Дом майстра (Горадня)

Помнік грамадзянскай архітэктуры
Дом майстра
Дом майстра
Краіна	Беларусь
Места	Горадня
Каардынаты	53°41′06″ пн. ш. 23°50′36″ у. д. / 53.685° пн. ш. 23.84333° у. д. / 53.685; 23.84333Каардынаты: 53°41′06″ пн. ш. 23°50′36″ у. д. / 53.685° пн. ш. 23.84333° у. д. / 53.685; 23.84333
Архітэктурны стыль	барокавая архітэктура^[d]
Аўтар праекту	Іаган Мёзер^[d]
Статус	Дзяржаўны сьпіс гісторыка-культурных каштоўнасьцяў Рэспублікі Беларусь
Дом майстра на мапе Беларусі Дом майстра
Дом майстра на Вікісховішчы

Дом майстра — помнік архітэктуры XVIII стагодзьдзя ў Горадні. Знаходзіцца на Гарадніцы, пад адрасам вуліца Элізы Ажэшкі, 37. Твор архітэктуры барока, адзіны ацалелы ўзор першай на беларускіх землях комплекснай тыповай жылой забудовы^[1]. Аб’ект Дзяржаўнага сьпісу гістарычна-культурных каштоўнасьцяў Беларусі.

Гісторыя рэдагаваць

Гарадніца, 1789 г.

Вялікае Княства Літоўскае рэдагаваць

Будаваньне Дома майстра вялося ў 1768—1773 гадох у ансамблі 20 г. зв. «Басьняцкіх дамоў», узьведзеных паводле двух тыповых праектаў архітэктара Ягана Мёзэра на тэрыторыі Гарадніцы сымэтрычна абапал вуліцы Раскошы (цяпер імя Элізы Ажэшкі). Гэтае жытло прызначалася як дзеля басьнякоў — вайсковай варты Гарадзенскай каралеўскай эканоміі, так і дзеля запрошаных Антоніем Тызэнгаўзам замежных майстроў.

Пад уладай Расейскай імпэрыі рэдагаваць

У XIX ст. улады Расейскай імпэрыі зруйнавалі 10 Басьняцкіх дамоў.

Найноўшы час рэдагаваць

Улады міжваеннай Польскай Рэспублікі ўзялі ўсе захаваныя Басьняцкія дамы пад ахову дзяржавы як помнікі архітэктуры. Па Другой сусьветнай вайны ў 1960—1970-я гады савецкія ўлады зьнішчылі ўсе гэтыя помнікі, апроч Дома майстра.

У 1990 годзе Дом майстра адрэстаўравалі паводле праекту архітэктара У. Барсукова, распрацаванага ў 1987 годзе.

Архітэктура рэдагаваць

Помнік архітэктуры барока. Як і іншыя Басьняцкія дамы, гэта 1-павярховы прастакутны ў пляне будынак, узьведзены з драўляных брусоў і цэглы. Сваёй архітэктурнай блізкі да аналягічных дамоў у Паставах і Шаўлях, але трохі меншы памерам і прасьцейшы дэкорам і плянам. Цагляны і атынкаваны галоўны фасад падзяляецца накрытым дахоўкай карнізам і завяршаецца франтонам складанай канфігурацыі. Прастакутныя вокны першага паверху разьмяшчаюцца сымэтрычна, вышэй — акно мансарды. Астатнія сьцены і перакрыцьці драўляныя. Дах 2-схільны, пакрыты дахоўкай.

Унутраная прастора падзяляецца на вытворчую і жылую часткі^[2]. На першым паверсе жылы пакой, кухня і сені, зь якіх сходы вядуць на мансарду^[3].

Галерэя рэдагаваць

Гістарычныя здымкі рэдагаваць

Старыя здымкі
1908 г.
1915—1918 гг.
1936 г.
1930-я гг.

Сучасныя здымкі рэдагаваць

Сучасны стан
Галоўны фасад
Бакавы фасад
Фрагмэнт
Ахоўная шыльда

Крыніцы рэдагаваць

^ Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 172.
^ Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць. — Менск, 1986. С. 56.
^ Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 173.

Літаратура рэдагаваць

Архітэктура Беларусі: Энцыклапедычны даведнік. — Менск: Беларус. энцыкл., 1993. — 620 с.: іл. ISBN 5-85700-078-5.
Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць / АН БССР, Ін-т мастацтвазнаўства, этнаграфіі і фальклору; Рэд. кал.: С. Марцэлеў (гал. рэд.) і інш. — Менск: Беларус. Сав. Энцыклапедыя, 1986. — 371 с.: іл.

Вонкавыя спасылкі рэдагаваць

Андрэй Мяцельскі, Як выглядалі дамкі майстроў на вуліцы Ажэшкі ў Гродна, якія знішчылі вялікія грошы, Плянэта Беларусь, 11 красавіка 2018 г.

[1] Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 172.

[2] Збор помнікаў гісторыі і культуры Беларусі. Гродзенская вобласць. — Менск, 1986. С. 56.

[3] Архітэктура Беларусі. Энцыкл. — Менск, 1993. С. 173.

[1]

[2]

[3]