са сталёвай арматурай;
• са шклоплястыкавай арматурай — іржаўстойлівая і электраізалявальная, улучае стрыжні са шкляных нітак, зьяднаных палімэрнымі кампазыцыямі;
• дыспэрснаармаваная (зь фібрабэтону).

Паводле спосабу атрыманьня канструкцыя бывае:

• вібраўшчыльненая;
• цэнтрыфугаваная;
• прасаваная;
• вакуўмаваная;
• камбінаваная.

Работы

Жалезабэтонныя работы прадугледжваюць узьвядзеньне з маналітнага жалезабэтону. Улучаюць апалубку, арматурную і бэтонную работы. Пасьлядоўна выконваюць:

• выраб і мантаж арматурных каркасаў, сетак і асобных стрыжняў;
• усталёўку апалубкі;
• прыгатаваньне, перавозку, укладку і ўшчыльненьне бэтоннай сумесі;
• догляд бэтону падчас цьвярдзеньня;
• распалубку пасьля дасягненьня бэтонам трываласьці.

Змантаваныя арматурныя каркасы магчыма скарыстаць пры ўсталёўцы апалубкі для яе замацаваньня ў патрэбным становішчы, а таксама для мацаваньня закладных дэталяў.

Мінуўшчына

У 1867 годзе францускі навуковец Жазэф Манье атрымаў патэнт на жалезабэтон. Жалезабэтонныя канструкцыі імкліва пашырылася ў Ангельшчыне і ЗША. У 1885 годзе жалезабэтон пачалі выкарыстоўваць у Расейскай імпэрыі. Жалезабэтон стаў адным з найбольш пашыраных у будаўніцтве матэрыялаў, які сталі выкарыстоўваць у канструкцыях будынкаў і такіх збудаваньняў, як падмурак, пліта, сьцяна, труба, мост і плаціна. Яго прымяненьне пашырылі на ўсе кліматычныя зоны, бо фізыка-мэханічныя ўласьцівасьці жалезабэтону застаюцца аднолькавымі пры тэмпэратуры ад −40 да +60 °C.

Беларусь

У 1901—1902 гадох на чыгуначнай лініі Віцебск — Жлобін узьвялі 27 жалезабэтонных мастоў і шляхаправодаў.

Літаратура

• Павал Біч. Жалезабэтон з пазыцый супраціўленьня матэрыялаў / заг.рэд. Л.Ю. Бяльзацкая, маст. В.Г. Кавалеўская. — Менск: Навука і тэхніка, 1991. — 222 с. — 380 ас. — ISBN 5-343-00929-8