Біць
Біць (Бець), Біт — мужчынскае імя.
| Біць лац. Bić | |
| Bitto | |
| Паходжаньне | |
|---|---|
| Мова(-ы) | германскія |
| Іншыя формы | |
| Варыянт(ы) | Біт, Бець |
| Зьвязаныя імёны | Біцейка, Біцель, Біцін, Бітаўт, Бітар |
| Зьвязаныя артыкулы | |
| якія пачынаюцца з «Біць» | |
Паходжаньне
рэдагавацьБіта, Бета або Беда (Bitto[1], Beto, Bedo) — імя германскага паходжаньня[2]. Іменная аснова бід- (біт-) паходзіць ад гоцкага beodan 'чакаць, спадзявацца'[3][a]. Сярод ліцьвінаў бытавалі імёны Біцейка, Біцель (Бедэль), Біцін (Біцен), Бітаўт (Біталт), Бітар. Адзначаліся германскія імёны Beteke, Bitel (Bedilo), Bitinus (Bettin), Bitold, Betharius. Іменная аснова бет- магла ўтварыцца як скарот (гіпакарыстык) асновы -берт- (-бэрт-)[5][6].
Этымалягічны слоўнік старапольскіх асабовых імёнаў, выдадзены Польскай акадэміяй навук, адзначае гістарычнае бытаваньне ў Польшчы германскіх імёнаў Bet, Bietko (Beteko, Betiko[7]), Betkinus, Betman[8].
У Прусіі бытавалі імёны: Beda (1419 год)[9], Bedike[b] (1420 год)[9], Bitel / Bitil[c][9], Bitenne[d][9], Bedune / Bytune[e] (1400 і 1412 гады)[9], Bitawte / Bytout[f] (1347 і 1396 гады)[9].
Варыянты імя ў гістарычных крыніцах: купил землю в Станка Битевича на тои же реце на Лошици (16 ліпеня 1493 году)[15]; Петръ Бецевичъ сам. Юхно Бецевичъ сам (1528 год)[16]; люди… Мицута Бетевичъ (1 траўня 1569 году)[17][g].
Носьбіты
рэдагаваць- Пётар і Юхна Бецевічы — лідзкія баяры, якія ўпамінаюцца ў попісе войска Вялікага Княства Літоўскага 1528 году
Бітовіч (Bitowicz) — прозьвішча, гістарычна зафіксаванае на тэрыторыі цяперашняй Летувы[23].
На гістарычнай Лідчыне існуе вёска Біцеўцы, на гістарычнай Ашмяншчыне — Бецішкі.
Заўвагі
рэдагаваць- ^ Польска-летувіская аўтарка Юстына Вальковяк прызнае брак пэўнасьці пры тлумачэньні іменнай асновы бі- зь летувіскай мовы, адзначаючы магчымасьць повязі з bijóti 'баяцца'[4]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Badiko, пазьнейшае Bädeke[10]
- ^ Адзначалася германскае імя Bitel[11]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Bettin[12]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Bettune[13]
- ^ Адзначалася старажытнае германскае імя Betald[14]
- ^ Таксама:
- Бедуна (адзначалася старажытнае германскае імя Bettune[13]): tributo… Beduna (1461 год)[18];
- Беташ: Беташэвічы (Bietoszewicz) — літоўскі шляхецкі род з ваколіцаў Шаўляў[19]
- Бедрых (адзначалася старажытнае германскае імя Betericus[20], пазьнейшае Bederich[21]): Мы великии князь Витовтъ дали есмо сюю нашу грамоту̇ Бедриху (1392—1429 гады)[22]
Крыніцы
рэдагаваць- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 260.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 226.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 57.
- ^ Walkowiak J. B. Litewskie nazwiska Polaków: słownik etymologiczno-frekwencyjny. — Poznań, 2019. S. 22.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 17.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 56.
- ^ Słownik staropolskich nazw osobowych. T. 1. — Wrocław, 1965—1967. S. 128.
- ^ Słownik etymologiczno-motywacyjny staropolskich nazw osobowych. T. 5: Nazwy osobowe pochodzenia niemieckiego. — Kraków, 1997. S. 17—18.
- ^ а б в г д е Trautmann R. Die altpreußischen Personennamen. — Göttingen, 1925. S. 18—19.
- ^ Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 227.
- ^ Briggs K. An index to personal names in English place-names. — Nottingham, 2023. P. 62.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 57.
- ^ а б Förstemann E. W. Altdeutsches Namenbuch. Bd. 1: Personennamen. — Bonn, 1900. S. 228.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule. T. III: Les noms de personnes contenus dans les noms de lieux. — Paris, 1985. P. 258.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 3 (1440—1498). — Vilnius, 1998. P. 75.
- ^ Перапіс войска Вялікага княства Літоўскага 1528 года. Метрыка Вялікага княства Літоўскага. Кн. 523. — Менск, 2003. С. 62.
- ^ Lietuvos Metrika. Knyga 49 (1566—1572). — Vilnius, 2014. P. 51.
- ^ Kodeks dyplomatyczny katedry i diecezji Wilenskiej. T. 1, z. 1: 1387—1468. — Kraków, 1932. S. 272.
- ^ Ciechanowicz J. Rody rycerskie Wielkiego Księstwa Litewskiego. T. 6. — Rzeszów, 2006. S. 41.
- ^ Morlet M.-T. Les noms de personne sur le territoire de l’ancienne Gaule du VIe au XIIe siècle. T. I: Les noms issus du germanique continental et les créations gallo-germaniques. — Paris, 1971. P. 57.
- ^ Brons B. Friesische Namen und Mitteilungen darüber. — Emden, 1877. S. 29.
- ^ Грамоти XIV ст. — Київ, 1974. С. 110.
- ^ Lietuvių pavardžių žodynas. T. 1. — Vilnius, 1985. P. 367.